به دنبال اعلام قرارداد چند میلیارد دلاری شرکت آمریکایی بوئینگ برای تحویل ده‌ها فروند هواپیما به ایران، شرکت اروپایی ایرباس هم از نهایی شدن قرارداد مشابهی با تهران خبر داد. موضوعی که به نوشته روزنامه وال استریت جورنال، آزمونی خواهد بود در مورد نحوه مواجهه دولت جدید ایالات متحده با روند توسعه همکاری‌های تجاری غرب با ایران.
ایرباس، دومین غول هواپیماسازی جهان پس از بوئینگ، روز پنجشنبه اعلام کرد برای ساخت و تحویل ۱۰۰ فروند هواپیمای جدید، توافقی را با هواپیمایی دولتی جمهوری اسلامی ایران نهایی نکرده است. ارزش این قرارداد، بر اساس فهرست قیمت محصولات ایرباس و بدون در نظر گرفتن تخفیف‌های احتمالی، بیش از ۱۸ میلیارد دلار است.
شرکت بوئینگ آمریکا نیز پیشتر در روز ۲۱ آذر ماه ماه از نهایی شدن توافقی به ارزش ۱۶ میلیارد و ششصد میلیون دلار برای ساخت و تحویل تدریجی ۸۰ فروند هواپیمای جدید به ایران خبر داده بود، که به گفته فلِچر بارکدال معاون مدیرعامل بوئینگ پس از تایید دولت باراک اوباما رئیس جمهوری کنونی ایالات متحده نهایی شده است.
روزنامه وال استریت جورنال روز پنجشنبه در گزارشی تحلیلی نوشت، این دو قرارداد از زمان اجرای رسمی توافق جامع ایالات متحده و دیگر قدرت‌های جهانی با ایران بر سر پرونده هسته‌ای آن کشور در دی ماه سال گذشته، بزرگترین توافق های اقتصادی بین شرکت‌های تجاری غربی و جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌آیند.
با اجرای این توافق موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام، در ازای اعمال محدودیت های مشخصی بر برنامه هسته‌ای ایران، آن بخش از تحریم‌های بین المللی که به دلیل همان فعالیت‌های هسته‌ای علیه تهران اعمال شده بود لغو شد و طبیعتاً نوسازی ناوگان فرسوده هوایی ایران، یکی از اولویت‌های نخست تهران است.
به نوشته وال استریت جورنال، اما با پیروزی دونالد ترامپ نامزد حزب جمهوریخواه در انتخابات ریاست جمهوری هشتم نوامبر (۱۸ آبان ماه) آمریکا، که از منتقدان جدی توافق اتمی ایران بوده است، تردیدها در مورد آینده برجام و سرنوشت بسیاری از قراردادها و توافق‌های یک سال اخیر کشورهای خارجی با تهران افزایش یافته است.
این در حالی است که منتقدان توافق هسته‌ای در کنگره آمریکا نیز از قرارداد بوئینگ با ایران ایر انتقاد کرده و گفته‌اند که سعی خواهند کرد مانع اجرای آن شوند. با این حال، دونالد ترامپ و تیم او تا کنون به صورت علنی درباره توافق بوئینگ با تهران سخنی نگفته و جزئیات موضع دولت او در برابر برجام نیز هنوز دقیقاً مشخص نیست.
ایرباس هم، با این که یک شرکت اروپایی است، برای فروش هواپیما به ایران نیاز به کسب مجوز از دولت ایالات متحده دارد، چرا که برای ساخت هواپیما، از بسیاری از قطعات و فناوری‌های آمریکا استفاده می‌کند و از این رو با عوض شدن دولت و تغییر احتمالی سیاست‌های کاخ سفید در قبال ایران، می‌تواند متحمل ضرر شود.
ضمن این که ایالات متحده از طرق دیگری نیز – مثل خطوط اعتباری برای تامین مالی قراردادها و نقل و انتقالات بانکی و غیره – می‌تواند اجرای این دو قرارداد را دشوارتر کند.
نویسنده وال استریت جورنال در پایان با اشاره به کاهش سفارش ساخت هواپیمای جدید در چند سال گذشته، به این نکته هم اشاره می‌کند که اما اجرای این قراردادها، از نظر مالی به نفع هر دو شرکت بوئینگ و ایرباس هم خواهد بود.