در هفتاد و هشتمین جشنواره فیلم ونیز آثار دو سینماگر زن ایرانی آمریکایی اکران می‌شود.
در این رویداد سینمایی که در ماه سپتامبر برگزار خواهد شد، «مونالیزا و ماه خونین» ساخته آنا لیلی امیرپور در بخش رقابتی اصلی، و «سرزمین رویاها» به کارگردانی شیرین نشاط در بخش افق‌های ویژه حضور دارند.
سرزمین رویاها، به کارگردانی مشترک شیرین نشاط و شجاع آذری، اثری نامتعارف با چاشنی طنز سیاسی است که با هنرنمایی تعدادی از ستاره‌های بزرگ سینمای جهان تهیه شده است.
ایده داستان از شیرین نشاط بود، فیلمنامه را ژان کلود کریر و شجاع آذری نوشته‌اند، و صحنه‌های اصلی در ایالت نیومکزیکو فیلمبرداری شده است.
این نخستین حضور شیرین نشاط در جشنواره فیلم ونیز پس از فیلم «زنان بدون مردان» در سال ۲۰۰۹ میلادی است که با دریافت جایزه شیر نقره‌ای بهترین کارگردانی همراه بود.
شیرین نشاط
شیرین نشاط در گفت‌وگو با بهنود مکری درباره سرزمین رویاها می‌گوید :«داستان درباره یک زن ایرانی ساکن آمریکا است که در اداره سرشماری دولت آمریکا کار می‌کند و وظیفه دارد تا با مراجعه به خانه‌های شهروندان آمریکایی، پرسش‌های معمول را بپرسد و اطلاعات آنها را جمع‌آوری کند. اما این بار دولت آمریکا یک سوأل غیر معمول نیز به پرسشنامه اضافه کرده است و هر آمریکایی باید آخرین خواب یا رویای خود را برای دولت تعریف کند.»
شیرین نشاط در ادامه می‌افزاید که «این داستان غیرواقعی است، در آینده اتفاق می‌افتد، و تا حدی خنده‌دار است. بعضی از شخصیت‌ها از چنین سوالی شوکه می‌شوند و دوست ندارند که دولت در زندگی آنها کنجکاوی کند، ولی برخی هم رویای خود را تعریف می‌کنند. از طرفی این دختر ایرانی هنرمند و عکاس است و هنگامی که افراد رویای خود را برای او تعریف می‌کنند، به اتاق هتلش می‌رود و لباسی شبیه آنها می‌پوشد و به زبان فارسی رویاهای این افراد را بازگو می‌کند، به نوعی نقش این افراد را بازی می‌کند.»
این سینماگر ایرانی‌تبار در ادامه می‌گوید :«البته این نقش‌آفرینی بصورت مخفیانه و با شرایط خاصی انجام می‌شود، و در ادامه متوجه می‌شویم که اداره سرشماری و دولت آمریکا با اهداف خاصی این پرسش را مطرح کرده‌اند و برنامه ویژه‌ای در این زمینه دارد.»
شیرین نشاط در ادامه می‌افزاید که «ایده اصلی داستان از من بود و فیلمنامه را ژان کلود کریر نوشت. بخش زیادی از قصه، باورهای شخصی من است، یعنی نگاهی است که به عنوان یک هنرمند ایرانی‌تبار ساکن آمریکا به این کشور دارم، و دیدگاه‌های سیاسی و اجتماعی خود را به این صورت در آثارم بیان می‌کنم.»
سرزمین رویاها بر خلاف برخی از آثار گذشته شیرین نشاط با هنرنمایی بازیگران مطرح و شناخته شده بین‌المللی تهیه شده است، و یکی از ویژگی‌های مهم فیلم حضور همین ستاره‌های سینما است.
شیرین نشاط در این باره می‌گوید :«من سالهاست که شیفته بازیگری شیلا وند، بازیگر جوان ایرانی آمریکایی هستم که در این کشور بزرگ شده است، و حضور موفقی در فیلم دختری در شب تنها به خانه می‌رود به کارگردانی آنا لیلی امیرپور داشت، و با توجه به اینکه بازیگر مستعد و توانایی است، او را برای بازی در نقش اصلی فیلم یعنی همان زن ایرانی شاغل در اداره سرشماری انتخاب کردم. نقش‌های اصلی دیگر را مت دیلان آمریکایی و ویلیام بازلی انگلیسی بازی می‌کنند که از کارنامه حرفه‌ای درخشانی برخوردارند.»
شیرین نشاط در ادامه می‌افراید که «به هر خانه‌ای که این زن ایرانی‌تبار می‌رود، شخصیت‌های مهم و کلیدی حضور دارند و هر ملاقات در اصل یک داستان کوتاه است که با بازی هنرمندانی مانند ایرابلا روسلینی، خواکیم دو آلمیدا، کریستوفر مک‌دونالد و سایر بازیگران مطرح تهیه شده است. خوشبختانه چون این داستان در آمریکا اتفاق می‌افتد، این امکان را داشتم تا برای نخستین بار در همین کشور با بازیگران مشهور آمریکایی کار کنم.»
شیلا وند
همه‌گیری ویروس کرونا تولید سرزمین رویاها را نیز مانند بسیاری پروژه‌های سینمایی با چالشهای زیادی مواجه کرد ولی بهبود نسبی شرایط در ایالت نیومکزیو باعث شد تا فیلمبرداری با رعایت نکات بهداشتی با موفقیت انجام شود.
