دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا قرار است ظرف چند روز آینده تصمیم دولت خود درباره عملکرد ایران به توافق اتمی موسوم به برجام را اعلام کند. ستاره درخشش، رئیس بخش فارسی صدای آمریکا با کریس مورفی، سناتور دموکرات از ایالت کانتیکت، که عضو کمیته روابط خارجی سنای آمریکاست، درباره ضرب الاجل قریب الوقوع تائید یا رد عملکرد ایران به برجام، مصاحبه‌ای اختصاصی انجام داده است که در ادامه می‌خوانیم.
ستاره درخشش: نظرسنجی شبکه فاکس نیوز حاکی از دودستگی و شکاف میان آمریکاییان درباره توافق اتمی با ایران و یا عدم حمایت اکثریتی از آنهاست. قریب بیست و شش درصد هم گفته‌اند نظری ندارند. واکنش شما به نتایج این نظرسنجی چیست؟
کریس مورفی: متاسفانه این موضوع نیز مانند بسیاری از موضوعات دیگر سیاسی موجبی برای تفرقه‌اندازی در این کشور شده است. جمهوریخواهان به سختی علیه توافق هسته‌ای با ایران جنگیده‌اند، که حامیان بسیاری در سراسر کشور دارد ولی شاید عمیقاً در راستای هویت حزبی‌شان به آن فکر نکرده‌اند. حقیقت این است که جمهوریخواهان و دموکرات‌ها، هر دو، اذعان دارند که توافق کار می کند و هیچگونه تخلفی از سوی ایران و آمریکا دیده نشده است. این توافق در حدی که خواستار جلوگیری از تولید سلاح هسته‌ای در ایران، و پایان دادن به این برنامه آن زمان ایران بود، موفق بوده است. این موضوعی سیاسی است که همواره موضوعی حزبی بوده است. هیچ کس نمی‌تواند بگوید توافق آن طوری که تدوین شد، کار نمی‌کند.
درخشش: گزارش‌های خبری حاکی است که پرزیدنت ترامپ ممکن است این بار توافق اتمی و عملکرد ایران به آن را تایید و تصدیق نکند. شما به کارآیی توافق اشاره کردید. چه استدلال دیگری می‌توانید ارائه دهید که به قانع کردن دیگران کمک کند؟
مورفی: موضوع مهمی که باید اشاره کنم این است که پرزیدنت ترامپ احتمالا نمی‌تواند تخلفی از سوی ایران پیدا کند. او احتمالا کاری انجام می‌دهد که اصطلاحا عدم تایید خوانده می‌شود که در راستای اعتراض کلی او به توافق است و احتمالا نخواهد گفت که ایران به توافق پایبند نیست زیرا نمی‌تواند بگوید. همه کارشناسان می‌دانند و به او می‌گویند که ایران رعایت می‌کند. آن چه من به حوزه انتخابی‌ام می‌گویم این است که با توجه به تمرکز بر کره شمالی و مسیر شتاب زده آنها در تولید سلاح هسته‌ای، که می‌تواند آمریکا را هدف بگیرد، چرا باید دو کشور وجود داشته باشند که در پی تولید سلاح هسته‌ای باشند، که به گونه‌ای سنتی دشمنان امنیت ملی آمریکا هستند.
کره شمالی از همیشه نزدیکتر به تولید سلاحی اتمی است که می‌تواند آمریکا را بزند. ما نباید به توافقی پشت کنیم که به ایران اجازه دهد به مسیر قبلی برای تولید سلاح هسته‌ای باز گردد. همچنین به نفع امنیت ملی آمریکا نیست که زندگی را برای ما در رابطه با منع تکثیر سلاح‌های اتمی سخت‌تر کند.
درخشش: اخیرا چند سفیر اروپایی در تلاش برای حفظ توافق به کنگره آماده بودند. فکر می‌کنید استدلال‌های آنها متقاعد کننده بوده است؟
مورفی: امیدوارم که استدلال آنها قانع کننده باشد. چند سال قبل، وقتی که کنگره به توافق رای می‌داد، اروپایی‌ها واقعا قانع کننده بودند. این خیال پردازی پرزیدنت ترامپ و مشاورانش است که تصور می‌کنند اگر آمریکا از توافق خارج شود و تحریم‌ها را باز گرداند، اروپایی‌ها هم همین کار را می‌کنند. اروپایی‌ها گفته‌اند، قطعا این کار را نمی‌کنند. اگر ایران توافق را رعایت کند، اروپایی‌ها در توافق باقی خواهند ماند و به خلاصی ایران از تحریم‌ها ادامه خواهند داد، و اگر این طور پیش برود دیگر هیچ دلیلی وجود ندارد که ایران پای میز مذاکره باز گردد زیرا اروپایی‌ها به اندازه کافی ایران را از تحریم ها خلاص می‌کنند. به باور من استدلال اروپایی‌ها قانع کننده است.
