حسین علیزاده، آهنگ ساز و نوازنده تار و سه تار، با انتشار نامه سرگشاده ای اعلام کرد که نشان شوالیه ادب و هنر فرانسه را دریافت نمی کند. او در این نامه تأکید کرده است که افتخار را از مردم کشورش می گیرد و به دریافت نشان «نیاز »ندارد.
او نوشته است: «موسیقی کهن ایران، طنین تاریخ مردمی است باشکوه. عشق، شجاعت و ایثار از تک‌تک نغمه‌هایش جاری است و افتخار واژه‌ای‌ست که مردم به هنرمند هدیه می‌دهند؛ همان‌طور که ما به هنرمندان بزرگ خود و جهان افتخار می‌کنیم، مردم هنردوست جهان نیز به بزرگان ما افتخار می‌کنند. مرا مردم هنردوست و هموطنان عزیز و بزرگم بارها به اوج افتخار رسانده‌اند. افتخاری که در بلندای وجود و در دستان گرمشان بود.»
علیزاده همچنین تاکید کرده است که هنر مرز نمی شناسد اما خاستگاه هنر را بومی و زادگاه هنرمند دانسته است: «هنرمند در دیار خود ساخته می شود تا بپروراند جهانی را»
این اقدام آقای علیزاده با واکنش گسترده خبرگزاری ها و خوانندگان سایت های خبری روبرو شده است. قرار بود آقای علیزاده روز ۶ آذرماه جایزه شوالیه ادب وهنر فرانسه را از سفیر فرانسه در تهران دریافت کند. که در این صورت او سومین هنرمند ایران در زمینه موسیقی بود که این نشان را برسینه خود نصب می کرد. پیش از علیزاده، محمدرضا شجریان و شهرام ناظری، خوانندگان ایرانی، نشان شوالیه هنر و ادب فرانسه را که پایین ترین رده از نشان افتخار لژیون دونور فرانسه است، دریافت کرده بودند.
آخرین هنرمندی که این نشان را در تهران دریافت کرد، داریوش مهرجویی کارگردان سینما بود. او این نشان را روز ۱۸ آبان در منزل سفیر فرانسه، از دست او و همراه با نامه ای از وزیر فرهنگ فرانسه، دریافت کرد.
واکنش وزارت ارشاد
روز ۲۷ آبان، چند روزی پیش ازانتشار نامه علیزاده، سخنگوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره اهدای نشان شوالیه به هنرمندان و نویسندگان ایرانی گفته بود «اگر کسی جایزه ای گرفت به معنای آن نیست که حتما باید مورد تشویق ما نیز قرار گیرد.»
حسین نوش آبادی به طرزی تلویحی واکنش رسمی به دریافت این گونه جوایز خارجی را به روابط دیپلماتیک با آن کشورها موکول کرد.
او گفت: «سیاست های فرهنگی کشورما از سیاست های بین المللی خیلی پیروی نمی کند. در بخش خصوصی، هنرمندانی که در بخش های غیردولتی فعال هستند می توانند با کشورهایی که با ما در روابط دیپلماتیکند، ارتباط برقرار کنند. اما اگر رابطه‌ی ما با آن کشور سرد و کمرنگ شد یا بنا به دلایلی، با آن‌ها کاهش فعالیت داشتیم، شرایط متفاوت است.»
احتمال دارد که موضع گیری کشور فرانسه در جریان مذاکرات اتمی ایران، دست کم به صورت غیررسمی، تاحدی این رابطه را سرد و کمرنگ کرده باشد.
حسین علیزاده در این نامه اگرچه دریافت نشان شوالیه را که به نوشته او «یک هدیه و یا عنوان "غیرخودی" است» رد کرده، اما با اشاره ای کوتاه به برخورد مسئولان حوزه فرهنگ وهنر با موسیقی درایران ناخرسندی خود را از وضعیت موسیقی در فضای خودی نیز اعلام کرده است. «شاید اگر در دیار ما توجه و درک از هنر والای موسیقی همان‌طور که نزد مردم است، نزد مسئولان - که باید خدمت‌گزاران تاریخ و فرهنگ و هنر باشند - می‌بود، یک هدیه و عنوان غیرخودی این همه انعکاس نداشت». او افزوده است:«وقتی در فضای هنری نور کافی نباشد، چراغی کوچک خورشید می‌شود».
