"ایجاز و خلاقیت" در جشنواره ی بین المللی فیلم های کوتاه واشنگتن
سيامک دهقانپور:
دستاوردهای دیجیتال، مدرنیسم و پست مدرنیسم، و نظریه‌ی سینمای ضد قصه، بیش از همه راهگشای سینمای مستقل و تولید فیلم های کوتاه و مستند بوده است. سینمایی کم هزینه که بر پرده‌ی سینما، صفحه‌ی تلویزیون، و حتی اینترنت مخاطب خود را می یابد، او را می خنداند، و به فکر فرو می برد. سینمایی که اگر دوستش نداشتی گاه سی ثانیه بیشتر به درازا نمی‌کشد و اگر به آن دل بستی در کمتر از سی دقیقه تو را تنها می گذارد.
جان گن، مدیر جشنواره‌ی فیلم های کوتاه واشنگتن که خود بیش از هشت فیلم کوتاه در کارنامه‌اش دارد، می گوید جشنواره‌ی او مشوق فیلمسازان، دانشجویان، و اهل فکری است که قصد دارند فارغ از معضلات دست و پا گیر سینمای هالیوود ایده‌ای بکر را با مخاطب در میان بگذارند.
سومین دوره‌ی جشنواره‌ی فیلم‌های کوتاه واشنگتن اخیرا با نمایش نود و چهار فیلم از نوزده کشور جهان، در پایتخت ایالات متحده، برگزار شد. این تعداد فیلم از میان پانصد فیلم ارسالی انتخاب شد. فیلم‌های کوتاه از استرالیا، کانادا، فنلاند، فرانسه، آلمان، یونان، هند، ایرلند، اسرائیل، ایتالیا، ژاپن، ماکائو، نپال، سنگاپور، اسپانیا، ترکیه، امارات متحده عربی، انگلستان، و آمریکا حال و هوایی واقعا بین‌المللی به جشنواره‌ی نوپای واشنگتن بخشیده بود. جای سینمای ایران خالی بود.
نمایش فیلم‌ها بسیار حرفه‌ای تنظیم شده بود. در هر دو ساعت به طور متوسط ده فیلم کوتاه داستانی، مستند، انیمیشن، و تجربی چشم تشنه‌ی مخاطب را از بداعت و نوآوری سیراب می کرد. از سالن که بیرون می آیی گویی مغزت شخم خورده و باید بگذاری خاک ذهنت نفسی بکشد.
برگزاری جلسات پرسش و پاسخ پس از پایان نمایش فیلم‌ها با حضور بیش از یکصد و پنجاه فیلمساز جوان از نقاط قوت جشنواره در مدیریت و برنامه ریزی برای اقامت میهمانان در واشنگتن بود. تقاضا بیش از ظرفیت بود و بسیاری از علاقمندان تمام دو ساعت فیلم را سرپا در تاریکی سالن به تماشای فیلم ایستادند. بحث و گفتگو میان فیلمسازان جوان و شکل گرفتن گروههای جدید برای پروژه‌های بعدی از ویژگی‌های زیبای جشنواره بود.
با نگاهی به زندگی فیلمسازان بزرگ جهان درمی یابیم که بسیاری از آنان کار خود را با ساخت فیلم‌های کوتاه آغاز کردند. فیلمسازان فیلم‌های کوتاه را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: فیلمسازانی که می‌کوشند در مقیاس کوچک تجربه اندوخته و تبحر خود را به رخ تهیه‌کنندگان بزرگ سینما بکشند؛ فیلمسازانی که مدیوم فیلم کوتاه را برای بیان افکار خود مناسب می‌بینند؛ و دانشجویان سینما که پروژه‌ی پایان تحصیل خود را تهیه و تولید می‌کنند. نیمی از فیلم‌های به نمایش درآمده در جشنواره‌ی فیلم‌های کوتاه واشنگتن نخستین آثار سینمایی کارگردانان جوان بود.