درخشش: موضوع دیگری که منتقدان توافق به اروپایی‌ها می‌گویند و هشدار می‌دهند، درباره تجارت با ایران است. ظاهرا در کانتیکت قانونی وجود دارد که سرمایه گذاری در ایران را بخصوص در بخش انرژی منع می‌کند. فکر می‌کنید برای تجارت با ایران ریسکی وجود دارد؟
مورفی : مسلما فکر می‌کنم که تجارت با ایران خطر دارد. ایران حامی تروریسم در منطقه است. ایران برنامه تولید موشک بالستیک دارد که در نهایت می‌تواند برخی از متحدان واقعی ما را تهدید کند. تحریم‌های غیرهسته‌ای علیه شرکت‌هایی وضع شده است که در ایران تجارت می‌کنند و هنوز اعمال می‌شود. از این رو، اگر شما شرکتی آمریکایی هستید، باید برای تجارت در ایران بسیار محتاط باشید زیرا حتی با لغو تحریم‌های هسته‌ای، تحریم‌های غیرهسته‌ای به علت دیگر رفتارهای ایران در منطقه، هنوز پا برجا هستند.
درخشش: شما به برنامه موشکی بالستیک ایران اشاره کردید. به نظر می‌رسد این برنامه را متوقف نکرده‌اند. چه اقدامی عملی در این زمینه می‌توان انجام داد؟
مورفی: به نظر من، ما در آمریکا این مشکل را پیچیده کرده‌ایم. گرچه موشک‌های بالستیک ایران می‌توانند تهدیدی علیه اسرائیل باشند، اما آنها اساساً به سوی عربستان سعودی هدف گیری می‌شوند. همه می‌دانند که رقابتی بین سعودی‌ها و ایرانی‌ها برای برتری در منطقه وجود دارد و وقتی آمریکا به فروش بی‌سابقه سلاح به سعودی‌ها ادامه می‌دهد، ایران تمایلی به محدود کردن برنامه تولید موشک بالستیک نخواهد داشت. از این رو، ما مستمرا به برنامه موشک بالستیک ایران اعتراض کرده‌ایم؛ تا حدی به این دلیل که قطعاً تهدیدی علیه اسرائیل است. اما در عین حال، با فروش مقدار زیادی سلاح به سعودی‌ها، توجیه ایران را برای ادامه برنامه موشکی بالستیک تقویت کرده‌ایم. ما باید به مسابقه تسلیحاتی که تا حدی از سوی آمریکا تشدید می‌شود، خاتمه دهیم. من مسلما از تحریم‌ها علیه ایران حمایت کرده‌ام و از ادامه تحریم‌ها نیز برای برنامه موشکی ایران حمایت می‌کنم زیرا نقض قطعنامه شورای امنیت است. اما درک می‌کنم که اگر بخواهید از ادامه برنامه موشکی بالستیک ایران جلوگیری کنید، باید استراتژی جامع‌تری داشته باشید. تنها تحریم‌ها نیستند، بلکه باید در این باره فکر کنیم که چگونه اقدامات شما در دیگر مناطق، اهداف شما را برای متوقف ساختن برنامه موشکی ایران پیچیده می‌کند.
درخشش: درباره نقش و نفوذ ایران در منطقه خاورمیانه، بعضی از منتقدین، به خصوص پس از امضای توافق گفته‌اند ایران به این برنامه ادامه می‌دهد. فکر می‌کنید چه کاری می‌توان کرد؟ و آیا آمریکا باید نگران باشد؟
مورفی: من نه تنها فکر می‌کنم که آمریکا باید نگران باشد بلکه باید نگران رفتار دیگر کشورها در منطقه هم باشد. من منتقد دیرین ایران به علت رفتار و عملکرد آنها بوده ام؛ حمایت از گروه‌هایی مانند حزب الله لبنان، حمایت ار رژیم هایی مستبد مانند رژیم بشار اسد در سوریه. اما همچنین منتقد سرسختی علیه سعودی‌ها هم بوده‌ام که نوعی از اسلام را رواج می‌دهند که رکن افراط گرایی سنی در سراسر جهان را تشکیل می‌دهد. از این رو، دیدگاه من این است که آمریکا نه تنها باید با ایران سخت گیری کند بلکه باید همچنین با سعودی‌ها هم سختگیر باشد. و صادقانه بگویم ، باید دقت شود که در میانه جنگ‌های نیابتی در منطقه، مانند یمن یا سوریه که نهایتاً در راستای منافع ما نیست، درگیر نشویم.