توصیه های علی رهبری به علیزاده
این احتمال هم می رود که یادداشت علی رهبری، آهنگساز و رهبر ارکستر ساکن وین اتریش، در تصمیم گیری سازنده نینوا به نپذیرفتن شوالیه بی تاثیر نبوده باشد.
علی رهبری در این یادداشت ضمن آن که دادن نشان شوالیه به هنرمندان ایرانی را «یک اپیدمی که تازه از فرانسه وارد ایران شده» توصیف کرده، شأن علیزاده را از بالاتر از این نشان دانسته است: «از آن جایی که مقام هنری ایشان به درجه‌ای کاملا استثنایی رسیده٬ ایشان واقعا با هیچ شخصیتی در تاریخ موسیقی ایران قابل مقایسه نیست و از آن جایی که سفارت فرانسه این نشان را به‌سرعت کم‌نظیری بین ایرانیان پخش می‌کند و احتمال این می‌رود که این نشان از بزرگی اسم حسین علیزاده به مرور زمان به مراتب کوچک‌تر جلوه کند»٬ به علیزاده توصیه کرده که مانند سارتر و کامو و موریس راول و کاترین دونوو، از پذیرفتن این نشان خودداری کند.
علی رهبری همچنین قرار گرفتن القابی چون استاد و شوالیه را در کنار نام علیزاده «غیر منطقی و باورنکردنی» شمرده است و گفته است نمی تواند مجسم کند «حسین علیزاده که میلیون ها ایرانی خالص با جان و دل و درک به نامش احترام می گذارند»، با دریافت این نشان که اهداکنندگانش«قطعا هنر ایشان را نمی شناسند» مانند خواننده ای که پس از دریافت این نشان از او به عنوان «شوالیه آواز ایران» نام می برند، به «شوالیه تار ایران» معروف شود.
شوالیه آواز ایران لقبی است که شهرام ناظری، پس از دریافت نشان شوالیه، به آن معروف شده است.
آقای علیزاده در نامه سرگشاده خود گفته است نمی خواهد پیش و پس از نامش چیز دیگری قرار گیرد. او نوشته است:« ضمن قدردانی از مسئولان کشور و سفارت فرانسه، به احترام مردم هنرپرور و هنردوست ایران، به نام حسین علیزاده قناعت می کنم و تا آخر عمر به آن پیشوند یا پسوندی نخواهم افزود». او خود را از دریافت هر نشانی تا آخر عمر بی نیاز دانسته است. « ... خود را بی‌نیاز از دریافت هر نشانی دانسته، همچنان اندر خم کوی دوست و به شوق عشق تا آخر عمر خواهم ایستاد. »
ایرانیان و لژیون دونور
مدال شوالیه، پنجمین و پایین ترین رده از نشان لژیون دونور فرانسه است که در ۱۹ مه ۱۸۰۲ توسط ناپلئون بناپارت تاسیس شد. رده های دیگر آن به ترتیب از پایین به بالا افسر، فرمانده، افسر ارشد، و بالاترین آن «صلیب بزرگ» است. شعار این نشان نیز «افتخار و میهن» است. محمدرضا شجریان، شهرام ناظزی، عباس کیارستمی، رضا دقتی، لیلی گلستان، محمود دولت آبادی، محمدعلی سپانلو، پری صابری، محمد کیوان، احسان نراقی، ایران تیمورتاش، جلال ستاری، شیرین عبادی، لیلا حاتمی، داریوش مهرجویی از جمله دریافت کنندگان نشان شوالیه هنر و ادب فرانسه هستند.
اما ایرانیان دیگری نیز درجه های عالی یا بالاتر این نشان را دریافت کرده اند. مانند ناصرالدین شاه قاجار، مظفرالدین شاه، احمدشاه، ظل السلطان، محمدعلی شاه، محمدحسن قاجار، رضاشاه پهلوی، علی اکبر سیاسی، فرح پهلوی، علی امینی، محسن رئیس، بهرام آریانا، داریوش شایگان، اصغر فرهادی ...
