مقاله‌ای از گرگ زورویا برای روزنامه یو اس ای تو دی
بمبگذاری‌های انتحاری هولناک در جریان یک گردهمایی صلح در آنکارا، پایتخت ترکیه، در روز شنبه که به مرگ بیش از ۹۰ نفر منجر شد، از یک بحران فزاینده برای متحد آمریکا در منطقه ای حکایت دارد که در آتش مناقشاتی بسیار تفرقه برانگیز و پیچیده فرو رفته است.
ایالات متحده آمریکا سال ها به ترکیه به دلیل موقعیت استراتژیک اش - در پیوند اروپا به آسیا و هم مرزی با سوریه و عراق- به مثابه صخره ای در توفان حوادث نگاه می کرد. در سوریه، جنگ داخلی در پنجمین سال خود شعله می کشد و داعش بخش بزرگی از سوریه و عراق را تصرف کرده است. کمی آنسوتر از مرزهای ترکیه، خشونت تازه ای در کرانه باختری و غزه در حال گسترش است.
این چهار پرسش درباره شکاف های پیچیده ای است که انفجارهای شنبه در مقابل یک ایستگاه قطار در آنکارا آشکار کرد و اهمیت آن را برای آمریکا برجسته می کند:
چه کسی و با چه انگیزه ای به چنین حمله ای دست می زند؟
هیچ کس مسولیت حمله را برعهده نگرفته است ولی فهرست مظنونین بلند است. احمد داووداغلو نخست وزیر ترکیه، به سرعت گفت کار شورشیان جدایی طلب کرد یا داعش بود که هر دو هدف حملات اخیر نظامی ترکیه قرار گرفته اند. رهبران حزب دموکراتیک خلق ها - گروهی عمدتا کرد که پس از کسب بلوکی از کرسی های مجلس در انتخابات ماه ژوئن ترکیه را به لرزه درآورد - عمیقا به کوتاهی دولت رجب طیب اردوغان در جلوگیری از این قتل عام مظنون هستند.
حتی دولت سوریه برای بی ثبات کردن همسایه قدرتمندش که خواهان برکناری بشار اسد از قدرت است انگیزه کافی دارد. استیون کوک کارشناس سیاست ترکیه در شورای روابط خارجی می گوید "ترک ها با چنان تهدیدهایی از هر سو و با سطحی از پیچیدگی سیاسی روبرو هستند که حتی برای امثال ما که زندگی مان را وقف مطالعه ترکیه کرده ایم درک آن دشوار است."
چرا دولت ترکیه مظنون به دست داشتن در انفجارها است؟
اردوغان چهار سال گذشته را صرف تحکیم قدرت خود، سرکوب آزادی های سیاسی، و تغییر ترکیه از یک کشور سکولار به یک کشور اسلامی کرد. او با برخورداری از یک اکثریت قاطع در مجلس می تواند تغییرات مورد نظرش در قانون اساسی را به پیش ببرد. اما برنامه های اردوغان در پی نتایج انتخابات ماه ژوئن که مانع اعطای اختیارات لازم به او شد بی حاصل ماند. در عوض، نتایج انتخابات به کردها راهی صلح آمیز را برای نفوذ سیاسی از طریق فرآیند دموکراتیک به جای خشونت نشان داد.
استیون کوک می گوید دسایس اردوغان، دور دوم انتخابات اول نوامبر یا نوعی دوباره کاری را در پی داشت. اما نظرسنجی ها نشان می دهد که احتمالا حزب دموکراتیک خلق ها موفقیت انتخابات ماه ژوئن در کسب همان تعداد کرسی را تکرار خواهد کرد و اپوزیسیون اردوغان نگران ارعاب دولتی در اقدامی متقابل هستند. ژورنالیست ها و اساتید دانشگاه ها زندانی شده اند. در پس زمینه این ترس و سوءظن است که بمب ها منفجر می شوند. ترک ها به شکل روزافزونی از مانورهای سیاسی اردوغان خسته شده اند. اوگوژان اوزباس، استاد بازرگانی و کارشناس امور ترکیه در دانشگاه جنوب کالیفرنیا، می گوید: «تا زمانی که اردوغان به نتیجه مطلوب نرسد ترکیه انتخابات برگزار خواهد کرد».
برای ترکیه در کوتاه مدت چه چیزی مهم است؟
ترس فزاینده ای از بی ثباتی در یک کشور ۸۰ میلیونی عضو ناتو وجود دارد. به گفته ی استیون کوک این که دولت ترکیه شورشیان کرد را مسول بمبگذاری بداند و حزب دموکراتیک خلق ها در انتخابات اول نوامبر حضور داشته باشد "عمدتا حامل این پیام به کردها است که شما بر مبنای مقررات عمل کردید اما از حضور شما در سیاست استقبال نمی شود." تحلیلگران نگران هستند که اگر اردوغان یک بار دیگر در انتخابات از رسیدن به اکثریت قاطع مورد نیاز در مجلس باز بماند، انتخابات را به تعویق بیاندازد یا حتی قانون اساسی را به تعلیق در بیاورد و کشور را بیش از این دو قطبی کند.
در عین حال، موفقیت کردها در میدان نبرد در سوریه و عراق علیه داعش که یکی از معدود نورهای امید برای آمریکا در شکست این گروه افراطی است، باعث تشدید ترس ناسیونالیست های ترک از قدرت فزاینده کردها برای ایجاد کشوری مستقل شامل بخش هایی از ترکیه، سوریه و عراق شده است.
چرا ترکیه برای آمریکا این قدر اهمیت دارد؟
ترکیه در کنترل مرزهای خود با سوریه با چالش هایی روبرو بوده است: از سویی راه ورود جهادیون از سوی کشورهای غربی را برای پیوستن به داعش بازگذاشته است، اما در ازای آن راه بالقوه ای هم برای رسیدن تروریست ها به ایالات متحده پدید آمده است. ترکیه همچنین از بزرگترین موج پناهجویی از جنگ جهانی دوم به این سو ضربه خورده و میزبان دو میلیون و دویست هزار مردم فراری از سوریه بوده است که در راه ورود به اروپا وارد ترکیه شده اند.
آمریکا منافع مستقیمی در حفظ ثبات متحد خود دارد، اما به طور سنتی به حق مردم برای برپایی تظاهرات مسالمت آمیز هم احترام می گذارد. الیزابت شاکمن هرد استاد علوم سیاسی و کارشناس سیاست ترکیه در دانشگاه نورت وسترن، می گوید "فکر می کنم در این مورد شاهد برخورد شدید منافع استراتژیک آمریکا با تعهدش به دموکراسی باشیم. احتمالا چشم انداز اوضاع برای ترکیه پیش از این که روشن تر شود تاریک تر خواهد شد."
* برگردان فارسی این مقاله تنها برای آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.