روزنامه آمریکایی لس آنجلس تایمز در گزارشی با اشاره به گسترش ناآرامی در لیبی نوشته است گسترده شدن قیام های مردمی از خاورمیانه تا لیبی روند صعود بهای نفت و بنزین را شتاب بیشتری بخشیده است. این مسئله موجب شده تا گلایه ها از نامنسجم بودن سیاست خارجی ایالات متحده بش از هر زمان دیگری اوج گیرد.
این روزنامه می نویسد اما این نخستین بار نیست که ما در چنین شرایطی قرار گرفته ایم. بیش از چهار دهه پیش ملک ادریس، سلطان بی کفایت لیبی، در یک کودتای نظامی توسط افسر ۲۷ ساله ای به نام معمر قذافی، سرنگون شد. قذافی سپس همه نیروهای آمریکایی و انگلیسی را از پایگاه های هوایی در خاک لیبی اخراج کرد و خواستار افزایش چشمگیر بهای نفت لیبی شد. در آن زمان لیبی در حدود ۳۰ درصد نفت اروپا را تامین می کرد.
دیری نگذشت که دیگر کشورهای نفت خیز منطقه از جمله امارات متحده عربی ، ایران، عراق، کویت، قطر و عربستان به پیروی از لیبی بهای نفت را بالا بردند. اما کار به همین جا ختم نشد و اندکی بعد اعضای سازمان شرکت های صادر کننده نفت، اوپک خواستار سهمیه برابر در شرکت های نفتی شدند. این نقطه عطفی برای کشورهای صاحب نفت بود تا اختیار منابع نفتی شان را در دست گیرند.
به نوشته لس آنجلس تایمز تحریم نفت توسط اوپک در سال ۱۹۷۳ میلادی بر همه روشن کرد که پس از دهه ها، کنترل میزان تولید و تعیین بهای نفت خاورمیانه از دست شرکت های آمریکایی و انگلیسی خارج شده و به کشورهایی سپرده شده است که منابع نفت در خاک آنها قرار دارد.
پرزیدنت نیکسون، رییس جمهوری وقت آمریکا در واکنش به این تحولات، به دو کشوری روی آورد که صرف نظر از حکومت استبدادی، هم پیمان ایالات متحده در جنگ سرد بودند: ایران و عربستان سعودی. این روزنامه می افزاید نیکسون قصد داشت تا با تأمین کمک های نظامی و تشویق به وابستگی متقابلاقتصادی، از آن دو کشور ستون های استواری در برابر اتحاد شوروی و راه اندازی جریان آزاد نفت بسازد؛ که با سقوط پادشاه ایران و روی کار آمدن حکومتی ضدآمریکایی در تهران این طرح با شکست رو به رو شد.
این گزارش تاکید می کند اما اعتیاد به نفت خاورمیانه موجب شده است که واشنگتن بهای سنگین آن را با پشتیبانی از رژیم های خودکامه حاکم بر کشورهای نفت خیز منطقه بپردازد؛ و اگر شیوخ حاکم بر خلیج فارس به همان شدت معمر قذافی قیام های مردمی را در کشور خود سرکوب کنند، دامنه عملیات سیاست خارجی آمریکا در کمک به مردم محدود است و به اصطلاح معروف، از دست آن کاری ساخته نیست.
این مشکل بیش از آن که ناشی از سیاست خارجی غلط واشنگتن باشد، از ضعف های سیاست داخلی واشنگتن در رفع وابستگی به نفت سرچشمه می گیرد. که از زمان تحریم نفتی غرب توسط اوپک در سال ۱۹۷۳، هشت رییس جمهوری آمریکا نسبت به وابستگی اعتیادگونه به نفت هشدار داده اند؛ اما مشکل انرژی در ایالات متحده هنوز به قوت خود باقی است.
پنجشنبه ۶ اردیبهشت ۱۴۰۳ ایران ۱۹:۰۲