شیرین نشاط می‌گوید :«دو سال پیش با همکاری شجاع آذری و قاسم ابراهیمیان که فیلمبردار این فیلم هست، مجموعه‌ای عکس و فیلم درباره همین موضوع یعنی سرزمین رویاها در نیومکزیکو گرفتیم. یکی از دلایلی که این ایالت را انتخاب کردیم این بود که شباهت‌های زیادی هم به ایران دارد. به همین دلیل برای فیلم هم به سراغ نیومکزیکو رفتیم. در برخی از صحنه‌های فیلم که اثری هنری و شاعرانه است، مشخص نیست که در ایران هستیم یا آمریکا، در این حد بیابان‌ها، کوه‌ها و طبیعت شباهت دارند، و وقتی این دختر ایرانی‌تبار در حال رانندگی است، فکر می‌کنیم که احتمال دارد اینجا ایران باشد.»
این سینماگر ایرانی‌تبار در ادامه می‌افزاید که «این فیلم در دوره سخت همه‌گیری ویروس کرونا ساخته شد و راستش امید زیادی نداشتیم که بتوانیم برای فیلمبرداری به نیومکزیکو برویم چون ایالت تعطیل بود، و امکان سفر بازیگران هم وجود نداشت. بودجه کمی داشتیم و با مشکلات زیادی مواجه شدیم، ولی خوشبختانه در سپتامبر سال ۲۰۲۰ برای مدتی اوضاع خوب شد و توانستیم فیلمبرداری را در عرض شش یا هفت هفته در نیومکزیکو انجام دهیم، خوشحالم که فیلم ساخته شد ولی در مجموع یکی از دشوارترین پروژه‌های سینمایی من بود.»
شیرین نشاط درباره بازگشت به جشنواره فیلم ونیز پس از دوازده سال می‌گوید :«در سال ۲۰۰۹ با فیلم زنان بدون مردان در بخش اصلی رقابتی شرکت داشتم، در این دوران نوع فیلمسازی من تغییر کرده است، و البته رویکرد جشنواره نیز تغییراتی داشته است و بیشتر به دنبال فیلم‌های استودیوهای بزرگ آمریکایی هستند. با این حال امسال رقابت سختی میان فیلم‌ها وجود داشت چون در دو سال گذشته بسیاری از فیلم‌ها اکران نشدند و منتظر جشنواره‌ها هستند، و شرکت در فستیوال‌ها بسیار سخت شده است.»
شیرین نشاط در ادامه می‌افزاید که :«از بازگشت دوباره به ونیز هیجان‌زده هستم، بسیار خوشحالم که فیلم من در بخش افق‌های ویژه که محل اکران آثار سینمایی متفاوت، خاص، و هنری‌تر است به نمایش در می‌آید و فکر می‌کنم که گزینش درستی است، البته این فقط یک فیلم هنری نیست و داستان خاصی دارد. از ساخت چنین فیلمی واقعا خوشحالم، من همان سبک فیلمسازی خود را ادامه می‌دهم ولی تغییرات مهمی در کارم داشتم. این نخستین فیلمی است که در آمریکا ساختم، بازیگران من دیگر فقط ایرانی نیستند با آمریکایی‌ها کار کردم، البته این داستان همچنان برگرفته از تجربیات شخصی من است و روش همیشگی خود را ادامه دادم.»
سرزمین رویاها
در سال‌های گذشته سینمای ایران حضور چشمگیری در جشنواره فیلم ونیز داشت و معمولا هر سال آثار سینماگران ایرانی در بخش‌های مختلف فستیوال اکران می‌شد، ولی در این دوره سینمای ایران هیچ نماینده‌ای در این رویداد هنری ندارد، و فقط آثار دو هنرمند زن ایرانی آمریکایی در ونیز اکران می‌شود.
شیرین نشاط در این باره می‌گوید :«این موضوع بسیار جالب است و نشان می‌دهد که حالا جشنواره‌های سینمایی به آثار کارگردان‌های زن ایرانی که در خارج هستند توجه بیشتری دارند.»
او می‌افزاید: «فیلم من صد در صد درباره ایران است، اثری راجع به آمریکا است که به ایران ربط دارد. گزینش جشنواره ونیز نشان می‌دهد که فضا بازتر شده است، و موقعیتهای بیشتری در اختیار کسانی قرار می‌گیرد که در خارج از ایران هستند، و طبیعتا نوع داستان‌گویی آنها با هنرمندانی که در ایران زندگی می‌کنند، مانند اصغر فرهادی که مسائل اجتماعی ایران را نشان می‌دهد متفاوت است.»
شیرین نشاط
شیرین نشاط در ادامه می‌افزاید که «من فیلمسازی هستم که مسائل اجتماعی آمریکا را از دید یک هنرمند ایرانی مهاجر ساکن این کشور، و به عنوان یک زن کارگردان به تصویر می‌کشم و طبیعی است که دید و نگاه متفاوتی نسبت به یک کارگردان داخل ایران دارم. متاسفانه تمرکز جشنواره‌های سینمایی برای مدتهای طولانی روی آثار کارگردان‌های داخل ایران و به ویژه مردان بود ولی انتخاب این دوره جشنواره ونیز بدون شک دریچه‌‌های تازه‌ای را برای کارگردان‌های زن و مرد ایرانی خارج را از کشور می‌گشاید که داستان‌های مهم و جالب زیادی برای گفتن دارند ولی نمی‌توانند به ایران بروند یا در این کشور کار کنند.»
همچنین ببینید: شیرین نشاط در گفت‌وگو با بهنود مکری از اکران فیلمش در جشنواره ونیز می‌گوید