دزموند توتو، فعال برابری‌‌خواه اهل آفریقای جنوبی که به دلیل فعالیت‌هایش در زمینه عدالت نژادی و حقوق دگرباشان جنسی برنده جایزه صلح نوبل شده بود، روز یکشنبه ۲۶ دسامبر در سن ٩٠ سالگی درگذشت.
در ادامه واکنش‌ها به درگذشت آقای توتو، جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا، درگذشت این «خدمتگذار واقعی خدا و مردم» را به مردم آفریقای جنوبی تسلیت گفت.
کامالا هریس، معاون رئیس جمهوری ایالات متحده، نیز با انتشار توییتی، از اسقف‌اعظم توتو به عنوان «مخالف سرسخت آپارتاید و مدافع متعهد حقوق بشر» یاد کرد که الهام‌بخش میلیون‌ها نفر در سراسر جهان بود.
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده، دزموند توتو را مردی «خارق‌العاده» دانست که زندگی خود را وقف «پیشبرد کرامت انسانی، عدالت، و اخلاق» کرد.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، با ابراز تاسف از درگذشت اسقف اعظم دزموند توتو، از وی به عنوان «یک چهره برجسته جهانی برای صلح و عدالت، صدای بی‌صدایان، و الهام‌بخش مردم در همه‌جا» یاد کرد.
باراک اوباما، چهل و چهارمین رئیس جمهوری ایالات متحده، با توییت کردن عکسی از خود و اسقف اعظم توتو، وی را «یک معلم، دوست، و قطب‌نمای اخلاقی» برای خود و بسیاری دیگر دانست و گفت که او نگران بی‌عدالتی در همه جا بود.
شاهزاده رضا پهلوی نیز دزموند توتو را از جمله شخصیت‌های تاثیرگذار همانند دکتر کینگ و گاندی، که منادی مبارزه مشترک و آرمان مشترک مبارزان راه آزادی «از ونزوئلا گرفته تا هنگ‌کنگ و کوبا و ایران» بود‌ه‌اند، دانست.
بسیاری دیگر از رهبران سیاسی و مذهبی از جمله بوریس جانسون نخست‌وزیر بریتانیا، امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه، نارندرا مودی نخست‌وزیر هند، و دالای لاما رهبر معنوی بوداییان تبت، مراتب تاسف خود را نسبت به درگذشت دزموند توتو ابراز داشته‌اند.
اسقف اعظم دزموند توتو که بود؟
دزموند توتو روز ٧ اکتبر سال ١٩٣١ در کلرکسدورپ واقع در غرب ژوهانسبورگ دیده به جهان گشود و پس از مدتی تدریس در مدارس، در سال ۱۹۵۸ به دانشکده الهیات سنت پیترز در روزتنویل رفت و سپس کشیش شد.
او در سال ۱۹۸۵ نخستین اسقف سیاه‌پوست انگلیکان ژوهانسبورگ و در سال ۱۹۸۶ نخستین اسقف اعظم سیاه‌پوست شهر کیپ‌تاون شد.
آقای توتو در دوره آپارتاید، یکی از فعالان خستگی‌ناپذیر و مسالمت‌جوی طرفدار سرنگونی آن نظام بود.
آرمان مشترک و دوستی عمیق اسقف توتو با نلسون ماندلا چنان بود که ماندلا نخستین شب آزادی پس از ٢٧ سال زندان را در محل اقامت وی گذراند. ماندلا بعدها وی را «اسقف اعظم مردم» نامید.
وی در سال ٢٠١١ و به دلیل خودداری دولت آفریقای جنوبی از اعطای ویزا به دالای لاما برای شرکت در جشن تولد ٨٠ سالگی‌اش، به شدت خشمگین شد. به عقیده وی، دولت آفریقای جنوبی تحت فشار چین این اقدام را انجام داده بود.
جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده، ٧ اکتبر امسال با انتشار بیانیه‌ای، تولد ٩٠ سالگی اسقف اعظم توتو را به وی شادباش گفته بود. وی در این بیانیه با اشاره به پیام عدالت، برابری، و آشتی آقای توتو گفته بود طی سالیان گذشته چندین بار «افتخار» دیدن و گذراندن وقت با وی را داشته است.
- «یک خدای همجنسگراهراس را نمی‌پرستم»
دزموند توتو دهه‌ها در زمینه برابری جنسی و جنسیتی فعال بود و اقدام به نصب کشیش‌های زن و تبلیغ و پشتیبانی از کشیش‌های همجنس‌گرا می‌کرد.
وی در سال ٢٠١٣ و به هنگام راه‌اندازی کارزاری برای حمایت از حقوق دگرباشان جنسی و جامعه رنگین‌کمانی در شهر کیپ‌تاون گفت: «من یک خدای همجنسگراهراس را نمی‌پرستم و احساس من در این زمینه تا این حد عمیق است.» وی در ادامه افزود: «من از رفتن به یک بهشت همجنسگراهراس خودداری خواهم کرد. خواهم گفت، شرمنده کاملا ترجیح می‌دهم به یک مکان دیگری بروم.»
آقای توتو زمانی در پاسخ به پرسش خبرگزاری آسوشیتدپرس درباره اینکه دوست دارد چگونه به یاد آورده شود گفته بود: «عشق می‌ورزید. می‌خندید. می‌گریست. بخشوده می‌شد. می‌بخشود. از مزیت‌های زیادی برخوردار بود.»
آقای توتو گفته بود علاقه و اشتیاق او برای کارزار دفاع از حقوق دگرباشان جنسی کمتر از علاقه‌اش برای فعالیت علیه آپارتاید نیست. مواضع علنی این رهبر برجسته دینی در حمایت از جامعه رنگین‌کمانی، سازگاری چندانی با مواضع سایر رهبران مذهبی در قاره آفریقا و نیز کلیسای انگلیکان نداشت.
حاصل ۶۶ سال زندگی اسقف اعظم دزموند توتو و همسرش، چهار فرزند دارد.
آقای توتو زمانی در پاسخ به پرسش خبرگزاری آسوشیتدپرس درباره این که دوست دارد چگونه به یاد آورده شود گفته بود: «عشق می‌ورزید. می‌خندید. می‌گریست. بخشوده می‌شد. می‌بخشود. از مزیت‌های زیادی برخوردار بود.»