رئیس جمهوری ایالات متحده در ادامه تلاش‌های کاخ سفید برای اقناع افکار عمومی شهروندان آمریکا در حمایت از توافق هسته‌ای ۲۳ تیر ماه جامعه بین المللی با ایران، روز چهارشنبه در دانشگاه آمریکن شهر واشنگتن سخنرانی کرد و گفت این دیپلماسی بود که فشارها علیه ایران را بیشتر کرد و آن کشور را به پای میز مذاکره آورد.
سخنرانی باراک اوباما در این دانشگاه – که محل سخنرانی معروف جان اف کندی رئیس جمهوری اسبق ایالات متحده درباره دیپلماسی در دوران جنگ سرد و خلع سلاح هسته‌ای بود – مصادف است با سالروز پیمان منع آزمایش‌های هسته‌ای، پیمانی که در سال ۱۹۶۳ و اندکی پس از سخنرانی کندی در دانشگاه آمریکن امضا شد.
رئیس جمهوری دموکرات ایالات متحده در ابتدای سخنان خود با اشاره به سخنان کندی درباره صلح در آن دورانی که چشم‌انداز جنگ هسته‌ای به اوج رسیده بود، گفت رئیس جمهوری فقید آمریکا این نظریه که امنیت تنها از طریق جنگ تامین می‌شود را رد کرد و به جای آن وعده امنیتی داد که از طریق صلح‌آمیز به بار می‌آید.
باراک اوباما در ادامه به توافق جامع هسته‌ای با ایران پرداخت و گفت این توافق دقیقا با همان نیت و بر همان سنت بنا شده است؛ «توافقی که همه راه‌های دسترسی ایران به سلاح هسته‌ای را مسدود می کند ... هر چند همه مسائل ما با ایران را حل و فصل نمی‌کند، اما امنیت ما را تضمین می کند.»
وی به استدلال‌های مخالفان و منتقدان توافق اشاره کرد و خطاب به حاضران گفت، اگر این استدلال‌ها برای شما آشناست، باید هم که باشد، زیرا که این مخالفان امروز توافق با ایران، همان‌هایی هستند که از جنگ و حمله نظامی به عراق حمایت کردند.
رئیس جمهوری آمریکا سپس به ذهنیتی که در آن دوران مبالغه می‌کرد و ارزیابی‌های اطلاعاتی را نادیده می‌گرفت و درباره هزینه‌های جنگ با مردم آمریکا رو راست نبود، اشاره کرد و گفت نتیجه این ذهنیت جنگی بود که جان هزاران سرباز ما را گرفت و حدود یک هزار میلیارد دلار هزینه روی دست ایالات متحده گذاشت.
آقای اوباما با تاکید بر این که از ابتدای دروران رئیس جمهوری خود در تلاش برای تغییر چنین ذهنیتی بوده است، بار دیگر تاکید کرد که گزینه جایگزین توافق به دست آمده در وین جنگ خواهد بود و برخورد نظامی ایران را جسورتر خواهد کرد، هم در توسعه برنامه هسته‌ای خود و هم در فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده‌اش در منطقه.
وی با یادآوری این که از آغاز دوره ریاست جمهوری همواره در زمینه برنامه هسته‌ای ایران گفته است که همه گزینه‌ها روی میز است، تاکید کرد ارجحیت دولت او دیپلماسی و یک چاره‌اندیشی مسالمت‌آمیز برای حل این پرونده بوده، چرا که فقدان یک راه حل دیپلماتیک می‌تواند به جنگ منتهی شود.
به گفته رئیس جمهوری آمریکا این دیپلماسی بود که در نهایت فشار را بر ایران افزایش داد و آن را وادار به آمدن به پای میز مذاکره برای رسیدن به یک توافق نهایی کرد، نه لفاظی. توافقی که پس از یک رشته مذاکرات دیپلماتیک حاصل شد و بر مبنای آن تهران پذیرفت برنامه هسته‌ای خود را محدود و توسعه آن را متوقف کند.
همسویی تندروهای آمریکا و ایران
رئیس جمهوری آمریکا در بخش دیگری از سخنان خود ضمن تشریح مختصر استدلال‌های مطرح شده منتقدان در رد توافق اتمی، به توافق موقت ژنو در سوم آذر ماه ۱۳۹۲ اشاره کرد و گفت وقتی این توافق موقت شکل گرفت، همان منتقدانی که الان هم صدایشان بلند شده، گفتند این «یک اشتباه تاریخی» است.
آقای اوباما افزود، آنها می‌گفتند ایران به تعهدات خود عمل نخواهد کرد، اما اشتباه کردند. پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران برای نخستین بار در یک دهه اخیر متوقف شد و آن توافق موقت آنقدر کارآمد بود که همان‌هایی که از آن انتقاد می‌کردند امروز به آن متوسل می‌شوند و می‌گویند باید به همان توافق چسبید و این توافق جدید را باید کنار گذاشت.
«مخالفان، پیش از آن که جوهر توافق خشک شود یا حتی کنگره آن را مطالعه کند، شروع کردند به بیان انتقاد و ابراز مخالفت با آن؛ حتی استدلال‌هایی را مطرح کردند که با هم در تضاد بود.»
