آرش ايرانی
ايرانيان نخستين ملتی در تاريخ بوده اند كه به همت داريوش اول ، اقدام به تاسيس چاپارخانه منظم ( پستخانه امروزی) كرده اند. از اينرو آنان را موسس سازمان منظم ارتباطات گسترده پستی در جهان باستان بر شمرده اند.
گزنفون، مورخ يونانی كه در سال ۴۰۱ قبل از ميلاد، فرماندهی ۱۰ هزار سرباز يونانی را برای جنگ با اردشير هخامنشی به عهده داشته، در مورد چاپارهای ايرانی می نويسد: (( درنا هم نمی تواند به سرعت چابك سواران چاپارخانه های ايران پرواز كند. ))
به گزارش ميراث خبر ، محمد رضا شهريور ، كارشناس تاريخ ، هم در پژوهشی با عنوان (( چاپارخانه های ايران )) علت احداث چاپارخانه ها توسط هخامنشيان را حفظ سرزمين ايران دانسته و افزوده است: (( داريوش اول برای ارتباط دايم پايتخت با ايلات و كسب مرتب اخبار به تاسيس چاپارخانه همراه با جاده های اصلی و شبكه های وسيع ميان راهی در سراسر كشور اقدام كرد.))
در هين حال يونانيان نيز كه بعدها ملل اروپايی از تمدن آنان بسيار بهره مند شدند به دليل مجاورت با ايران گسترده هخامنشی از چاپار و چاپارخانه سود فراوان برده اند.
جالب آنكه نظم و ترتيب روش های جا به جايی خبر و مراسلات پستی پس از هخامنشيان در دوره اشكانيان نيز همچنان ادامه داشته است و در دوره ساسانيان تشكيلات اداری منظمی پديد آمده كه سبب انسجام سيستم چاپاری شده است.
از سوی ديگر اعراب هم پس از ورود به ايران برای اداره متصرفات خود سيستم چاپاری ايران را بدون كم و كاست اجرا كرده اند.
چنگيزخان مغول نيز برای اداره امپراتوری وسيعی كه بنيان گذارده بوده ، از چاپارها استفاده كرده اما آنها را (( يام )) نام نهاده بوده است. (( يام )) واژه مغولی چاپار است. محمد رضا شهريور، در خصوص يام خانه ها می نويسد: (( در يام خانه ها تعدادی پيك همراه با اسبان چاپاری با علايم مشخص زنگوله بر گردن جهت رسانيدن فرامين چنگيزی كه آن را (يرليغ ) می گفتند هميشه آماده بودند. ))
در ايران چاپارخانه و ارسال خبر با چاپارها در زمان صفويان و زنديان و اوايل قاجار نيز همچنان مثل گذشته در جريان بوده است كه عباس ميرزا دست به انجام اصلاحاتی اساسی در اين خصوص می زند و همه رسم و رسوم گذشته از جمله چاپارخانه ها به دنبال اين فرآيند اصلاحی منسوخ می شود.