ایالات متحده، ژاپن، استرالیا و فیلیپین اولین رزمایش دریایی مشترک خود را روز یکشنبه ۱۹ فروردین، در دریای چین جنوبی برگزار می‌کنند.
این چهار کشور گفتند که متعهد به کنوانسیون سازمان ملل متحد در باره حقوق دریاها هستند و برای محافظت از «حاکمیت قانون که پایه و اساس صلح و ثبات در منطقه هند- اقیانوس آرام است» و حمایت از آزادی دریانوردی و هوانوردی در این منطقه رزمایش را برگزار می کنند.
ادعای مالکیت دریای چین جنوبی از سوی پکن و اقدامات تهاجمی‌اش از جمله حملات به قایق‌های غیرنظامی فیلیپن موجب بی‌ثباتی و نگرانی فزاینده شده است.
نام چین در این بیانیه مشترک ذکر نشده است، اما این چهار کشور بر موضع خود بر اساس حکم داوری بین‌المللی سازمان ملل متحد در سال ۱۳۹۵ تاکید کرده‌اند. دیوان داوری لاهه در این حکم ادعای چین بر سر مالکیت دریای جنوب چین را به دلایل تاریخی رد کرد و این حکم را نهایی و لازم‌الاجرا خواند.
دیوان داوری بین‌المللی همچنین اعلام کرد که چین استقلال فیلیپین را نقض کرده است و با ساخت جزیره‌های مصنوعی به صخره‌های مرجانی آسیب وارد می‌کند.
چین که در این داوری شرکت نکرد، حکم دیوان را رد کرده و بر خلاف آن به اقدامات تجاوزکارانه خود ادامه داده است.
پکن در سال گذشته میلادی نسبت به مانورهای نظامی با مشارکت ایالات متحده و متحدانش در این آب‌های مورد مناقشه هشدار داد و مدعی شد که این اقدامات به امنیت و منافع سرزمینی چین آسیب می‌رساند.
چهار کشور در بیانیه خود گفتند: «ما در حمایت از نظم بین‌المللی مبتنی بر حاکمیت قانون که اساس صلح و ثبات منطقه هند-اقیانوس ارام است، در کنار همه کشورهای می‌ایستیم.»
لوید آستین، وزیر دفاع ایالات متحده، در بیانیه‌ای جداگانه گفت: «این رزمایش‌ها بر تعهد مشترک ما برای اطمینان از اینکه همه کشورها آزادند در هر کجا که قوانین بین‌المللی اجازه می‌دهد، پرواز، کشتی‌رانی و عملیات انجام دهند، تاکید می‌کند.»
ژاپن هم در بیانیه‌ای گفت که ناوشکن «جی‌اس آکبونو» خود را برای رزمایش در دریای جنوب چین که شامل آموزش جنگ ضد زیردریایی و سایر مانورهای نظامی می‌شود، مستقر خواهد کرد.
وزیر دفاع ژاپن گفت: «ژاپن با هرگونه تغییر یک جانبه در وضعیت موجود از طریق زور، و همچنین هرگونه اقدامی که تنش‌ها را در دریای جنوب چین افزایش دهد، مخالف است.»
وزیر دفاع استرالیا نیز در بیانیه‌ای جداگانه اعلام کرد: «احترام به حاکمیت ملی و قوانین و موازین توافق شده مبتنی بر قوانین بین‌المللی، پایه ثبات منطقه ما است.»
او گفت: رزمایش نظامی روز یکشنبه اولین گام از یک سری فعالیت‌ها برای ایجاد ظرفیت دفاع فلیپین به طور مستقل و به طور جمعی خواهد بود.
جدای از چین و فیلیپین در این مناقشه طولانی مدت، ویتنام، مالزی، برونئی و تایوان نیز درگیرند. اما درگیری‌ها بین پکن و مانیل به ویژه از سال گذشته شدت گرفته است.
واشنگتن هیچ ادعایی در مورد این آبراه دریایی استراتژیک ندارد، اما بارها هشدار داده در صورتی که نیروهای فیلیپینی، کشتی‌ها و هواپیماهایش مورد حمله مسلحانه قرار گیرند، موظف است از متحد قدیمی خود دفاع کند.
ژاپن بر سر جزایر دریای شرق چین اختلافات ارضی جداگانه ای با چین دارد. تشدید تنش‌ها در آب‌های مورد مناقشه در دستور کار نشست هفته آینده جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا، با همتایان ژاپنی و فیلیپینی‌اش در کاخ سفید خواهد بود.