مقاله ای از هلن کوپر برای نیویورک تایمز
فرمانده ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا بعدازظهر سوم مرداد (۲۵ ژوییه) در دفتر کارش بود که تلفن زنگ زد: یک ناوچه نیروی دریایی ایران به یک کشتی متعلق به متحدان آمریکا در خلیج عدن نزدیک شده است. هلی کوپتر نظامی آمریکا لحظاتی پیش بر عرشه آن کشتی فرود آمده بود.
خدمه ناوچه ایرانی سلاح سنگین خود را به سوی هلی کوپتر آمریکایی نشانه رفته بودند. این حرکت تحریک آمیز در شرایطی اتفاق می افتاد که منتقدان سعی می کردند توافق هسته ای ایران با آمریکا را به شکست بکشانند. پس از دستور به کاهش تنش نه افزایش آن هلی کوپتر آمریکایی از روی کشتی بلند می شود اما خدمه کشتی ایرانی تا زمانی که هلی کوپتر صحنه را ترک نکرده است سلاح خود را پایین نمی آورند.
بعد مساله به شکل غریبی تغییر می کند. طی این لحظات به دریاسالار جان میلر، فرمانده ناوگان پنجم، گفته شد که یک گروه فیلمبرداری مستقر بر روی ناوچه ایرانی در حال ضبط این واقعه بودند. دریاسالار میلر بعدتر به یاد آورد که از حضور گروه فیلمبرداری تعجب کرده بود: «همه چیز چند دقیقه طول کشید. ما نمی دانستیم چرا از این ماجرا فیلمبرداری می کردند.»
اما چطور نیروی دریایی آمریکا می دانست که ایرانی ها در حال فیلمبرداری از این ماجرا بودند؟
دریاسالار میلر با خنده ای بلند گفت: «خوب، به خاطر این که ما از آن ها فیلمبرداری می کردیم و ویدئوی تصویربرداری آن ها را داریم.»
میان ایالات متحده و ایران در آب های بلورین منطقه جاسوس بازی هایی در جریان است. از زمانی که آمریکا، ایران، و قدرت های جهانی توافق را برای کنترل جاه طلبی هسته ای ایران تصویب کردند، منتقدین می ترسند شاهد کاهش دهه ها خصومت دیرین بین آمریکا و ایران باشند.
اما در آسمان و آب های خلیج فارس، تنگه هرمز، دریای عرب، و خلیج عدن، دو کشور کماکان همدیگر را زیر نظر دارند. کشتی های نیروی دریایی آمریکا آزادانه در طول ۱۷۰۰ کیلومتر مرز آبی جنوب ایران گشت زنی می کنند، رادارهای شان تا ساحل ایران را پوشش داده و کشتی های ایرانی را از هنگام ترک بنادر دنبال می کنند. جت های جنگی ایران با گشت زنی هوایی تحرکات هواپیماهای رزمی آمریکایی را زیر نظر دارند.
کاپیتان بنجامین هیولت، فرمانده هواپیماهای مستقر بر ناو هواپیمابر تئودور روزولت که فعالیت های ایران را در خلیج فارس زیر نظر دارد، می گوید: «آن چه ما انجام می دهیم کمی شبیه بازی است. وقتی هواپیمای آن ها بلند می شود، ما هم هواپیما خود را به پرواز درمی آوریم. ما این منطقه را حوزه اقتدار خود می دانیم از این رو اطمینان حاصل می کنیم در اطراف ناو هواپیمابر ما هواپیمایی بدون اسکورت نباشد.»
این گونه ای بده بستان است تنها با این ریسک بالا که یک قدم اشتباه می تواند تنش حساس سی و شش ساله بین آمریکا و ایران را از مسیر خارج کند.
اما برای دولت اوباما حضور ناوگان دریایی آمریکا در نزدیکی سواحل ایران مهم تر از هر زمانی است؛ زیرا دولت اوباما می کوشد به متحدانش در خاورمیانه و به کنگره بدبین اطمینان خاطر بدهد که آمریکا کماکان ایران را زیر نظر خواهد داشت.
حضور مقامات نظامی منطقه برای مشاهده اوضاع از نزدیک بر روی ناوهواپیمابر تئودور روزولت ادامه دارد. چند هفته پیش، شاهزاده محمد بن سلمان بن عبدالعزیز آل سعود، وزیر دفاع عربستان سعودی، از ناو هواپیمابر روزولت هنگام غرش برخاستن هواپیماها از روی عرشه بازدید کرد. مقامات نیروی دریایی آمریکا شاهزاده را به «مرکز اداره نبرد»، اتاقی محرمانه در اعماق ناو، بردند؛ جایی که متخصصان عملیات با تجهیزات فوق پیشرفته تحرکات ایران را دنبال می کنند.
