هرچند شناور بودن در شرایط بی وزنی برای همه وسوسه انگیز است، یک پژوهش جدید نشان می دهد که فضای خارج از جو زمین بهترین جا برای چرت زدن نیست.
محققان دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد و دانشگاه کلرادو در یک پژوهش مشترک ده ساله روی الگوهای خواب فضانوردان دریافتند که فضانوردان «در هفته های پیش از سفر و در حین سفر فضایی دچار اختلالات قابل توجهی در زمان خواب می شوند. دکتر لارا بارگر دانشیار فیزیولوژی در دانشگاه هاروارد می گوید:«کسر خواب بین تمام فضانوردان شایع است. مشخص است که در دوران تمرین و هنگام پروازهای فضایی باید اقدامات مؤثرتری برای تأمین خواب مسافران فضایی انجام شود، چون آزمایش ها نشان داده که کمبود خواب روی عملکرد انسان تأثیر سوئی می گذارد.»
پژوهشگران الگوی خواب ۸۵ فضانورد را در بیش از ۴،۰۰۰ شب روی زمین و ۴،۲۰۰ شب در فضا در طی ۸۰ مأموریت فضایی در ایستگاه فضایی بین المللی با یکدیگر مقایسه کردند.
نتیجه تحقیقات این بود که «برای تأمین خواب کافی فضانوردان در سفرهای فضایی و بهینه کردن عملکرد فضانوردان، اقدامات کارآمدتری لازم است.»
سازمان تحقیقات فضایی آمریکا – ناسا – ۸ ساعت و نیم خواب شبانه برای فضانوردان در مأموریت های فضایی درنظر گرفته، اما نتیجه پژوهش نشان داد که میزان خواب شبانه فضانوردان به طور متوسط کمتر از شش در ساعت مأموریت سفینه های فضایی، و اندکی بیش از شش ساعت در مأموریت های ایستگاه فضایی بین المللی است. نوبت های خواب بالاتر از هفت ساعت به ندرت مشاهده شد.
اما فضانوردان تنها در فضا دچار کم خوابی نبودند. کم خوابی تقریباً از سه ماه پیش از مأموریت فضایی مشاهده می شد و فضانوردان در آموزش های پیش از شروع مأموریت تقریباً ۶.۵ ساعت خواب شبانه داشتند.
پژوهش نشان داد که فضانوردان از کمبود خواب خبر داشتند و برای تنظیم خواب به قرص های خواب آور رو می آوردند.
از هر چهار فضانورد ایستگاه فضایی بین المللی سه نفر گفته اند که در جریان مأموریت در بعضی مواقع از قرص خواب آور استفاده کرده اند. اما همین تعداد از سرنشینان سفینه فضایی گفته اند که بیش از نیمی از شب هایی را که در فضا به سر برده اند، برای خواب کافی قرص مصرف کرده اند.
خانم بارگر از میزان بالای مصرف قرص خواب آورد ابراز نگرانی می کند:
«عملکرد یک سرنشین کشتی فضایی برای انجام کار به نحو احسن وقتی که با صدای آژیر اضطراری از خواب بیدار می شود ممکن است تحت تأثیر داروهای خواب آور به خطر بیافتد.»
وی می گوید روی بیشتر قرص های خواب آور هشدار داده شده تا هنگامی که تأثیر دارو از بین نرفته، از کارهایی که مستلزم دقت زیاد است، خودداری کنید.
به گفته خانم بارگر «در نظر گرفتن این نکته به ویژه از این لحاظ مهم است که همه فضانوردانی که به مأموریتی فرستاده شده اند، در زمان انجام فعالیت ها ممکن است تحت تأثیر داروی خواب آور باشند.»
