به قلم لورا روزن - المانیتور
با فرارسیدن دور جدید مذاکرات بین ایران و شش قدرت جهانی در ماه آینده، دو مقاله تحقیقاتی توسط کارشناسان برجسته امور کنترل تسلیحات هسته‌ای که از نزدیک گفتگوهای هسته ای را دنبال می کنند منتشر شده است. نویسندگان این دو نوشتار، نسخه هایی برای غلبه بر مشکلات سر راه توافق اتمی ارائه داده‌اند.
این مقاله ها ها توسط روبرت آینهورن، مذاکره کننده هسته ای آمریکایی، و مشترکا توسط گروه بین المللی بحران و انجمن کنترل تسلیحات نوشته شده است. نویسندگان مقاله ها پیشنهاد می کنند ایران موافقت کند که اندازه برنامه غنی سازی خود را در حالی کاهش دهد که بتواند بر روی سانتریفیوژهای پیشرفته تحقیق کند. بر پایه آن ایران می تواند ظرفیت غنی سازی خود را جهت دستیابی به انرژی مورد نیازش پس از اتمام دوره توافق در صورتی که مناسب بداند گسترش دهد.
گزارش های جدید نشان دهنده همگرایی نظرات کارشناسان ناظر به امور اتمی ایران در احتمال رسیدن به مصالحه ای جهت یافتن راه حل است.
مساله اندازه ظرفیت غنی سازی ایران به عنوان اصلی ترین مساله اختلاف بین تهران و طرف مذاکره کننده هسته ای که شامل آمریکا، روسیه، بریتانیا، فرانسه، چین و آلمان طی مذاکرات یکسال گذشته بوده جهت رسیدن به یک توافق جامع بوده است. این گفتگوها تا پایان ماه نوامبر تمدید شده است.
محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران و کاترین اشتون مسوول سیاست خارجه اتحادیه اروپا قرار است اول ماه سپتامبر در بروکسل بار دیگر با هم ملاقات کنند تا برنامه زمانی ادامه مذاکرات تا رسیدن به توافق جامع تا قبل از نوامبر را تعیین کنند.
رسانه ها از برگزاری دور جدید مذاکرات هسته ای در سطوح دیپلمات ها، کارشناسان فنی و وزرای خارجه مذاکره کننده در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در ماههای سپتامبر و اکتبر جهت تسریع رسیدن به توافق جامع هسته ای قبل از ضرب الاجل خبر داده اند.
به گزارش المانیتور به نقل از مقاله گروه بین المللی بحران: "در صورتی که ایران و کشورهای ۱+۵ بتوانند درباره مساله کلیدی میزان غنی سازی به توافق برسند، بقیه مسائل مانند قطعات پازل در جای خود قرار خواهند گرفت. برای رسیدن به این هدف ایران باید محدودیت بیشتری درباره تعداد سانتریفیوژهایش بپذیرد. در ازای آن گروه ۱+۵ باید مجوز تحقیق و توسعه در برنامه هسته ای بدهد تا ایران بتواند با استفاده از آن پیشرفت کیفی داشته باشد."
آینهورن نیز می گوید در صورتی که ایران هم اکنون محدودیت های بیشتری در برنامه هسته ایش بپذیرد در عوض در آینده آزادی عمل بیشتری نصیبش می شود.
آینهورن با اشاره به نامه سر گشاده اش به مذاکره کنندگان هسته ای که در نیمه ماه اوت منتشر شد، در گفتگو با المانیتور گفت: "مفهوم کلی که من به دنبال جا انداختن آن بودم مساله زمان در توافق جامع است. به سختی میتوان بین خواست ایرانیان که به دنبال توانایی صنعتی غنی سازی با اصرار گروه ۱+۵ که توانایی غنی سازی در حد تحقیقی و توسعه را برای ایران مناسب می دانند، پلی زد. بهترین راه پل زدن بین این دو خواست، تمرکز روی مولفه زمان است. به عبارت دیگر، در سالهای ابتدایی توافق جامع، تهران تن به غنی سازی محدود داده، ولی پس از انتهای دوره توافق در صورت صلاحدیدش به غنی سازی صنعتی روی آورد."
علی واعظ، کارشناس ارشد و یکی از نویسندگان کلیدی تحقیق ارائه شده از سوی گروه بین المللی بحران به المانیتور گفت که بین تحقیق گروه بین المللی بحران و انجمن کنترل تسلیحات با آنچه آینهورن در نامه سر گشاده‌اش گفته، شباهت‌هایی وجود دارد.
"به نظرم همه ما در مقالات ارائه شده به تدریج به این دید مشترک رسیدیم که در ازای امتیازات کمی ایران طرف مقابل امتیازات کیفی بدهد."
به گفته دریل کیمبال، مدیر اجرایی انجمن کنترل تسلیحات، وی و آقای واعظ از سطح اشتراک دیدگاه مقاله تحقیقاتی شان با آنچه آقای آینهورن منتشر کرده متعجب شده بودند.
کیمبال به المانیتور گفت: "به عقیده من محدودیتهای فنی و سیاسی در رسیدن به توافق جامع، پیروی از منطق خاصی را بر دو طرف مذاکره تحمیل می‌کند. دست آخر اگر چه، فرمول پیشنهادی ما برای میزان غنی سازی ایران خواسته دو طرف را پاسخگو نباشد اما، نیاز دو طرف برای رسیدن به یک توافق را ارائه می کند."
آقای واعظ می‌گوید: "بالاخره، بی شک، توافق جامع هسته ای با دادن امتیازات دردناک همراه است. اما اگر به توافق نرسند، چاره چیست؟ سخن من به مذاکره کنندگان این است که نمی شود به همه خواست ها رسید، باید برخی خواستها را تعدیل کرد."