استقرار یک نظام سیاسی شوراهای مدنی نوظهور داخل سوریه با دفاتر موقت «ائتلاف ملی سوریه» در استانبول ترکیه کلید پیشبرد این امور خواهد بود
حمایت بین المللی از قیام ۲۱ ماهه در سوریه بر ائتلاف ملی آن کشور متمرکز شده است. امید جامعۀ جهانی آن است که در صورت سقوط حکومت بشار اسد، این ائتلاف موفق شود از جنگ و خونریزی جلوگیری کند؛ آنچه که بسیاری از تحلیلگران سیاسی وقوع آن را به دنبال سقوط رژیم اسد اجتناب ناپذیر می دانند.
«ائتلاف ملی سوریه» از مخالفان حکومت دمشق تشکیل شده و نوامبر گذشته (بیش از دو ماه پیش) در نشست دوحه در قطر شکل گرفت . اولویت این ائتلاف یافتن شیوه هایی بوده برای برقراری هماهنگی و ارتباط با فعالان سیاسی و رهبران گروه های مخالف حکومت در داخل سوریه، و هدف از ایجاد این هماهنگی، گذار سوریه به دموکراسی عنوان شده است.
تاکنون نبرد اصلی با حکومت بشار اسد به عهدۀ گروه های مخالف در داخل آن کشور بوده است، که نقشی عمده تر در این نبرد ایفا کرده اند؛ نقشی که مؤثرتر از کوشش های همفکرانشان در خارج از سوریه بوده است.
عوامل اصلی پیشروی نیروهای شبه نظامی مخالف بشار اسد در سوریه، نیروهای نظامی که از ارتش اسد جدا شدند و به مخالفان پیوستند، عملیات مخفی، و دستیابی به سلاح های ارتش اسد بوده که به مخالفان کمک کرده تا در شهرهای بزرگی همچون دمشق و حلب، و نیز در میدان های نفتی مناطق شمال شرق سوریه با نیروهای نظامی اسد مقابله کنند و در برخی موارد ارتش اسد را شکست دهند و به بخش های وسیعی از شمال سوریه در امتداد مرز با ترکیه مسلط شوند.
سیاستمداران و دیپلمات های مخالف دولت اسد در خارج از سوریه می کوشند خود را با تحولات داخل سوریه و تلاش های مخالفان همگام کنند.
انتظار می رود ائتلاف ملی سوریه طی هفته های آتی یک نخست وزیر موقت برگزیند. نخست وزیر موقت منتخب، اعضای کابینۀ موقت و مشروط برای حکومت در سوریه پس از سقوط قابل انتظار اسد را تعیین خواهد کرد. قرار است پس از برقراری ثبات در سوریه، برای انتخاب نمایندگان پارلمان انتخابات ملی برگزار شود.
با عقب نشستن مقام های ارتش و دولت اسد از شهرها و روستاهای سوریه، شوراهای محلیِ مخالفان به مرور مسئولیت اجرای برخی خدمات شهری را به عهده گرفته اند. از جملۀ آنها، بازگشایی مدارس و دادگاه ها، جمع آوری زباله، مراقبت های پزشکی و دیگر خدمات اولیه ای است که مردم به آن نیاز دارند.
کلید پیشبرد اهداف فعالان مخالف اسد، ایجاد هماهنگی میان شوراهای محلی در داخل سوریه با ائتلاف ملی سوریه است که دفتر مرکزی آن در استانبول ترکیه است. به عقیدۀ تحلیلگران، چنین هماهنگی راه را برای انتقال کمک های مالی و بشردوستانۀ بیش از ۱۶۰ کشور و نهاد بین المللی از طریق ائتلاف ملی سوریه به داخل آن کشور هموار خواهد کرد.
جابر زعین، یکی از اعضای ائتلاف ملی سوریه، از عدم هماهنگی برای انتقال کمک های مدنی به داخل سوریه گلایه می کند. زعین نمایندۀ یکی از بزرگترین شبکه های فعالان سیاسی داخل سوریه است. او به صدای آمریکا می گوید موانع انتقال کمک به داخل سوریه، مشابه موانع ارسال کمک نظامی به شبه نظامیان ارتش آزاد سوریه است.