درخشش: درباره نقض حقوق بشر در ایران، بعضی از منتقدین معتقدند که این موضوع نادیده گرفته شده تا رسیدن به توافق امکان پذیر شود. آیا این حقیقت دارد؟
مورفی: توافق برجام درباره برنامه هسته‌ای ایران است. فقط همین. ایران از سوی دیگر، درگیر در انواع رفتارهای بد دیگر است. اما این توافق درباره هیچ چیز دیگری نبود به غیر از جلوگیری از تولید سلاح هسته‌ای در ایران. زیرا ما فکر می‌کردیم اگر ایران به یک کشور هسته‌ای تبدیل شود، آن وقت نقض حقوق بشر، حمایت از تروریسم و برنامه موشکی آن، همه خطر آفرین‌تر می‌شدند. از این رو، ما و جامعه بین‌المللی نگرانی درباره رفتارهای بد ایران را کنار گذاشتیم و فکر کردیم باید صرفا با موضوع برنامه هسته‌ای ایران برخورد کنیم.
درخشش: فکر می‌کنید باید مسئله حقوق بشر از همان ابتدا مطرح می‌شد؟
مورفی: موضوع حقوق بشر، توافق هسته‌ای را غیرممکن می‌ساخت. اگر موضوع‌های بیشتری را وارد مذاکره می‌کردیم، هرگز به توافقی نمی‌رسیدیم. حال که به کره شمالی نگاه می‌کنیم، مطمئن‌تر هستیم که آنچه با برنامه هسته‌ای ایران انجام دادیم ، کار درستی بود، تا بتوانیم بر برنامه سلاح هسته‌ای ایران تمرکز کنیم و اطمینان حاصل شود که ایران هرگز به مرحله‌ای نرسد که امروز کره شمالی رسیده است.
درخشش: حالا که بحث حقوق بشر پیش آمد فکر می‌کنید سرنوشت آمریکاییانی که به اتهامات واهی در ایران زندانی شده‌اند به کجا می‌کشد؟
مورفی: خشم برانگیز است. تمامی سطوح دولت آمریکا باید این موضوع را با ایران مطرح کنند و بخواهند اتباع آمریکایی را که به اتهامات دروغین بازداشت یا زندانی هستند، و یا ناپدید شده اند، به آمریکا باز گردند. این نگرانی هر دو حزب در آمریکاست. جمهوریخواهان و دمکرات ها این موضوع را به هر طریق ممکن مطرح کرده‌اند. اما به عنوان مبلغ تعامل با ایران، باید بگویم بهترین مسیر برای اطمینان از رفتار ایران با آمریکایی‌های زندانی، صحبت کردن با ایرانی‌هاست. وقتی صحبت نمی‌کنیم، مانند وضعیتی که کلاً امروز داریم، احتمال کمتر، و نه بیشتری وجود خواهد داشت که با موضوع بازداشت شهروندان آمریکایی بازداشت شده در ایران برخورد عادلانه‌ای شود.
درخشش: فکر می‌کنید با کی باید صحبت کرد؟ بخصوص که حتی در میان گروه حاکم هم دو دستگی و چند دستگی وجود دارد.
مورفی: ما معمولاً در سطح دولت به دولت گفتگو می‌کنیم. همانگونه که مستمراً در دولت اوباما انجام می‌شد. باید با ایران و ظریف و سطوح مختلف در دولت ایران صحبت کنیم. مسلماً ما روابط بسیاری در سطح فردی از هر دو کشور داریم و با در نظر گرفتن جمعیت بزرگ و فوق العاده آمریکایی‌های ایرانی‌تبار، این روابط و ارتباطات باید ادامه یابد.
ما وقتی که نیروی دریایی ایران وارد قایق‌های آمریکایی شد، با وضعیت بدی مواجه شدیم که می‌توانست پیامدهای بدی داشته باشد. اما تنها طریقی که حل و فصل شد، این بود که ما این قابلیت را داشتیم که جان کری، وزیر خارجه، تلفن را بردارد و با وزیر خارجه ایران صحبت کند. این قابلیت امروز وجود ندارد. اگر بحرانی بین ارتش آمریکا و ایران بوجود آید، مطمئن نیستم که بتوانیم آن را حل و فصل کنیم.