پال سیسکو، خبرنگار صدای آمریکا، واشنگتن
فیلمسازان و دانشمندان برای ثبت شواهد وجود آخرین انسان هایی که به زبان بومی سخن می گویند، به سراسر جهان سفر کرده اند.
دانشمندان و پژوهشگران زبان شناسی پیش بینی کرده اند تا اواخر قرن جاری نیمی از زبان های دنیا منقرض خواهند شد.
«زبان شناسان»، نام مستند جدیدی است که تلاش دو دانشمند که برای حفظ میراث زبان های دنیا به کشورهای مختلف سفر کرده اند را به تصویر می کشد. بخشی از سرمایه این فیلم مستند از سوی بنیاد علوم ملی فراهم شده است. این مستند، فعالیت دو دانشمند و ثبت بایگانی زبان های رو به انقراض جهان را نمایش می دهد.
ست کرامر، کارگردان زبان شناسان به دلیل این که خانواده اش زمانی به زبان ایدیش سخن می گفتند، به ساخت این مستند علاقه مند شد.
ست کرامر، کارگردان مستند زبان شناسان می گوید: «دلیل علاقه من به ساخت فیلم این بود که دریابم این زبان چه معنایی دارد و در حال حاضر که بخشی از زندگی من نیست، چه معنایی پیدا می کند و در زندگی جوامع بزرگی که روزگاری به آن زبان سخن می گفتند، چه تفاوتی ایجاد کرده است. چنین اکتشافی به این امر منتهی شد که من و همکاران فیلمسازم دریافتیم زبان ایدیش، تنها زبانی نیست که رو به انقراض است. واقعیت این است که روزگاری مردم جهان به حدود هفت هزار زبان مختلف سخن می گفتند و دانشمندان پیش بینی کرده اند تا پایان قرن جاری امیدی به بقای نود درصد زبان های باستانی دنیا وجود ندارد.»
در جریان ساخت مستند، این فیلمساز فعالیت دیوید هریسون و گرگوری اندرسون، دو پژوهشگر و ماجراجوی روزگار معاصر را نشان می دهد که برای حفظ زبان های رو به انقراض تلاش می کنند.
کارگردان این مستند می گوید: «در تلاشی به منظور یافتن اثری از زبانی که چولیم نام دارد به همراه این دو پژوهشگر به سیبری سفر کردیم. برای یافتن مردمانی که زمانی به زبان کالاوایا سخن می گفتند، به بولیوی مسافرت کردیم. در پی پیدا کردن اثری از مردمانی که به زبان سورا صحبت می کردند به هند رفیتم. آمریکا آخرین توقفگاه این پژوهش بود. »
چمه هواری، زبانی بوده که ساکنان جنوب غرب آمریکا به آن سخن می گفتند و امروز تعداد انگشت شماری بر این زبان مسلط هستند.
جانی هیل یکی از معدود افرادی است که با زبان جمه هواری آشناست. وی می گوید من زبان چمه هواری را بلدم و با خودم حرف می زنم، چون هیچ کس نیست که با او به این زبان حرف بزنم و همه بزرگانی که با این زبان آشنا بودند درگذشته اند.
اندرسون و هریسون ماه ها در جستجوی یافتن زبان های رو به انقراض به روستاهای دور افتاده سفر کردند. در قله های آند در بولیوی با ماکس چیرو برخورد کردند. ماکس یکی از معدود ساکنان این منطقه است که هنوز به زبان کالایا حرف می زند.
اگرچه اکثر جمعیت این منطقه به زبان اسپانیایی حرف می زنند، اما هنوز افرادی هستند که به زبان کالایا مسلط هستند اما این افراد شامان هایی هستند که به دانش ارزش دارویی هزاران نوع گیاه و ادویه آگاهی دارند.
هریسون زمانی که در سفر نباشد، به تدریس اشتغال دارد.
او می گوید: « انقراض زبان ها در مستعمره ها، در عقاید نادرست و شهرنشینی ریشه دارد . نابودی زبان ها یکی از خطاهای گزینشی جهانی شدن است. اینکه به مردم گفته شده و یا باور کرده اند که برای صحبت کردن به زبان انگلیسی و یا تسلط بر زبان های جهانی باید زبان های باستانی و موروثی خود را به دست فراموشی بسپارند، اما این امر به هیچ وجه واقعیت ندارد».
هریسون امیدوار است این مستند حامل این پیام باشد که هنگامی که یک زبان منقرض و ناپدید می شود، دانش نیز رو به زوال خواهد رفت.
دوشنبه ۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ ایران ۱۶:۱۹