تصویب «پیمان آینده» در مجمع عمومی سازمان ملل؛ کاوه مدنی: مسیر کنونی توسعه «قفل» شده است

کاوه مدنی، رئیس موسسه آب، محیط زیست و سلامت دانشگاه سازمان ملل متحد - آرشیو

مجمع عمومی سازمان ملل متحد این هفته و هم‌زمان با حضور رهبران جهان در نیویورک، «پیمان آینده» را تصویب کرد؛ پیامی که به گفته آنتونیو گوترش، دبیرکل این سازمان، تغییر به سوی «چندجانبه گرایی شبکه‌ای، موثرتر، و فراگیرتر» است.

پیمان آینده در پس‌زمینه تحولات بزرگ جهانی از جمله جنگ اسرائيل و حماس در غزه، ادامه تهاجم روسیه به اوکراین، «انفجار هوش مصنوعی» و... به تصویب کشورها رسید و موضوعاتی از جمله صلح و امنیت، حکمرانی جهانی، توسعه پایدار، تغییرات آب و هوا، همکاری دیجیتال، حقوق بشر، جنسیت، جوانان و نسل‌های آینده را پوشش می‌دهد.

این پیمان حدود ۵۶ اقدام گسترده‌ را که کشورها متعهد به انجام آن شده‌اند، تعیین می‌کند.

کاوه مدنی، رئیس موسسه آب، محیط زیست و سلامت دانشگاه سازمان ملل متحد، که برای شرکت در نشست‌ «اجلاس آینده» سازمان ملل به نیویورک آمده است، گفت: جوانان و افرادی که درگیر مسائل محیط زیست و توسعه پایدار هستند، به این اجلاس دو روزه آمده بودند تا با هم‌فکری با یکدیگر بتوانند تحول و مسیر جدیدی را برای ادامه توسعه جهان پیدا کنند.

او گفت: دنیا به این اجماع رسیده‌است که «مسیر کنونی توسعه» به دلایل مختلف «قفل شده» و «جهان با چالش‌های عدیده‌ای روبرو است که از پس آن بر نمی‌آید و ساز و کارهای موجود نظام بین‌الملل توانایی حل این معضلات را ندارد.»

از جمله مشکلاتی که آقای مدنی به آنها اشاره کرد، جنگ‌های متعدد و همچنین نحوه تامین پول برای ادامه توسعه هستند که به اعتقاد او، باید برای آنها فکر و اندیشه کرد و این در شرایطی است که ساز و کار فعلی نظام بین‌الملل پاسخگوی این مسائل نیست.

کاوه مدنی گفت جهان به قدری «این روزها گرفتار است که در مورد اجلاسی به این مهمی اطلاع‌رسانی کم شده....و در رسانه‌های ایرانی هم در مورد اجلاس آينده اطلاع‌رسانی نشده است. اما این اجلاس شاید مسیر جدیدی را رقم بزند.»

وی درباره ضمانت اجرایی «پیمان آینده» گفت حتی زمانی که کشورها با رای دادن به مصوبه‌ای در سازمان ملل و تصویب آن قول انجام کاری را می‌دهند، باز جهان متکی به این است که کشورها خود به طور داوطلبانه آن کارها و اقدامات وعده داده شده را انجام دهند و حتی اگر تعهدی در کار باشد، ساز و کاری برای تنبیه کردن کشورهایی که اقدامات قول داده شده را انجام نمی‌دهند، وجود ندارد.

به گفته آقای مدنی، حتی مصوبات موضوعات مهمتری در سازمان ملل که به امنیت و صلح مربوط می‌شود نیز شامل همین قاعده است و کشورهایی بوده‌اند که این موارد را زیر پا گذاشته‌اند.

رئیس موسسه آب، محیط زیست و سلامت دانشگاه سازمان ملل متحد گفت برای حل این موضوع کشورها باید به فکر تغییر ساختار موجود باشند ولی هر چند برخی کشورها در مقابل چنین تغییری مقاومت می‌کنند.

او همچنین گفت در «اجلاس آینده» مسئله حضور جوانان در پیشبرد توسعه نیز مطرح شد چرا که آینده از آن جوانان است و باید در شکل دهی آن تصمیم‌گیر باشند و جامعه جهانی به این نتیجه رسیده است که به آنها در تصمیم‌گیری سهم دهد زیرا آنها میراث‌دار مشکلات کنونی خواهند بود.

پیشتر در گزارش‌ها آمده بود روسیه که از تصویب «پیمان آینده» انتقاد کرده است، با حمایت کره‌شمالی، سوریه، نیکاراگوئه، بلاروس و البته جمهوری اسلامی ایران، قصد داشته که این پیمان را محدود کند و این متمم را به آن بیفزاید که «سازمان ملل متحد و سیستم آن نباید در موضوعاتی که اساساً در حوزه داخلی هر کشور است، مداخله کند.»

اما روسیه، جمهوری اسلامی ایران و چهار کشور هم عقیده آنها در افزودن این متمم شکست خوردند و طرح آنها رای نیاورد.

کاوه مدنی در پاسخ به این پرسش که چرا روسیه و جمهوری اسلامی سعی داشتند این پیمان را محدود کنند، گفت بدون این‌که از جزئیات دلایل آنها آگاه باشد، این شیوه‌ای مرسوم است که برخی از دولت‌ها از جمله برای «عرض اندام در عرصه بین‌الملل» دست به چنین مخالفت‌هایی می‌زنند و یا اینکه پیمانی را در تعارض با آنچه «امنیت ملی» خود می‌دانند رد می‌کنند و یا در برخی موارد کشورها با توجه به جغرافی و یا دسترسی‌شان به منابع پیمانی را رد می‌کنند و یا موضوعاتی هست که اساسا دیپلمات‌هایشان «راحت نیستند» که آنها را تائید کنند.

او گفت که در نشست‌های «اجلاس آینده» شاهد این نبود که درباره ایران به طور خاص صحبتی شده باشد.