نادین گوردیمر برنده نوبل ادبیات و مبارز برابری نژادی درگذشت

نادین گوردیمر

نادین گوردیمر برنده نوبل ادبیات و از چهره های برجسته برابری نژادی آفریقای جنوبی در نود سالگی درگذشت.

پانزده رمان از جمله «خانواده جولای» و «دختر برگر»، بیش از بیست مجموعه داستان، چندین مجموعه مقاله، نمایشنامه و فیلمنامه و همکاری برای ساخت چند مستند سینمایی بخشی از آثار ادبی خانم گوردیمر هستند.

نادین گوردیمر در یک خانواده مهاجر اروپایی در یکی از شهرکهای سفیدپوست نشین حومه ژوهانسبورگ، آفریقای جنوبی، متولد شد. پدرش از یهودیان لیتوانی و مادرش نومسیحی لیبرالی بود که اعتقادی به برتری نژادی نداشت.

گوردیمر آموزش پایه های دبستان و دبیرستانی را نزد مادرش در خانه آموخت و سپس به دانشگاه ژوهانسبورگ رفت؛ اما آن را به پایان نبرد و عمر خود را صرف نوشتن و تلاش برای برابری نژادی در کشورش کرد.

در پانزده سالگی نخستین داستانش را برای کودکان انتشار داد. داستانی که جدایی سیاهان و سفیدان را نادرست خوانده بود.

گوردیمر می نویسد، وقتی می دید یک دختربچه سیاهپوست هرروز کیف مدرسه دوست دوران کودکی اش را از خانه به مدرسه بر دوش می کشد، این پرسش را با مادرش درمیان گذاشته بود که چرا کودکی باید کیف کودکی دیگر را حمل کند؟

گوردیمر در دوران دانشجویی و علی رغم ممنوعیت فعالیت کنگره ملی آفریقا، به این جنبش پیوست و در همکاری نزدیک با نلسون ماندلا او را برای دفاع از برابری نژادی همراهی کرد.

متن سخنرانی معروف و تاریخ ساز نلسون ماندلا به نام «من آماده مرگم» را گوردیمر ویرایش کرده بود. او نخستین فردی بود که ماندلای آزادشده از زندان، خواهان دیدارش شد.

در دوران آپارتايد، حکومت اقلیت سفید انتشار آثار گوردیمر را در آفریقای جنوبی ممنوع کرده بود؛ اما ناشران لندنی انتشار آثارش را آغاز کردند. کتابهای او به صورت غیرقانونی از انگلیس به دست مخاطبان ادبیات در آفریقای جنوبی می رسیدند.

رمان «مردم جولای» اثر گوردیمر باوجود ممنوعیت انتشار و پخش در آفریقای جنوبی، یکی از محبوبترین و پرخواننده ترین آثار ادبی در این کشور بود. اين رمان شرح زندگی یک خانواده لیبرال سفید است که بر اثر انقلاب سیاهان از خانه و کاشانه خود گریخته و به آلونک خدمتکارشان در یکی از روستاهای سیاه پوست نشین پناهنده می شود.

منتقدان ادبی می گویند «مردم جولای» گوردیمر برای سفیدان آفریقای جنوبی همان نقشی را بازی کرد که «کلبه عمو تام» هریت بیچر در آزادی سیاهان آمریکایی.

نادین گوردیمر پس از آزادی آفریقای جنوبی از سلطه اقلیت سفید، تلاش های خود را وقف مبارزه با گسترش ایدز در میهن اش کرد و در همکاری با نلسون ماندلا افکار عمومی جهان را ترغیب به همکاری برای مبارزه با این بیماری کرد. در سال ۱۹۹۱ آکادمی علوم سوئد او را به پاس نوشتن برای انسانیت شایسته دریافت نوبل ادبیات اعلام کرد.

چندین رمان خانم گوردیمر از جمله «مردم جولای» به فارسی ترجمه و در تهران منتشر شده است.