افسران ناوهواپیمابر روزولت می گفتند فعالیت های ایرانی ها در خلیج فارس در هفته های منتهی به توافق هسته ای تیر ماه کمتر از معمول بود اما تمام افسران اتفاق نظر داشتند که علت این کاهش ماه رمضان بود. به گفته افسران پس از به نتیجه رسیدن توافق و پایان ماه رمضان ایران فعالیت هایش در خلیج فارس را شدت بخشید، ناوچه های بیشتری را در سواحل ایران مستقر کرد، و پرواز جت های جنگی اش را هم افزایش داد.
دریادار روی کلی، فرمانده یگان حمله در ناو هواپیمابر تئودور روزولت، در مصاحبه ای بر روی ناو گفت: «فکر نمی کنم اوضاع با پیش از امضای توافق هیچ فرقی کرده باشد. ما هر روز در کنش و واکنش با ایران هستیم. پنجاه درصد سواحل خلیج فارس در اختیار ایران است پس هر موقع ما را می بینند برای کنترل به ما نزدیک می شوند.»
او افزود: «آن ها عمدتا بسیار حرفه ای عمل می کنند.»
چند دقیقه بعد اطلاعیه ای در ناوهواپیمابر اعلام شد: «سلاح ها مستقر... آماده وضعیت تندر»؛ جسمی ناشناس به ناو هواپیمابر نزدیک می شد که به گفته کاپیتان هیولت معمولا یک کشتی یا هواپیمای ایرانی است.
جسم ناشناس در واقع یک کشتی ایرانی بود که به ناو آمریکایی نزدیک هم نشد و اندکی بعد همه چیز به حالت عادی بازگشت.
این که مدام در حالت هشدار باشید می تواند فضا را آماده التهاب کند. در ماه آوریل، تنها دو روز پس از ورود ناو هواپیمابر تئودور روزولت به خلیج فارس زمانی که ماموریت ناو هواپیمابر کارل وینسن در خلیج فارس به پایان رسیده بود مقامات نظامی دستور دادند ناو روزولت برگشته و راهی سواحل یمن شود تا جلوی پهلو گرفتن ناوگان ایران در بندر عدن را بگیرد زیرا کشتی های ایران به حمل سلاح برای شورشیان حوثی مشکوک بودند. ناو هواپیمابر روزولت با همراهی رزومناو نورماندی که به موشک های هدایت شونده مجهز است به سرعت از تنگه هرمز عبور کرد و بعد راهی دریای عرب و سپس جنوب شبه جزیره عرب شد.
فرمانده اندرو استریکلند، مسول مرکز اداره نبرد در ناو هواپیمابر روزولت، می گوید خدمه ناگهان متوجه شدند جهان دارد نگاه می کند که اول چه کسی پلک می زند: «رسیدن ما و بازگشت سریع مان غیر عادی بود.» در اتاق مرکز نبرد که بیشتر به نظارت بر فعالیت های ایران می گذرد افسران خودشان را در گزارش های تلویزیونی درباره حرکت ناو روزولت برای سد کردن ناوگان ایران دیدند. ناو سروان ویلیام تامس، افسر اقدامات تاکتیکی که در مرکز اداره نبرد کار می کند، گفت: «قطعا عجیب بود که ناگهان ناو ما در سی ان ان دیده می شد.»
برای دولت اوباما ممانعت از حرکت ناوگان ایران به سوی بندر عدن در میانه مذاکرات هسته ای از اهمیت بالایی برخوردار بود زیرا این پیام را در خود نهفته داشت که آمریکا به حمایت از متحدانش خصوصا عربستان سعودی در برابر ایران ادامه می دهد. ریاض اعتقاد داشت بمباران مواضع حوثی ها برای استقرار دوباره دولت خلع شده مورد حمایت آمریکا در صنعا ضروری است.
کاپیتان هیولت گفت مسائل در ناو «کمی تنش آلود بود. این پیام سیاسی بزرگی بود که کشور ما برای آن ها می فرستاد.»
آن زمان یک مقام پنتاگون این اقدام را هم چون استقرار جنگ افزار هسته ای برای کشتن یک مورچه توصیف کرد.
همانطور که انتظار می رفت ناوگان ایران دو روز پس از رسیدن ناو هواپیمابر روزولت برگشت و راهی ایران شد.