آرش ايرانی
ساعت 20 و سی دقيقه را نشان می دهد و مثل هر دوشنبه (( شبكه خبر )) تلويزيون دولتی ايران مشغول نمايش برنامه ای به نام (( كنكاش )) است. برنامه ای كه به ظاهر وظيفه تحليل و بررسی گزارش های پخش شده از راديوهای خارجی فارسی زبان نظير آمريكا ، بی بی سی ، آلمان و . . . را بر عهده دارد اما در واقع آسمان و ريسمان را به هم می بافد تا به زعم خود خنثی كننده تبليغات رسانه های غربی باشد.
كاری به محتوای تحليل ها و تفسيرهای ارائه شده در اين برنامه ندارم و تشخيص صحيح يا نا صحيح بودنشان را به عهده مخاطبان می گذارم. اما نكته ای كه در اين برنامه بيش و پيش ازهر چيز جلب توجه می كند ، عنوان برگزيده شده برای آن است. توجه كنيد: (( كنكاش )).
هر پارسی زبانی كه يكبار به خودش زحمت رجوع به فرهنگ معين ، دهخدا و يا عميد را داده باشد ، نيك می داند كه مفهوم اين واژه (( شور و مشورت )) می باشد. حال آنكه گردانندگان شبكه خبر ايران در يك اشتباه فاحش و تاريخی (( كنكاش )) را معادل (( جستجو و كندوكاو )) يافته اند!
به كار گيری واژه انگليسی (( كواِست )) - به معنی كاوش - در كنار كلمه (( كنكاش )) در لوگوی اين برنامه شاهدی بر اين مدعاست و دقيقا نشان می دهد كه تهيه كنندگان آن، مفهوم كنكاش را به غلط جستجو و كندوكاو دانسته اند. هرچند كه بهره جويی از كلمه مشورت هم در برنامه ای تحقيقی و تحليلی چندان محلی از اعراب ندارد.
البته اين طور كه از شواهد و قرائن پيداست ظاهرا مسئولين تلويزيون ايران متوجه اشتباه خود شده اند و معادل لاتين (( كاوش )) را طی يكی دو هفته اخير از لوگوی برنامه حذف كرده اند اما مشخص نيست كه به چه دليلی همچنان بر استفاده از (( كنكاش )) پای می فشارند و سراغ واژگانی صحيح و اصولی نمی روند؟!
اما طی چه فرايندی (( كنكاش )) دچار دگرديسی ظاهری شده و عده ای از پارسی زبانان به غلط آن را مترادف با (( كندوكاو )) و (( كاوش )) يافته اند؟ يكی از اساتيد روزنامه نگاری در تهران كه ظاهرا دل خونی هم از اين استفاده نابجا دارد می گويد : (( تاريخ دقيقی برای اين خطای تاريخی نمی توان در نظر گرفت. اما طبق بررسی های من احتمالا بر اساس ناآگاهی يكی دو روزنامه نگار نه چندان حرفه ای در اوايل قرن شمسی حاضر اين واژه مغولی ، تركی كه كنكاج هم خوانده می شده كم كم معنی كندوكاو و جستجو پيدا كرده است. حال برای من شگفت آور اين است كه آن اشتباه فاحش مجددا توسط نهادها و سازمان هايی كه داعيه فرهنگ سازی دارند به دفعات تكرار می شود و هيچ كس هم به هيچ كس نيست!))
به عقيده بسياری از آگاهان تمركز و توجه بيش از اندازه مسئولين سازمان راديو تلويزيون دولتی ايران بر ظاهر سياسی برنامه ها كه عمدتا به دنبال دستيابی به اهداف سطحی و آنی هستند ، زمينه ساز بروز چنين وقايع تاسف باری است. يعنی سازمانی كه بر اساس قانون و عرف حداقل وظيفه اش اشاعه فرهنگ ، ادب و زبان ملی است خود به عاملی جهت تخريب آن ها بدل شده است.
استاد دانشگاه و مدرس روزنامه نگاری كه تمايلی به اعلام نامش ندارد ، درحالی كه لبخند تلخی بر لبانش نقش بسته است تاكيد می كند : (( ادبيات از آن حوزه هايی است كه خيلی زود آدم را رسوا می كند. ))