گری توماس، خبرنگار صدای آمریکا، واشنگتن
بدون حضور ناظران خارجی و منع آن ها از نزدیک شدن به جبهه مبارزه پاکستان علیه طالبان، ارزیابی موثر بودن عملیات ارتش پاکستان در شمال این کشور دشوار خواهد بود.
برخی از ناظران مستقل بر این باورند ممکن است ارتش پاکستان در ادعاهای خود مبنی بر موفقیت در این عملیات و این امر که جنگجویان طالبان از منطقه گریخته اند، اغراق کرده باشد.
در ضمن نگرانی هایی موجود است که ممکن است طالبان شاهراه حیاتی بین چین و پاکستان را در معرض تهدید قرار دهد.
ارتش پاکستان ادعا کرده است از زمان آغاز حمله های خود علیه طالبان در شمال این کشور، چندین جنگجو را به قتل رسانده و بخش های وسیعی از این سرزمین ها را بازپس گرفته است.
اما اثبات ادعاهای دولت به شدت دشوار و حتی تا حدودی غیرممکن است.
ارتباط با مناطق جنگ زده دره سوات و مناطق اطراف آن به عمد قطع شده است و ارتش به خبرنگاران اجازه نمی دهد به این مناطق سفرکنند.
لری گودسان، استاد مطالعات امنیت ملی کالج جنگ ارتش ایالات متحده می گوید: « ممکن است بعضی از ادعاهای دولت پاکستان اغراق شده باشند. من صراحتا" باور دارم بعضی ازعملیاتی که در برخی از این مناطق به وقوع پیوسته اند، به نوعی تاکتیک های ضربه و سوختن بوده اند. منظور من این است که در برخی از این عملیات کل یک روستا ویران شده و با دود و آینه درآمیخته است. با وجود این که ادعا می شود تعداد بسیاری از جنگجویان طالبان در این مناطق کشته شده اند، اما هیچ خبرنگار و یا ناظر بین المللی برای اثبات وقایعی که در این مناطق رخ می دهند، در منطقه حضور ندارد.»
تحلیلگران نظامی در تلاشی به منظور یافتن واقعیت های جبهه مبارزه ارتش پاکستان، به تاکتیک ها و نتایجی که درعملیات نظامی استان جبهه شمال غرب آژانس باجائور به کار برده شده را مورد مطالعه قرار داده اند.
شائون گرگوری، رئیس دفتر پژوهش امنیتی پاکستان در دانشگاه برادفورد در بریتانیا می گوید:« تاکتیک های ارتش در سوات و مناطق حومه آن انعکاس دهنده تاکتیک های به اصطلاح برابر علیه جنگجویان در باجائور می باشند. بررسی عملیات سوات، بونر و دیر ثابت می کنند که همه تاکتیک ها مشابه بوده اند. ارتش از مقادیر بسیار زیادی توپ، هلیکوپتر، حمله هوایی و نیروی زمینی استفاده می کند و من از مبارزه شدید در یک یا دو منطقه اطلاع دارم اما از سویی دیگر نیز می بینیم که شهرها و روستاهای متعددی ویران و جمعیت های کثیری آواره شده اند. اما در این میان شکاف زمانی و جغرافیایی نیز بوجود آمده است.»
تحلیلگران معتقدند این شکاف ها عامل فرار تعدادی از جنگجویان طالبان از منطقه جنگی بوده است.
لری گودسان می گوید: « این شکاف در باجائور پدید آمد و به نظر نمی رسد این جنگجویان به سمت غرب و مناطق قبیله ای تحت قلمرو دولت فدرال هم مرز با افغانستان در حرکت باشند. دروازه ها باز شدند و مردان توانستند از این مناطق خارج شوند. به نظرمن روند مشابهی درسوات نیز افاق افتاده است و شایعاتی وجود دارند که همه افرادی که فیلتر شده بودند به سمت غرب و به باجائور، دیر و مهمند بازنگشته و در بخش هایی از شرق و شمال مانده اند.»
تحلیلگران می گویند بعضی از جنگجویان طالبان برای استراحت و یافتن مکانی امن رهسپار مناطق شرقی شاهراه کاراکورام اقامت می گزینند.
شاهراه کاراکورام، که از آن به « بزرگراه دوستی» نیز گفته می شود، یک جاده ۱۳۰۰ کیلومتری ست که از شمال و جنوب، از اسلام آباد به کاشکر در استان ژینزیانگ چین کشیده می شود.
این شاهراه که یک پروژه مهندسی شگفت انگیز است و در برخی مناطق به ۴۸۰۰ متری، بالاترین ارتفاع ممکن در گذرگاه خونجواب می رسد، رگ حیاتی تبادلات بازرگانی بین چین و پاکستان است.
شائون گرگوری می گوید: « مقامات چین پیرامون تهدید احتمالی نسبت به این شاهراه نگرانند و ظاهرا" تصمیم اسلام آباد در اجرای عملیات علیه طالبان در دره سوات، علاوه بر فشارهای ایالات متحده در مبارزه با تروریسم، همین نگرانی بوده است. به نظر من، فشار مقامات چین نیز یکی از عوامل عمده عملیات ارتش پاکستان در این منطقه، نگرانی پکن از نفوذ جنگجویان در این شاهراه و حفظ امنیت این منطقه بوده است.»
ناظران سرکوب طالبان توسط ارتش را تهدید جنگجویان علیه پاکستان و فشارهای آمریکا قلمداد می کنند، اما در واقع سومین عامل عمده، نگرانی چین از نفوذ خود که به نحوی از مسیر کاراکورام اعمال می شود، بوده است.»
جنگجویان پل ها و یا کاروان های حامل تدارکات نیروهای ناتو در افغانستان در جاده هایی که از مناطق غربی، از پیشاور به مناطق حساس و آسیب پذیر گذرگاه خیبر کشیده می شود را منفجر کرده اند.
گودسان می گوید:« هرگونه اقدامی علیه حرکت طالبان برخلاف مسیر شاهراه کاراکورام، خطرات جدی در چالش و مبارزه مدام پاکستان پدید خواهد آورد. در صورتی که دولت پاکستان مصمم شود از نفوذ جنگجویان طالبان در شاهراه کاراکورام جلوگیری کند، باید مسیر عملیات را به طور کامل و با اقدام جدی تری نسبت به گذشته، که در وزیرستان و یا سوات و باجائور اجرا کرده بود، تغییر دهد و اهداف خود را در کلیه بخش های بلند پایه دولت تعمیم دهد، چرا که این شاهراه تهدید راهبردی جدی علیه یک کشور قلمداد می شود و تهدیدی ست که چین بسیار جدی تلقی می کند.»
تاکنون گزارشی مبنی بر تلاشی به منظور نفوذ در شاهراه کاراکورام مخابره نشده است.
تحلیلگران معتقدند احتمالا" نفوذ طالبان به این گذرگاه و عبور از برخی از ایستگاه های بازرسی به طور مقطعی وجود دارد اما از کنترل آن ها ناتوان خواهند بود.
با این وجود نگرانی ها ادامه دارند.
دفتر امور خارجه بریتانیا روز ۱۴ مه با انتشار بیانیه ای مجدانه به مسافران خارجی هشدار داده است تا برای سفر به گیلیگیت، منطقه کوهستانی و پرطرفدار بین کوهنوردان، به جای عبور از مسیر این شاهراه با هواپیما پرواز کنند.
عبور از بخش هایی از کاراکورام بین اسلام آباد و گیلیگیت برای مسافران خارجی بسیار خطرناک است.
پنجشنبه ۶ اردیبهشت ۱۴۰۳ ایران ۱۱:۳۲