در میان جوایز جشنواره جایزه‌ی فیلمسازان تازه کار از اهمیتی ویژه برخوردار است. جایزه‌ی نخستین اثر یک فیلمساز به مارک کارلینی برای یک ویدئو موسیقی شش دقیقه‌ای با عنوان «ویکتوریا» تعلق گرفت. «ویکتوریا» نگاهی است شاعرانه به آهنگی از گروه ColdPlay و آخرین دقایق زندگی یک پیرزن هشتاد ساله‌ی آمریکایی. زنی که همسر خلبان خود را در اوج جوانی در سالهای جنگ جهانی اول از دست می‌دهد و تمام روزهای عمر خود را با خاطره‌ی عشق او سپری می کند. فیلم تدوینی استادانه دارد و در برش‌های زمانی میان گذشته، حال و آینده بسیار خلاق عمل کرده است. کارلینی فیلم را با دوربین سی و پنج میلیمتری در پنج روز فیلمبرداری کرده و تمام تصاویر هشت میلیمتری آرشیوی در واقع تصاویر واقعی زندگی ویکتوریا کارلینی است که دو سال پیش جهان را بدرود گفت.
Bone Mixers ساخته‌ی مشترک مایک دشانت و داگ گریتزماکر، جایزه‌ی بهترین فیلم منطقه‌ی واشنگتن بزرگ را بدست آورد. مستندی بیست و دو دقیقه‌ای از گروهی افراد نامتجانس که عشق به بازی دومینو آنان را به یک خانواده‌ی بین المللی بدل کرده است. هر چهارشنبه شب خانه‌ی دنج و راحت ” اِد" در منطقه‌ی سیلور اسپرینگ ایالت مریلند به باشگاه دومینو تغییر چهره می‌دهد. مهاجرانی از آمریکای جنوبی، اروپای شرقی، و آسیا در کنار دوستان آمریکایی‌شان جمع می شوند و با شور و شوق به موسیقی گوش می‌کنند، می‌نوشند، غذا می‌خورند و بازی می‌کنند. هر از گاهی صدای کوبیده شدن مهره‌ی استخوانی دومینو به روی میز به نشانه‌ی پیروزی بازار کُرکُری‌ها را گرمتر می‌کند. کارگردانان جوان این فیلم کوتاه با نمایش تواما اختلافات میان شرکت کنندگان در بازی و غمخواری و همدلی‌شان با مشکلات یکدیگر به زیبایی فضای حاکم بر یک خانواده را با تمام فراز و نشیب‌هایش به تصویر کشیده اند. فیلمی کوتاه اما، عمیق در باره‌ی زیبایی‌های مهاجرت.
جشنواره‌ی فیلم‌های کوتاه واشنگتن سه جایزه‌ی مهم دیگر دارد: جایزه‌ی ویژه‌ی فیلمسازان زن که امسال به «کفش های ولگرد» ساخته‌ی جکی ادنی تعلق گرفت. موزیکالی هیجده دقیقه‌ای از ماجرای مرد ولگردی که یک حادثه راه او را به طبقه‌ی اشراف لندن باز می کند. ِادنی با زبانی تمثیلی این ایده را مطرح می کند که چگونه موسیقی می‌تواند به عبور از مرز میان طبقات اجتماعی کمک کند؟
جایزه‌ی فیلم منتخب مدیر جشنواره نصیب «مری کثیف» به کارگردانی دانیل فرارو شد. یک کمدی نوزده دقیقه‌ای بر مبنای داستانی حقیقی از ملاقات غیرمعمول زنی جوان با دوست جدیدش در یک کافه.
