انعکاسی رویایی از منظومه شمسی، عنوان نمایشگاه عکاسی تازه ای در موزه فضانوردی شهر واشنگتن

انعکاسی رویایی از منظومه شمسی، عنوان نمایشگاه عکاسی تازه ای در موزه فضانوردی شهر واشنگتن

در طول سال ها، «ناسا» NASA سازمان فضایی آمریکا، به اکتشافات فضایی اشتغال داشته است و این عمل نه تنها با سفینه هایی چون «آتلانتیک» Atlantic که توسط فضانوردان هدایت می شود انجام شده، بلکه در برخی موارد از برخیاز دستگاه ها و متدهای کاوشگری خودکار و مکانیکی نیز در این راه استفاده شده است. از این جمله باید از «مارس اودسی» و «کاسینی» Cassini نام برد که در حال حاض رمشغول انجام اکتشافاتی در اطراف سیاره «زحل» هستند.

این خودروهای مکانیکی و بدون سرنشین، مجهز به قوی ترین و حساس ترین دوربین های موجود برای گرفتن و ارسال عکس های گوناگون به زمین هستند. عکس هایی که اطلاعات ارزشمندی در رابطه با شرایط و مکان نگری جوی و نقشه برداری از کرات دیگر در اختیار دانشمندان قرار می دهد.

درعین حال این عکس ها به صورت خیره کننده ای به تصاویری هنری و کم نظیر شباهت دارند. به ویژه در دست های عکاس برجسته ای چون «مایکل بنسون» که اخیرا نمایشگاه تازه ای تحت عنوان «فراسو: انعکاسی رویایی از منظومه شمسی» را در موزه فضانوردی شهر واشنگتن به نمایش گذاشته است. این نمایشگاه شامل ١۵٠ قطعه عکس از آثار مایکل بنسون است که عکس هایی از کائنات را به صورتی کاملا بی سابقه به نمایش می گذارد.

برخی از عکس های موجود در نمایشگاه، از جمله کره زرد و ارغوانی رنگ «زحل» یا کیوان با حلقه ای که بر دور آن در حال حرکت است فورا قابل شناسایی می باشد. خورشید با شعله های آتشین و هم چنین سطح سنگی و سخت مریخ برای اکثردیدار کنندگان قابل تشخیص است. اما بسیاری دیگر از این تصاویر به سازواره ها و ترکیبات موجودات زنده میکروسکوپی شباهت دارند که زیر ذره بین هزاران بار درشت شده اند.

«آی او» Io که یکی از ماه های سیاره «نپتون» به شمار می رود دارای بیشترین آتشفشان هایی است که تا کنون کشف شده و بیش از ٢٠٠ کوه آتشفشان هم زمان در آن درحال فعل و انفعال و انفجارهستند.

بنسون این تصاویر را ازمیان عکس هایی از ۵ دهه اکتشافات دوربین های خودکار الکترونیکی برگزیده است. عکس هایی که از لحظات گردش نخستین سفینه های فضایی در مدار ماه در سال های ١٩۶٠ آغاز شده و هنوز هم در حال ارسال عکس های تازه ای از «زحل» و «مریخ» به کره زمین هستند.

مایکل بنسون می گوید: «تقریبا تمامی این عکس ها از طریق سفینه های مجهز به دوربین های قوی گرفته شده اند. این سفینه ها یا از کنار این سیارات رد شده اند یا اینکه هنگام عکسبرداری عملا بر روی سطح این کرات نشسته اند.»

بنسون پیش از این نیز مجموعه دیگری را تحت عنوان «تصاویری ورای دیدگاه های زمینی» به صورت کتاب به چاپ رسانده است. این بار او به عنوان مدیر نمایشگاه از میان هزاران نسخه اصلی به دنبال تصاویری بوده است که به نظر او «شگفت انگیزو باورنکردنی» بوده اند: «من چشم حساسی برای انتخاب تصاویرخیالی و انتزاعی که به نوعی از هنر واقعی دور است دارم. من از عکس هایی خوشم می آید که به صورتی برخلاف انتظار هستند و به درون واژگونی تماشاگر کمک می کنند.»

تصاویری که توسط خودروهای مکانیکی فضایی برداشته شده اند اغلب از تباین و کنتراستی کم برخوردارند. بیشتر این عکس ها نیز دارای نقطه های سیاه و سفید دیجیتالی هستند. اما مثلا یکی از همین تصاویر که طوفان شنی را در سطح کره مریخ نشان می دهد با ده ها قطعه عکس دیگری که توسط «وایکینگ» در طول سال ها از این طوفان های شن گرفته شده به شیوه چیدمانی موزائیکی یا یک جدول معما کنار هم گذاشته شده اند تا به صورت تصاویر کنونی در آمده اند.

مایکل بنسون برای بهتر جلوه دادن این تصاویر از نرم افزارهای مخصوص تمیز کردن عکس استفاده کرده و با فیلترهای مخصوص رنگ های آن ها را درخشان تر کرده است: «فقط همین یک عکس از بیش از ۹۰ قطعه عکس دیگر ساخته شده است. عکس هایی که وایکینگ در اواخر سال های دهه ۷۰ میلادی تا اوائل سال های دهه ۸۰ آن ها را گرفته است. من به ویژه به این عکس افتخار می کنم چرا که از میان هزاران عکس موجود که پیدا کردن آن ها ماه ها به طول انجامیده توانسته ایم به تصویر کنونی دست پیدا کنیم.»

یکی دیگر از عکس هایی که مایکل بنسون به آن افتخار می کند تصویر سیاه و سفیدی است که توسط سفینه «وویاژر ۱» گرفته شده که در سال ۱۹۷۹ عکسبرداری از سیاره «نپتون» را آغاز کرده است. در سمت راست این تصویر، «یوروپا» یکی از ماه های این سیاره قرار گرفته است که حضوری آشکار، صاف و زلال دارد و در زمینه آن فضای لایتناهی موج می زند که شباهت غریبی به نقاشی «شب های ستاره باران» وینست ونگوگ نقاش نابغه هلندی دارد.

بنسون می گوید: «یوروپا » یکی از مبهم ترین گوشه های منظومه شمسی به شمار می رود. یک اقیانوس یخ زده است که زیر آن آب مایع جریان دارد و یکی از سیاراتی است که احتمال حضور نوعی موجودات زنده در آن وجود دارد.»

یکی از تصاویر محبوب مدیر نمایشگاه، عکسی از کره زمین و دریای مدیترانه است درحالی که طوفان شنی از نواحی کویری آفریقا به سوی آن در حرکت است. جایی دیگر در تصویری دیگر، دودهای آتشی در جنگل های جنوب سواحل دریای آدریاتیک به سوی مدیترانه در حرکت است. بنسون می گوید: «این عکس ها به صورتی نشان از «هومر» و «اودیسه» او دارند که نمایشی است از اشتیاقی که بشر به سفر و اکتشافات ناشی از آن دارد. اشتیاقی که به عقیده من آغازگرعلاقه بشر به کشف حقایقی است که در رابطه با کرات دیگر و در قلب کائنات نهفته است.»

بنسون هر چند خود تا کنون به فضا مسافرت نکرده است اما می گوید کار کردن با این تصاویر تجربه ای همتای سفر به این سیاره ها بوده است: «گاهی اوقات حس می کردم که مسافر یکی از این خودروهای مکانیکی و شناور در فضا هستم.»