وی در رد انتقادهای مطرح شده درباره خطر هسته‌ای شدن ایران پس از پایان دوره توافق و افزایش درآمدهای ایران و فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده آن کشور در منطقه پس از لغو تحریم‌ها، گفت هر مزیتی که ایران احتمالا از این پول‌ها به دست می‌آورد، اصلا قابل مقایسه با خطری که یک ایران مجهز به سلاح هسته‌ای منطقه را تهدید می‌کند نخواهد بود.
باراک اوباما با تاکید بر این که اگر توافق فعلی با ایران به سرانجام نرسد آنگاه ممکن است گزینه دیگری غیر از جنگ موجود نباشد، گفت مخالفانی هستند که می‌گویند ما مسئولیت جنگ را قبول خواهیم کرد، اما اگر یک درس در دهه اخیر گرفته باشیم آن است که جنگ بطور کلی، و جنگ در خاور میانه بطور خاص، هیچ امر ساده‌ای نیست.
«به چه صورت می‌توانیم به گزینه نظامی مشروعیت دهیم بدون آن که گزینه دیپلماسی را امتحان نکرده باشیم ... باید از تجربه بیش از یک دهه پیش درس گرفته باشیم ... ابرقدرت‌ها نباید بدون منطق، به لفاظی‌ها واکنش نشان دهند.»
به گفته آقای اوباما اگر برخی در ایران هنوز شعار «مرگ بر آمریکا» سر می‌دهند، به آن معنا نیست که همه شهروندان ایران با آن موافق هستند. بسیاری از مردم ایران خواهان اصلاح این وضعیت و تعامل با جهان هستند، اما تندروهای آن کشور هستند که می‌خواهند این وضعیت را حفظ کنند.
رئیس جمهوری دموکرات ایالات متحده در ادامه گفت «به نظر می‌رسد این اصولگرایان (ایرانی)، یک هدف مشترک با برخی جمهوریخواهان کنگره دارند.»
وی افزود، وقتی به استدلال‌های مطرح شده علیه توافق نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که هیچکدام اعتباری ندارند و بیشتر این مخالفت‌ها به دلیل دعواهای حزبی است.
تضمین امنیت اسرائیل
باراک اوباما در ادامه سخنرانی خود در دانشگاه آمریکن با بیان این که مهم است اذعان کنم یک انگیزه دیگر بدبینی به این توافق علاقه شدید به اسرائیل دوست و متحد ما در منطقه خاورمیانه است، بار دیگر تاکید کرد که نگرانی‌های اسرائیل را درک می‌کند.
به گفته رئیس جمهوری آمریکا هیچ کس نمی‌تواند بگوید که چرا اسرائیلی‌ها تا این اندازه از ایران نگرانی دارند و به حکومت آن کشور بدبین هستند، چرا که رهبران ایران هولوکاست را انکار کرده و به انتقال موشک‌هایی که شهرهای اسرائیل را هدف می‌گیرند کمک کرده‌اند؛ از این رو نگرانی‌های اسرائیل را باید جدی بگیریم.
وی با یادآوری کمک‌های بی‌سابقه دفاعی و اطلاعاتی ایالات متحده به اسرائیل در طول دوران ریاست جمهوری خود، گفت اسرائیل توانایی دفاع از خود را دارد، چه در برابر ایران و چه در برابر عوامل ایران در منطقه.
آقای اوباما اضافه کرد، با این حال با رهبران اسرائیل صحبت کرده‌ایم که چگونه می‌توانیم همکاری‌های دفاعی و امنیتی خود را تقویت کنیم و برنامه‌ای هم در این راستا و به منظور مقابله با هرگونه تهدید احتمالی از سوی ایران پس از اجرای توافق و لغو تحریم‌ها علیه آن کشور را در دست داریم.
وی در ادامه تاکید کرد که به عنوان رئیس جمهوری ایالات متحده به تعهد واشنگتن بر تضمین امنیت اسرائیل پایبند بوده و خواهد بود.
آقای اوباما در بخش پایانی سخنرانی خود بار دیگر استدلال‌های مخالفان را رد کرد و گفت تاکنون هیچ ایده جاگزینی برای توافق وین دریافت نکرده و دائما همان گزینه‌ای که در مورد عراق مطرح می‌شد ارائه می‌شود.
رئیس جمهوری آمریکا گفت «می‌دانم از بیم و هراس انسان‌ها می‌توان سوء استفاده کرد و در مورد تهدیدهای موجود مبالغه کرد ... هیچکدام از این استدلال‌ها معتبر نیستند؛ در سال ۲۰۰۳ (زمان حمله نظامی به عراق صدام حسین) معتبر نبودند و الان هم اعتباری ندارند.»
باراک اوباما در ادامه هشدار داد اگر کنگره توافق اتمی جامعه جهانی با ایران را رد کند، ما چیزی بیش از محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران را از دست خواهیم داد، و آن اعتبار ایالات متحده در رهبری دیپلماسی در مسائل جهانی است.
وی سپس از شهروندان آمریکا خواست با نمایندگان خود در کنگره تماس بگیرند و به آنها یادآوری کنند که ماموریت ما چیست؛ ماموریتی برای آن که جهانی امن‌تر داشته باشیم.