جایزه‌ی ویژه‌ی منتخب فیلمسازان شرکت کننده در جشنواره به یکی از بهترین آثار جشنواره، «گواهینامه‌ی هنری»، تعلق گرفت. یک کمدی بیست و سه دقیقه‌ای به کارگردانی مایکل وول. فیلمی از عکاس یک مرکز صدور گواهینامه‌ی رانندگی در کالیفرنیا. جوانی هنرمند و خیال‌باف که می کوشد راه بروز خلاقیت خود را از میان سد بروکراسی سیستم اداری باز کند. او که سلیقه‌ی خاصی در گرفتن عکس‌های گواهینامه از خود نشان می دهد از مدیریت می‌خواهد برای بهبود کار پنجره‌ای در دیوار ساختمان باز کند تا او در عکاسی‌هایش از یک منبع نور طبیعی بهره‌مند شود. فیلم از طرح داستانی فوق العاده‌ای برخوردار است و در فضایی آکنده از خنده نشان می‌دهد که عشق به هدف به فروریختن دیوارهای عظیم محدودیت می‌انجامد. فصل تقابل قهرمان داستان با مدیرش در حالی که تمام مشتریان پنجره‌ی مقوایی بر صورت موسیقی The Wall گروه Pink Floyd را می‌خوانند از بدیع‌ترین فصول فیلم‌های جشنواره بود.
جایزه‌ی ویژه‌ی تماشاگران جشنواره‌ی فیلم‌های کوتاه واشنگتن به «افشای کامل»، یک کمدی رومانتیک شانزده دقیقه‌ای به کارگردانی داگلاس هورن، تعلق گرفت. هورن که فیلمنامه را خود نگاشته در چندمین فیلم کوتاه موفق خود ایده‌ای بکر را مبداء اثر قرار داده است: چرا ده سال صبر کنیم تا در طول زندگی مشترک همسر خود را بشناسیم؟ بیاییم به این روند سرعت ببخشیم و تمام ویژگی‌های خود و همسر آینده را در چند ده دقیقه بی پرده فاش کنیم. هر چند فاش‌گویی بی محابای قهرمان داستان برایش بسیار گران تمام شده اما، او عزم خود را برای سرعت بخشیدن به روند شناخت پیش از ازدواج جزم کرده است. در همان دقایق نخست فیلم او پس از چند تجربه‌ی ناموفق با دختری روبرو می‌شود که به قرارداد دو طرفه‌ی «افشای کامل» تن می‌دهد. پروژه‌ی او علیرغم کاستی‌هایی در پروسه‌ی عمل هم راه او را در انتخاب زوج مناسب‌اش می‌گشاید و هم مخاطب را به شناختی دقیق از خصوصیات نسل جوان آمریکا می‌رساند.
«تابستان ۲۰۰۳» فیلم تجربی جاد فیشر کوتاه‌ترین و موجزترین فیلم جشنواره بود. فیلمی که در سی ثانیه فاصله‌ی عمیق دو جهان را به نمایش می‌گذارد. صدای مجریان برنامه‌های خبری تلویزیونی از بمبگذاری‌های انتحاری در عراق بر روی تصاویر تعطیلات او در یکی از سواحل آمریکا در تابستان دو هزار و سه خود گویای همه چیز است.
از دیگر آثار بکر جشنواره فیلم تجربی «سحابی» بود. فتومونتاژی گرافیکی ملهم از تصاویر کهکشانی گرفته شده توسط تلسکوپ هابل. اثری انتزاعی درباره‌ی حیات.
پایان بخش جشنواره‌ی بین المللی فیلم‌های کوتاه واشنگتن «جشنواره‌ی مهتاب» بود. بخش ویژه‌ای که به نمایش فیلم‌های کوتاه کارگردانان زن اختصاص دارد و عواید فروش بلیط آن به صندوق کمک به بیماران مبتلا به سرطان سینه واریز می‌شود.
جشنواره‌ی فیلم‌های کوتاه واشنگتن تنها جشنواره‌ی فیلم‌های کوتاه در منطقه‌ی ساحل شرقی آمریکاست و به گفته‌ی جان گن، مدیر جشنواره، امیدها برای پیدایی یک جریان مستقل سینمایی را در میان جوانان قوت بخشیده است.