دوریان جونز، خبرنگار صدای آمریکا، استانبول
تحریم اقتصادی ۱۶ ساله ترکیه علیه ارمنستان طولانی ترین تحریم تاریخ جهان است.
زمانی که نیروهای ارمنستان، در جنگ و اختلاف نظر پیرامون سرزمین های ناگورنو قره باغ، حدود ۲۰ درصد قلمروهای آذربایجان را اشغال کردند آنکارا در همبستگی با آذربایجان تحریم اقتصادی علیه ارمنستان اعمال کرد.
اما نشانه های فزاینده تمایل ترکیه و ارمنستان به برقراری ارتباط و دوستی مجدد، امیدها به لغو تحریم های اقتصادی را افزایش داده است.
آنا، یکی از ۷۰ هزار ارمنی تباری ست که به طور غیرقانونی در ترکیه کار می کند.
آنا نیز همچون بیشتر ارامنه ای که در ترکیه استخدام می شوند، پرستار کودک است. وی می گوید:« بازگشایی مرزها، زندگی مرا متحول خواهد کرد. من فکر می کنم اگر مرزها باز شوند، بسیاری از مشکلات حل خواهند شد. برای من که ۲۰ ساله ام، استخدام غیرقانونی بدون مدارک رسمی بسیار دشوار است. با مشاهده پلیس همیشه در وحشت وهراس در خیابان ها راه می روم. اگر مرزها باز شوند، برای همه خوب خواهد بود و تبادلات بین دو کشور به نفع مردم هر دو کشور خواهد بود.»
ارگمان باگیس، وزیر ترکیه در امور عضویت این کشوردراتحادیه اروپا به دشواری هایی که تحریم کشورش علیه ارمنستان پدید آورده اذعان می کند و می گوید: « کاهش تنش ها روزنه امیدی به روی عادی سازی مناسبات دو کشور گشوده است. مشاهده کاهش جمعیت ارمنستان از چهارمیلیون به دو میلیون، نشانه فرار مردم این کشوراز فقر است. ما معتقدیم ترکیه می تواند با برقراری مناسبات بازرگانی مستقیم به ارمنستان کمک کند تا مشکلات اقتصادی کشور را حل و فصل نماید. دولت ترکیه طی ۶ سال گذشته به هواپیماهای ارمنستان اجازه داده تا در استانبول فرود آیند. حدود ۷۰ هزار شهروند ارمنی تبار ارمنستان در ترکیه زندگی و بیشتر آن ها به طور غیرقانونی کار می کنند. در واقع ۱۵ درصد اقتصاد ارمنستان به کمک های نقدی این کارگران وابسته است.»
اما فقط ارمنستان از این تحریم اقتصادی لطمه نخورده است.
مناطق شرقی ترکیه هم مرز با ارمنستان نیز که جزء فقیرترین بخش های این کشور محسوب می شوند، از تحریم های بازرگانی لطمه های سنگینی متحمل شده اند.
دو کشور در طول تاریخ مناسبات بازرگانی نزدیک و گسترده ای داشته اند.
بسیاری از ناظران معتقدند بازگشایی مرزها، عامل احیای استان های شرقی فقیر و عقب مانده ترکیه خواهد بود.
کان سویاک، رئیس شورای بازرگانی ترکیه و ارمنستان می گوید: « با وجود بی اعتمادی بین رهبران سیاسی، بین رهبران اقتصادی چنین حسی وجود ندارد. در دیدار هفته گذشته خود از ایروان، با گروهی از تجار ارمنستان برخورد کردم که با خرید مواد اولیه و تولیدی از ترکیه و فروش آن ها به روسیه و ایالات متحده، تبادلات بارزگانی خود را تثبیت کرده اند. اما این معاملات بدون وجود سند و یا قرارداد صورت می گیرند و بر بنیان اعتماد و اعتبار کلامی استوارند. همه همدیگر را می شناسند و حجمی بیش از صدها هزار دلار، بدون وجود هر گونه سند مبادله می شود و این امرخارق العاده است و تقاضا برای تداوم این نوع تجارت بین هر دو کشور رو به افزایش است.»
باراک اوباما، رئیس جمهوری ایالات متحده و دولت جدید او در واشنگتن نیزاز تمایل ترکیه و ارمنستان به برقراری مناسبات دوستانه حمایت کرده است.
پرزیدنت اوباما که ماه گذشته پیرامون پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا در پارلمان ترکیه سخنرانی می کرد، گفت: « بازگشایی مرزها، مردم ترکیه و ارمنستان را به همزیستی و بهزیستی آرام رهنمون می سازد که به نفع هر دو ملت خواهد بود. بنابراین هدف من، ارسال پیام حمایت گسترده ایالات متحده به عادی سازی مناسبات بین ارمنستان و ترکیه است.»
همزمان با تداوم فشار فزاینده بازرگانان و جامعه بین الملل پیرامون عادی سازی مناسبات دو کشور، سوز سارگیسیان، رئیس جمهوری ارمنستان ماه گذشته نسبت به لغو تحریم اقتصادی تا پایان ماه اکتبر ابرازامیدواری کرد.
قرار است تیم ملی ارمنستان در بازی های بین المللی فوتبال در ماه اکتبر به ترکیه سفر کند.
اما احتمال بسته شدن روزنه های امید نیز وجود دارد.
آذربایجان، متحد و دوست ترکیه در قبال بهبود روابط ترکیه و ارمنستان موضع جدی و سردی اتخاذ کرده است.
آذربایجان، لغو تحریم ترکیه علیه ارمنستان را به خروج وعقب نشینی نیروهای ارمنی از قلمروهای مورد اختلاف منوط دانسته و خواستار بازگرداندن این سرزمین ها به آذربایجان شده است.
آذربایجان که بزرگترین منابع گاز جهان را در خود جای داده، اهرم اقتصادی قدرتمندی را دراختیار دارد.
سولی اوزل، تحلیل گر مناسبات بین اللملی دانشگاه بلیگی در استانبول می گوید: « ممکن است طرح های خط لوله گاز ناباکو که از ترکیه به اروپا کشیده شده و مورد حمایت اتحادیه اروپا قرار گرفته است، قربانی تنش های بین ترکیه و آذربایجان شود. مقامات آذربایجان، واکنش های خشمگینی درقبال بهبود مناسبات ترکیه و ارمنستان نشان داده اند و حتی تا جایی پیش رفته اند که درتلاشند تا به روسیه نزدیک شوند. آن ها ادعا کرده اند درصدند بخشی از گاز کشور را برای استفاده در پروژه ناباکو به روسیه بفروشند. من تصور می کنم به این دلیل که گاز ایران در این مباحثات جایگاهی ندارد، بدون عقد معامله بر سر گاز آذربایجان راهکاری وجود نخواهد داشت. مناسبات ایران با غرب در وضعیت مطلوبی قرار ندارد بنابراین پیشرفت پروژه ناباکو به ضرورت وجود گازآذربایجان متکی ست.»
الهام علی اف، رئیس جمهوری آذربایجان گفته است ممکن است کشورش قیمت فروش گاز وارداتی به ترکیه را افزایش دهد.
اقتصاد ترکیه وابستگی بسیاری به این بنزین وارداتی و به نظر می رسد آنکارا برای رفع نگرانی های مقامات آذربایجان به اندازه کافی تلاش نمی کند.
رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه هفته آینده از باکو دیدار خواهد کرد.