زعین می افزاید: «وضعیت گروه های مسلح هم همین گونه بود. شوراها تحت حمایت گروه های مختلف مردم و کشورهای گوناگون قرار گرفته اند و همین امر یکی از دلایل عمده ای است که برقراری همبستگی و ایجاد اتحاد میان آنها را بسیار دشوار می کند.»
ارتباط ضعیف ائتلاف ملی سوریه با مخالفان داخلی
ائتلاف ملی سوریه اندکی پس از شکل گیری اعلام کرد که ۱۴ تن را در نقاط گوناگون آن کشور به نمایندگی از ائتلاف ملی برگزیده است. به محض اعلام این انتخاب، انتقادهای بسیاری متوجه شورای ملی ائتلاف سوریه شد.
از۱۴ نمایندۀ شورا، فقط جلال الخانجی، مهندسی که نمایندۀ بزرگترین شورای محلی در حلب است، هنوز در سوریه زندگی می کند. ۵ نماینده دیگر طی ماه های اخیر سوریه را ترک کرده اند. به گفته زعین، دیگر نمایندگان نیز مدتی طولانی است که در خارج از سوریه اقامت دارند.
آقای زعین به صدای آمریکا می گوید هیأت های شرکت کننده در نشست دوحه انتظار داشتند که نمایندگانی از طریق برگزاری انتخابات محلی توسط هر فرمانداری برگزیده شوند، و هنگامی که از تصمیم شورا برای انتصاب این نمایندگان آگاه شدند، تعجب کردند. او می گوید گویا این تصمیم با حمایت جدی قطر اتخاذ شده بود که میزبان نشست شورای ملی ائتلاف سوریه بود.
اندرو تابلر، کارشناس امور سوریه در «مؤسسۀ مطالعاتی سیاست خاورنزدیک» در واشنگتن دی سی، طی گفت و گو با صدای آمریکا به شواهدی اشاره می کند که دال بر هموار نبودن مسیر تلاش های ائتلاف شورای ملی است.
او خاطرنشان می کند که پیش بینی ها در مورد همبستگی مخالفان اغراق آمیز است و پرسشی را مطرح می کند:«چهارده نماینده انتصابی تا چه حد از حق حاکمیت و قدرت تصمیم گیری در حوزۀ فعالیت خود برخوردارند؟»
تشکیل شوراهای محلی برای جمع آوری زباله در آتش جنگ
تلاش برای تشکیل نهادهای خدمات رسانی در بحبوحه جنگ داخلی، خطرناک است.
سه ماه پیش یکی از نخستین شوراهای مدنی در دیر الزور، پایتخت فرمانداری رود فرات در شرق سوریه شکل گرفت. ۲۳ تن برای عضویت در این شورا برگزیده شدند. این تصمیم تحت شدیدترین تدابیر امنیتی و به صورت مخفیانه در زیرزمین ساختمان خدمات مدنی این شهر اخذ شد.
خالد صالح، مدیر رسانه ای ائتلاف ملی سوریه، به صدای آمریکا می گوید: «محل برگزاری جلسه بمباران شد و از ٢٣ شرکت کننده، ٢٠ نفر کشته شدند و یکی از بازماندگان این سانحه چند روز بعد درگذشت».
صالح بر حجم کار ائتلاف ملی سوریه تأکید می کند و می گوید بین فرمانداری ها هنوز ارتباطات موثری برقرار نیست و هنوز شهرهایی همچون دمشق تحت پوشش شورای ملی ائتلاف قرار ندارند.
اعضای شورای ملی ائتلاف سوریه می گویند در برخی مناطق سوریه، مخالفان اسد برای خود شورا تشکیل داده اند و مستقل از شورای ائتلاف ملی عمل می کنند.
