چرا روسیه زرادخانه هسته‌ای خود را بازسازی می‌کند

ولادیمیر پوتین در افتتاحیه نمایشگاه بین المللی نظامی ۲۰۱۵ در حومه مسکو که آخرین تولیدات نظامی روسیه نیز به نمایش گذاشته شد.

مقاله‌ای به قلم سایمون شوستر در نشریه تایم

غیبت ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه در چهارمین نشست بین المللی امنیت هسته‌ای در پایتخت آمریکا، نشانه دیگری است از این که مسکو علاقه‌ای به کاهش زرادخانه هسته‌ای خود ندارد.

باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا جمعه شب در پایان نشست امنیت هسته‌ای، در اشاره‌ای صریح به همتای روس خود گفت "به خاطر دنبال کردن نظامی گری مورد نظر او، ما شاهد پیشرفت‌های لازم از طرف روسیه نبوده‌ایم."

گذشته از عدم حضور کره شمالی، روسیه تنها قدرت اتمی جهان بود که مقام ارشدی را به نشست هفته گذشته در واشنگتن نفرستاد.

عدم حضور پوتین انتظار می‌رفت. وزارت خارجه مسکو ۱۴ آبان اعلام کرده بود که آمریکا با اعمال نفوذ بر سیاست سازمان های جهانی مانند آژانس بین المللی انرژی اتمی "می‌کوشد نقش بازیگر دارای حق ویژه را در این حوزه ایفا کند" و از این رو "ما تردید خود را نسبت به ارزش افزوده حضورمان در نشست واشنگتن منتقل کرده‌ایم."

پوتین چند روز بعد از این بیانیه، آمریکا را به تلاش برای خنثی کردن زرادخانه هسته‌ای روسیه از طریق ساخت سپر دفاع موشکی در اروپا متهم کرد و گفت روسیه باید نیروهای استراتژیک هسته‌ای خود را، از جمله سیستم‌های تهاجمی با قابلیت نفوذ به هر سپر دفاعی، تقویت کند.

کمی بعد، رسانه‌ها از فعال شدن یک پروژه تسلیحات هسته‌ای دوره جنگ سرد با رمز "استاتوس ۶" خبر دادند که در آن از عنصر کبالت استفاده شده و قادر به از بین بردن هر گونه نشانه حیات در سواحل دشمن است.

ولادمیر دورکین ژنرال بازنشسته نیروهای استراتژیک ارتش روسیه می‌گوید، ظهور دوباره "استاتوس ۶" حتی اگر طرحی تبلیغاتی باشد و نه برنامه‌ای برای ساخت یک جنگ افزار واقعی، نشان دهنده میزان سقوط روابط واشنگتن و مسکو است.

بهار سال ۱۳۸۸ باراک اوباما در یک سخنرانی بسیار نمادین و تاریخی در پراگ در جمهوری چک، از نگرش خود درباره جهان عاری از سلاح هسته‌ای و پایان دوران جنگ سرد صحبت کرد. اوباما هفته قبل از آن سخنرانی در نشست سران ناتو حضور یافت که تازه آلبانی و کرواسی را به عضویت پذیرفته بود. اتفاقی که بلوک نظامی غرب را به مرزهای روسیه نزدیک تر کرده بود.

جمهوری چک، از دیگر اقمار اتحاد جماهیر شوروی سابق هم در سال ۲۰۰۴ میلادی به ناتو پیوسته بود.

مایکل مک فال، مشاور ارشد باراک اوباما در امور روسیه و سفیر آمریکا در مسکو در سال های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳، می گوید در آغاز مذاکرات "پیمان استارت نو" مقامات روسیه به طرفین آمریکایی می‌گفتند "البته که شما جهان بدون سلاح هسته‌ای می‌خواهید، چون می‌توانید با تسلیحات متعارف خود بر جهان مسلط شوید. چرا ما باید خود را خلع سلاح کنیم؟"

آمریکا هفت برابر روسیه برای تقویت توان دفاعی اش هزینه می‌کند.

برای روسیه جنگ سرد هیچ موقع تمام نشد. سال ۲۰۰۰ وقتی پوتین قدرت گرفت، تنها چیزی که از عظمت این ابرقدرت سابق مانده بود، تسلیحات هسته‌ای آن بود.

پوتین در نخستین حکم ریاست جمهوری اش در بهار سال ۲۰۰۰، تعهد قبلی روسیه به این که در استفاده از جنگ افزار هسته‌ای پیشقدم نخواهد شد را ملغی کرد. دلیل آن این بود: تنها تسلیحات هسته‌ای روسیه است که می‌تواند در برابر تسلیحات متعارف آمریکا بایستد.

حتی در دوره قدرت گرفتن دیمتری مدودف هم، خطوط کلی سیاست‌های کرملین را پوتین تعیین می‌کرد.

گری سیمور مسول پیشین امور کنترل تسلیحات کاخ سفید و مذاکره کننده اصلی "پیمان استارت نو" می‌گوید، "من همیشه مدودف را وکیل پوتین می‌خواندم."

به گفته سیمور دولت اوباما در مذاکرات با روس‌ها موافقت کرد تسلیحات هسته‌ای آسیب پذیر روسیه مهم ترین بخش از روند کاهش تسلیحات هسته‌ای باشد و در عوض مسکو با تحریم ایران در شورای امنیت موافقت کند. هر دو کشور به خواسته‌های خود رسیدند و همان تحریم‌ها، ایران را به میز مذاکرات کشاند.

به گفته مایکل مک فال مذاکرات واشنگتن و مسکو بر سر کاهش زرادخانه‌های هسته‌ای هرگز شامل مدرنیزه کردن تسلیحات استراتژیک هسته‌ای نمی‌شد. پیمان جدید به روسیه امکان این را داد که بخشی از موشک‌های هسته‌ای قدیمی اش را جمع آوری کرده و توان هسته ای خود را روزآمد کند.

مسکو برای جبران عقب ماندگی اش، تا پایان این دهه نسل جدیدی از بمب افکن‌های هسته‌ای، موشک‌های بالیستیک متحرک، و زیردریایی های مجهز به تسلیحات هسته‌ای را ارائه خواهد کرد.

حس واقعی ضعف و آسیب پذیری است که باعث می‌شود روسیه به خطرناکترین و مخرب ترین سلاح‌ها متوسل شود. تا رهبران روسیه باور نکنند که آمریکا قصدی برای آسیب رساندن به آنها ندارد، نگرش اوباما برای ایجاد جهانی عاری از جنگ افزار هسته‌ای به واقعیت نخواهد پیوست.

به گفته گری سیمور، باراک اوباما تا حدودی عمق سوء ظن جنون آمیز و ترس روس‌ها از آمریکا و تاثیر آن بر نظام دفاعی و امنیتی شان را جدی نگرفت. حال در پایان دوره ریاست جمهوری خود یقینا این امر را درک می‌کند.

* برگردان فارسی این مقاله تنها به منظور آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.