در دور جدید مذاکرات ایران و شش قدرت جهانی در هفته جاری، بار دیگر ایالات متحده و همپیمانان آن در گروه ۱+۵ برای دستیابی به توافق هستهای با ایران تلاش خواهند کرد به توافقی برسند که در چارچوب آن تهران از دستیابی به سلاحهای هستهای، در ازای برداشته شدن تحریمهای بینالمللی، بازخواهند ماند.
پرسشی که مطرح میشود این است که آیا با توجه به دیدار و گفتگوی دوجانبه جان کری وزیر خارجه آمریکا و محمدجواد ظریف همتای ایرانی او، پیش از آغاز گفتگوهای هیاتهای مذاکرهکننده ایران و گروه ۱+۵ در ژنو سوئیس، احتمال دستیابی به توافق اتمی میسر است؟
جیمز فیلیپس کارشناس بنیاد هیرتِج، معتقد است دستیابی به توافقی که منجر به صرف نظر کردن تهران از ادامه برنامه بلند پروازانه اتمی خود شود، امری آسان نیست.
به گفته او «در بهترین حالت گروه ۱+۵ میتواند به توافقی دست یاید که در چارچوب آن، زمان دستیابی تهران به سلاح اتمی بسیار طولانی باشد. زیرا گروه ۱+۵ نمیتواند از ایران تضمین بگیرد که چنین برنامهای را هرگز دنبال نخواهد کرد.»
ایران همواره اعلام کرده که برنامه هستهای آن کشور صلح آمیز است، اما ایالات متحده و همپیمانان آن این ادعا را باور نداشته و تحریمهایی را علیه آن کشور اعمال کردهاند که به قول کارشناسان به اقتصاد ایران آسیب جدی وارد کرده است.
به اعتقاد آلن کایز وتر کارشناس مؤسسه مطالعات خاورمیانه در واشنگتن، صنعت نفت ایران بیشترین آسیب را از این تحریمها دیده است و میگوید «صادرات نفت ایران عملا از دو و نیم میلیون بشکه در روز، به یک میلیون بشکه کاهش یافته است. علاوه بر آن قیمت هر بشکه نفت به نصف کاهش یافته است. بنابراین در حال حاضر تهران تنها ۲۰ تا ۲۵ درصد از در آمد قبلی خود از نفت را بدست میآورد.»
بنا به گزارش رسانهها، ابعاد و ظرفیت غنیسازی اورانیوم در خاک ایران و سرعت برداشته شدن تحریمهای اعمال شده بر تهران برجسته ترین مسائل حل نشده مذاکرات است.
جیمز فیلیپس نیز در این زمینه میگوید تهران حداکثر تلاش را دارد که تا جای ممکن از توان اتمی خود نکاهد.
به گفته این کارشناس بنیاد هیرتِج «تهران سعی دارد بدون بستن درب روی گزینه های برنامه اتمی خود، از دست تحریمها خلاصی یابد. به عبارتی تا جایی که میخواهد و تا حد ممکن، تحریمها را ضعیف کند، بدون این که تمامی راههای ادامه برنامه اتمی خود را مسدود کند. و متاسفانه این راه با سیاست آمریکا همخوانی ندارد.»
از سوی دیگر، کایز وتر در مورد دستیابی به توافق هستهای بین ایران و غرب خوشبین است و میگوید در صورت رسیدن به توافق، دو طرف از آن سود خواهند برد.
این کارشناس موسسه مطالعات خاورمیانه در ادامه افزود «ما با پشتکار فراوان به دنیال بستن تمامی راههای دستیابی ایران به تسلیحات اتمی هستیم و در صورتی که از عهده آن برآییم، به پیروزی بسیار بزرگی دست خواهیم یافت؛ و از سوی دیگر، این توافق برای ایران برداشته شدن تحریمها و برگشت دوباره تهران را به اقتصاد جهانی برای آنها به ارمغان خواهد آورد.»
ایران و آمریکا هر دو ابراز امیدواری کردهاند که در این دور از مذاکرات به پیشرفتهایی دست یابند، اما تفسیر این دو کشور از واژه پیشرفت در مذاکرات، ممکن است یکسان نباشد.