ستّاره فرمانفرماییان درگذشت

ستّاره فرمانفرماییان، پایه گذار مددکاری اجتماعی در ایران ، در جمع کارآموزان و همکاران

ستّاره فرمانفرمائیان، مادر مددکاری اجتماعی ایران، در سن ۹۱ سالگی در خانه اش در لس آنجلس درگذشت. او فرزند عبدالحسین میرزا فرمانفرما از شاهزادگان و شخصیت های با نفوذ قاجار بود.

پدرش هشت همسر و ۳۲ فرزند داشت که بسیاری از آنها از شخصیتهای سرشناس سیاسی اجتماعی شدند. سقوط سلسله قاجار و برتخت نشستن رضا شاه، عبدالحسین میرزا فرمانفرما را بر آن داشت که فرزندانش را به تحصیل تشویق کند.

پدر ستّاره فرمانفرماییان با سفر او به آمریکا مخالفت کرد اما او پس از مرگ پدر، با تشویق برادرش صبار فرمانفرماییان در سال ۱۹۴۴ میلادی در اوج جنگ جهانی دوم برای ادامه تحصیل به آمریکا سفر کرد. این سفر چهار ماهه در عین دشواری به او امکان داد شهرهای زیادی، از سمنان و مشهد تا لاهور و بمبئی، همه را زیر پا بگذارد. در هند هواداران گاندی را ملاقات کرد و با کشتی نیروی دریایی آمریکا همسفر سربازان آمریکایی شد و به لس آنجلس رسید .

اولین دانشجوی ایرانی دانشگاه کالیفرنیای جنوبی ( USC ) بود. آنجا لیسانس جامعه شناسی گرفت و برای گرفتن فوق لیسانس در مددکاری اجتماعی به دانشگاه شیکاگو رفت.

سازمان نوبنیاد ملل متحد او را به همکاری دعوت کرد و برای طرح مددکاری اجتماعی در خاورمیانه به بغداد فرستاد. دو سال با صحرا نشینان عراق زندگی کرد و بعد برای اجرای طرح های مددکاری به مصر، سوریه و لبنان سفر کرد.

ابوالحسن ابتهاج، رییس وقت سازمان برنامه و بودجه در سفری به عراق با ستّاره فرمانفرماییان ملاقات کرد و از او دعوت کرد به ایران بازگردد. ستّاره به ایران بازگشت و در سال ۱۳۴۱ «آموزشگاه عالی خدمات اجتماعی تهران» را تاسیس کرد.

گزارش و گفت و گوی مهتاب کوثری، گزارشگر صدای آمریکا با ستاره فرمانفرماییان در سپتامبر ۲۰۱۱:

http://www.youtube.com/embed/FQv1fMqr7lQ

خانم فرمانفرماییان، مددکارانش را برای کار به بیمارستانها، زندانها، پرورشگاه ها، تیمارستان ها و روسپی خانه ها می فرستاد. او همچنین اولین مهدکودک ها را برای کمک به زنان شاغل در ایران گشود.

خانواده اش از افراد سرشناس سیاسی، اجتماعی بودند. محمد مصدق نخست وزیر سابق ایران پسر عمه ستّاره فرمانفرماییان بود. مریم فیروز خواهر بزرگش از فعالان بنام حزب توده بود، برادرش صبار، رییس انستیتو پاستور ایران و وزیر بهداشت محمد مصدق بود، خداداد فرمانفرماییان به ریاست برنامه و بودجه رسید، عبدالعزیز فرمانفرماییان از معماران بنام و از طراحان استادیوم ورزشی آزادی، ساختمان وزارت کار، موزه فرش و چند بنای دیگر دولتی ایران بود و غفار فرمانفرماییان از طراحان سد کرج.

ستّاره فرمانفرماییان پس از انقلاب ۱۳۵۷ برخلاف میلش ایران را ترک کرد، در لس آنجلس ساکن شد و در آنجا نیز حرفه خود مددکاری را ادامه داد.

دانشگاه هاروارد نام او را جزو زنان پیشرو در مددکاری و در فهرست زنان تاثیرگذار در تاریخ آمریکا قرار داده است.

ستّاره فرمانفرماییان در کتاب «دختری از ایران» خاطراتش را از حرمسرای پدر تا خروج از ایران به تصویر کشیده است. تولد در اواخر قاجار، سفر در جنگ جهانی و دیدن نیمی از کشورها در حال جنگ، کار در سازمان ملل متحد در خاورمیانه، بازگشت و ترک ایران ۹۱ سال بی مانند را برایش ثبت کرده است.



ستّاره فرمانفرماییان بخشی از تحقیقات خود و شاگردانش را به صورت کتاب به منتشر کرد:

- مددکاری اجتماعی در مقام توسعه اجتماعی: یک تاریخچه (۱۳۷۵)
- آن سوی دیوار چین (۱۳۵۶)
- ازدواج زودهنگام و حاملگی در سنین پایین در جامعه سنتی و اسلامی (۱۳۵۴)
- معضل فحشاء در شهر تهران (۱۳۴۸)
- کودکان و معلمان (۱۳۴۵)
- شرحی گزیده از رفاه اجتماعی و تنظیم خانواده در ایران (۱۳۴۴)
- نیازهای کودکان (۱۳۳۹)