جابر زعین، از اعضای شورای ملی ائتلاف سوریه، در گفت و گو با صدای آمریکا خاطرنشان می کند: «ما منابع و علایق متفاوتی داریم و اگر نتوانیم منابعمان را یک جا گرد آوریم، متحد کردن نیروهایمان بسیار دشوار خواهد بود، به ویژه از آن روی که مردم سوریه در گرسنگی مطلق به سر می برند».
«ائتلاف ملی سوریه» از مخالفان حکومت دمشق تشکیل شده و نوامبر گذشته (بیش از دو ماه پیش) در نشست دوحه در قطر شکل گرفت . اولویت این ائتلاف یافتن شیوه هایی بوده برای برقراری هماهنگی و ارتباط با فعالان سیاسی و رهبران گروه های مخالف حکومت در داخل سوریه، و هدف از ایجاد این هماهنگی، گذار سوریه به دموکراسی عنوان شده است.
تاکنون نبرد اصلی با حکومت بشار اسد به عهدۀ گروه های مخالف در داخل آن کشور بوده است، که نقشی عمده تر در این نبرد ایفا کرده اند؛ نقشی که مؤثرتر از کوشش های همفکرانشان در خارج از سوریه بوده است.
عوامل اصلی پیشروی نیروهای شبه نظامی مخالف بشار اسد در سوریه، نیروهای نظامی که از ارتش اسد جدا شدند و به مخالفان پیوستند، عملیات مخفی، و دستیابی به سلاح های ارتش اسد بوده که به مخالفان کمک کرده تا در شهرهای بزرگی همچون دمشق و حلب، و نیز در میدان های نفتی مناطق شمال شرق سوریه با نیروهای نظامی اسد مقابله کنند و در برخی موارد ارتش اسد را شکست دهند و به بخش های وسیعی از شمال سوریه در امتداد مرز با ترکیه مسلط شوند.
سیاستمداران و دیپلمات های مخالف دولت اسد در خارج از سوریه می کوشند خود را با تحولات داخل سوریه و تلاش های مخالفان همگام کنند.
انتظار می رود ائتلاف ملی سوریه طی هفته های آتی یک نخست وزیر موقت برگزیند. نخست وزیر موقت منتخب، اعضای کابینۀ موقت و مشروط برای حکومت در سوریه پس از سقوط قابل انتظار اسد را تعیین خواهد کرد. قرار است پس از برقراری ثبات در سوریه، برای انتخاب نمایندگان پارلمان انتخابات ملی برگزار شود.
با عقب نشستن مقام های ارتش و دولت اسد از شهرها و روستاهای سوریه، شوراهای محلیِ مخالفان به مرور مسئولیت اجرای برخی خدمات شهری را به عهده گرفته اند. از جملۀ آنها، بازگشایی مدارس و دادگاه ها، جمع آوری زباله، مراقبت های پزشکی و دیگر خدمات اولیه ای است که مردم به آن نیاز دارند.
کلید پیشبرد اهداف فعالان مخالف اسد، ایجاد هماهنگی میان شوراهای محلی در داخل سوریه با ائتلاف ملی سوریه است که دفتر مرکزی آن در استانبول ترکیه است. به عقیدۀ تحلیلگران، چنین هماهنگی راه را برای انتقال کمک های مالی و بشردوستانۀ بیش از ۱۶۰ کشور و نهاد بین المللی از طریق ائتلاف ملی سوریه به داخل آن کشور هموار خواهد کرد.
جابر زعین، یکی از اعضای ائتلاف ملی سوریه، از عدم هماهنگی برای انتقال کمک های مدنی به داخل سوریه گلایه می کند. زعین نمایندۀ یکی از بزرگترین شبکه های فعالان سیاسی داخل سوریه است. او به صدای آمریکا می گوید موانع انتقال کمک به داخل سوریه، مشابه موانع ارسال کمک نظامی به شبه نظامیان ارتش آزاد سوریه است.
