کارشناسان رسانهای مقیم داخل ایران میگویند با «بلبشوی اخبار ضد و نقیض» رسانههای داخلی از سانحه سقوط بالگردی که منجر به مرگ ابراهیم رییسی و هیات همراه شد «بار دیگر مرجعیت و اعتبار رسانههای داخلی» در برابر «رسانههای خارجی زیر سوال رفت!»
بیژن نفیسی، که از او با عنوان «مدرس روزنامهنگاری و کارشناس رسانه» مقیم تهران نام برده شده در گفتگو با خبرگزاری ایلنا درباره تکرار اخبار نادرست رسانههای داخلی در مواقع بحرانی گفت که «ناهماهنگی بین رسانهها در مواقع خاص میتواند اثر سوء داشته باشد بهطوریکه ممکن است رسانههای ما در بمباران اطلاعات درست و غلط نتوانند خبر درست را برای مخاطب انعکاس دهند.»
البته این «کارشناس رسانه» اشارهای به نقش نهادهای امنیتی از جمله شورای عالی امنیت ملی در اعمال سانسور و تزریق خبرهای نادرست از طریق رسانههای وابسته به حکومت به نقل از «منابع آگاه» نکرد.
سابقه رویدادهای مهم چند دهه اخیر نشان میدهد که بسیاری از رسانهها در جمهوری اسلامی بخشی از سیستم پخش خبرهای نادرست و جهتدار به منظور پیشبرد کارزارهای «دیساینفورمیشن» و «میساینفورمیشن» هستند.
شماری از روزنامهنگاران مستقل در شبکه ایکس با مقایسه اخبار متناقض رسانههای داخلی و مقامات حکومتی درباره سانحه سقوط بالگرد و وضعیت سرنشینانش، آن را «زوال اعتبار رسانهها» دانستند.
یاشار سلطانی روزنامه نگار مقیم تهران در حساب کاربری خود نوشت: «ابتدا گفتند سالم فرود آمده، بعد فرمودند زمینی به تبریز رفته، سپس افزودند فرود سخت داشته، بعد اظهار کردند تماس تلفنی داشته؛ و نهایتا کمکم دعوت به دعا کردند و شب عید، جشن را تبدیل به عزا.»
این روزنامهنگار نزدیک به «اصلاحطلبان» انتشار اخبار نادرست را «سیستماتیک» دانسته و نوشت: «دروغ گفتنهای قبلی، هم اعتبار رسانههای رسمی را زائل کرده و هم تبدیل به عادت شده است.»
بیژن نفیسی در بخشی از مصاحبهاش با خبرگزاری ایلنا گفت که رسانههای داخلی بر روی «واقعیت اتفاق رخ داده» هماهنگی نداشتند: «در مورد سقوط بالگرد» اصلیترین موضوع این است که «آیا افراد حاضر در آن بالگرد زنده ماندهاند یا به شهادت رسیدهاند.»
او تاکید کرد که در این مورد که اصلیترین موضوع «این اتفاق است نباید اخبار ضد و نقیض منتشر شود.»
این کارشناس رسانهای علت زوال اعتبار رسانههای رسمی را «مصلحت» ندانستن انتشار اخبار درست و نگاه بسته مقامات رسانهای دانست و گفت که «اعتماد مردم به دلیل مصلحتهایی که در مواقع مختلف وجود داشته، کم شده است.»
رحیم قمیشی فعال سیاسی نیز با انتشار یادداشتی منتقدانه از اخبار متناقض و کنترل شده حکومتی در جریان سانحه بالگرد نوشت: «مقامات کشور توان برخورد با مسائل عادی را هم از دست دادهاند. چه رسد به اتفاقات غیر قابل پیشبینی.»
درپی سانحه هوایی که بعداز ظهر یکشنبه در استان آذربایجان شرقی برای یکی از بالگردهای هیات همراه ابراهیم رئیسی رویداد تا ساعت ۸ صبح روز بعد گزارشها و خبرهای ضد و نقیضی توسط مقامات جمهوری اسلامی و رسانههای وابسته به حکومت منتشر شد.
چند نمونه از اخبار نادرست و ساختگی رسانههای حکومتی در تاریخ ۳۰ اردیبهشت از این قرار است:
ساعت ۴ بعد از ظهر خبرگزاری فارس نوشت: «هلیکوپتر حامل رئیسی به دلیل مهآلود بودن هوای منطقه شمال آذربایجان شرقی بر زمین نشست و کاروان رئیسجمهور به صورت زمینی راهی تبریز شد.»
ساعت ۵ بعد از ظهر خبرگزاری فارس در خبر فوری نوشت: «محافظ رئیس جمهور با استفاده از سیستم ردیابی مخصوص مختصاتی ارسال کرده است.»
ساعت ۵ بعدازظهر روزنامه کیهان نوشت: «حال رئیس جمهور مساعد و پایدار گزارش شده است.»
ساعت ۵ بعدازظهر رجانیوز نوشت: «رئیس جمهور در سلامت است.»
ساعت ۶ بعدازظهر خبرگزاری فارس نوشت: «برخی افراد توانستهاند بعد از وقوع حادثه لحظاتی با آیتالله آلهاشم صحبت کنند اما در حال حاضر تلفنها در دسترس نیست.»
ساعت ۹ معاون اجرایی رئیس جمهور گفت: «در چند نوبت با یکی از سرنشینان هلیکوپتر و یکی از کادر هلیکوپتر ارتباط برقرار شده است.»
همه این خبرها در حالی منتشر میشد که رسانههای فارسیزبان خارج از ایران از «سقوط» و احتمال «جان باختن سرنشینان بالگرد حامل رئیسی» خبر میدادند. روایتی که در نهایت با اعلام «خبر رسمی» کشته شدن ابراهیم رئیسی و دیگر همراهانش بار دیگر نشان داد که رسانهها در ایران قادر نیستند کارکرد مستقلی در مقابل سیستم امنیتی رسانهای جمهوری اسلامی ایفا کنند.
در نمونه سرنگون کردن هواپیمایی اوکراینی توسط سپاه در جریان حمله به پایگاه نظامی آمریکا در عراق نیز جمهوری اسلامی تلاش کرده بود تا با انتشار خبرهای نادرست رویکرد پنهانکارانه خود را پیش ببرد. موضوعی که پس از سه روز با توجه به اطلاعاتی که توسط رسانهها بینالمللی و مقامات غربی منتشر شد، افشا شد.