زعین می افزاید: «وضعیت گروه های مسلح هم همین گونه بود. شوراها تحت حمایت گروه های مختلف مردم و کشورهای گوناگون قرار گرفته اند و همین امر یکی از دلایل عمده ای است که برقراری همبستگی و ایجاد اتحاد میان آنها را بسیار دشوار می کند.»
ارتباط ضعیف ائتلاف ملی سوریه با مخالفان داخلی
ائتلاف ملی سوریه اندکی پس از شکل گیری اعلام کرد که ۱۴ تن را در نقاط گوناگون آن کشور به نمایندگی از ائتلاف ملی برگزیده است. به محض اعلام این انتخاب، انتقادهای بسیاری متوجه شورای ملی ائتلاف سوریه شد.
از۱۴ نمایندۀ شورا، فقط جلال الخانجی، مهندسی که نمایندۀ بزرگترین شورای محلی در حلب است، هنوز در سوریه زندگی می کند. ۵ نماینده دیگر طی ماه های اخیر سوریه را ترک کرده اند. به گفته زعین، دیگر نمایندگان نیز مدتی طولانی است که در خارج از سوریه اقامت دارند.
آقای زعین به صدای آمریکا می گوید هیأت های شرکت کننده در نشست دوحه انتظار داشتند که نمایندگانی از طریق برگزاری انتخابات محلی توسط هر فرمانداری برگزیده شوند، و هنگامی که از تصمیم شورا برای انتصاب این نمایندگان آگاه شدند، تعجب کردند. او می گوید گویا این تصمیم با حمایت جدی قطر اتخاذ شده بود که میزبان نشست شورای ملی ائتلاف سوریه بود.
اندرو تابلر، کارشناس امور سوریه در «مؤسسۀ مطالعاتی سیاست خاورنزدیک» در واشنگتن دی سی، طی گفت و گو با صدای آمریکا به شواهدی اشاره می کند که دال بر هموار نبودن مسیر تلاش های ائتلاف شورای ملی است.
او خاطرنشان می کند که پیش بینی ها در مورد همبستگی مخالفان اغراق آمیز است و پرسشی را مطرح می کند:«چهارده نماینده انتصابی تا چه حد از حق حاکمیت و قدرت تصمیم گیری در حوزۀ فعالیت خود برخوردارند؟»
تشکیل شوراهای محلی برای جمع آوری زباله در آتش جنگ
تلاش برای تشکیل نهادهای خدمات رسانی در بحبوحه جنگ داخلی، خطرناک است.
سه ماه پیش یکی از نخستین شوراهای مدنی در دیر الزور، پایتخت فرمانداری رود فرات در شرق سوریه شکل گرفت. ۲۳ تن برای عضویت در این شورا برگزیده شدند. این تصمیم تحت شدیدترین تدابیر امنیتی و به صورت مخفیانه در زیرزمین ساختمان خدمات مدنی این شهر اخذ شد.
خالد صالح، مدیر رسانه ای ائتلاف ملی سوریه، به صدای آمریکا می گوید: «محل برگزاری جلسه بمباران شد و از ٢٣ شرکت کننده، ٢٠ نفر کشته شدند و یکی از بازماندگان این سانحه چند روز بعد درگذشت».
صالح بر حجم کار ائتلاف ملی سوریه تأکید می کند و می گوید بین فرمانداری ها هنوز ارتباطات موثری برقرار نیست و هنوز شهرهایی همچون دمشق تحت پوشش شورای ملی ائتلاف قرار ندارند.
اعضای شورای ملی ائتلاف سوریه می گویند در برخی مناطق سوریه، مخالفان اسد برای خود شورا تشکیل داده اند و مستقل از شورای ائتلاف ملی عمل می کنند.
جابر زعین، از اعضای شورای ملی ائتلاف سوریه، در گفت و گو با صدای آمریکا خاطرنشان می کند: «ما منابع و علایق متفاوتی داریم و اگر نتوانیم منابعمان را یک جا گرد آوریم، متحد کردن نیروهایمان بسیار دشوار خواهد بود، به ویژه از آن روی که مردم سوریه در گرسنگی مطلق به سر می برند».