نوروز در کردستان
نوروز و فرا رسیدن فصل بهار برای مردم کردستان، مفهوم آزادی و رهایی از بند اسارت، بندگی، ظلم و جور ستمکاران، زایشی نو و از سرگیری کار و تلاش دوباره برای زندگی دارد.
در باور کردها، بهار یادآور قیام «کاوه»، آهنگر جوانی است که از ظلم و ستم ضحاک به عنوان نماد تباهی و پلیدی به تنگ آمد و درنهایت ملتی را با به بند کشیدن اسوه ظلم به روشنایی رهنمون شد.
مردم کرد تبار، با همین انگیزه نخستین روز بهار را به نشانه این رهایی از ظلم و بندگی به آغوش طبیعت که از نظر آن ها زیباترین جلوه قدرت الهی است پناه می برند. مردم کردستان تحویل سال و آغاز بهار را با روشن کردن آتش که نمادی از سوزاندن بندهای اسارت و کهنگی است جشن می گیرند. این آتش نوروزی بر اساس باورهای کهن کردها باید در بلند ترین نقطه محل زندگی یعنی بام خانه ها روشن شود که هنوز هم در برخی از مناطق کردنشین این رسم رعایت می شود.
کردهای ایرانی در پیوند با باورهای دیرین و باور سایر اقوام ایرانی، دوبار، در چهارشنبه آخر سال و آخرین شب سال آتش روشن می کنند تا ضمن پایبندی به آیین های باستانی، پیوند خود را با فرهنگ و سنن سایر اقوام ایرانی حفظ کنند.
تیره های ایرانی نژاد کرد که در کشورهای ترکیه، عراق، ایران و سوریه زندگی می کنند، جشن نوروز را هربار با شکوه تمام برگزار می کنند. کردها از نظر زبان ومذهب به گروه های مختلف تقسیم می شوند اما همه آن ها نوروز را جشن می گیرند و آن را نوروز می گویند زیرا از دیدگاه نژادی آریایی تبار هستند و ایران که واژه ای اوستایی است در معنی خواستگاه آریایی ها می باشد. آتش افکنی و نوروز، دو رکن اساسی جشن های ملی کردها محسوب می شود.
به روایتی سنت افروختن آتش در چهارشنبه آخر سال در فرهنگ ایران از پس از اسلام و برای حفظ آتش زرتشت و گرامی داشت آن بدعت گذاشته شده است. کردها در این مراسم با روشن کردن آتش مقدس به رقص و پایکوبی محلی می پردازند و شب خود را به یاد ماندنی میکنند. در روستاهای کردنشين مردم در شب نوروز روی کوه ها آتش روشن می کنند و به جشن و پايکوبی می پردازند.
کردهای مروين مثل همه کردهای ديگر، نوروز را با شکوه تمام جشن می گيرند. مراسم آنها در خانه، روی کوهها، در ورزشگاه ها يا روی بام خانه ها انجام می گيرد. آنها گاهی نيز از روی آتش می پرند. برای کردها روز نوروز نه تنها روز ثروت و برکت، بلکه نماد صلح و آشتی است.
مردم مروين صبح نوروز لباس نو می پوشند و به ديدار همديگر می روند. بعد همه در ميدان بزرگی جمع می شوند و رقص و شادمانی می کنند. در اين رقص ها – مانند آنچه در کارناوال های اروپايی معمول است – برخی از افراد از نقاب استفاده می کنند
جشن نوروز در نزد اقوام ایرانی نژاد کرد ترکیه
مردم کرد زبان ديگری در ترکيه زندگی می کنند که کردهای زازا خوانده می شوند. اين مردم بيشتر در آناتولی شرقی ساکنند و زبانشان کردی زازاکی است. آنها شاخه ای ازشيعه های علوی هستند. تقويم کردهای زازا تقويم قديمی خاصی است که به تقويم امروز ميلادی شبيه است. کرد های زازا می گويند که احتمال دارد نام آنها از کامه ساسان يا ساسانيان ريشه گرفته باشد. برای کردهای زازا نوروز به همراه مراسم خاصی به صورت نوعی نیایش برگزار می شود..
مردم کرد زبان ديگری که نوروز را چون زازا ها به شکلی خاص برگزار می کنند، کردهای ايزدی هستند که به روایتی اصل و منشاء آن ها از« یزد » بوده و نامشان با ایزد زرتشتی ارتباط دارد و به این صورت ریشه های زرتشتی دارند. آمار دقيقی از جمعيت ايزدی ها که بيشتر آنها با لهجه کرمانچی صحبت می کنند در دست نيست. گفته می شود حدود ٥٠٠ هزار ايزدی در عراق زندگی می کنند. عده ای از آنها علاوه بر ایران در کشورهای سوريه، ترکيه، ارمنستان و گرجستان پراکنده اند.
بعضی ديگر ايزدی را يکی از قديمی ترين اديان بابلی و سومری می خوانند. جشن چهارشنبه سوری یا چهارشنبه سرخ که چند هفته پس از نوروز جشن گرفته می شود در واقع جشن اول سال ایزدی ها به شمار می رود که به آن «نیسان» می گویند. به باور ايزدی ها در اين روز فرشته ای که او را ملک طاووس می نامند، از آسمان به زمين می آيد و با خود خير و برکت می آورد.
یکی از سنن این جشن نوروزی که با نوروز هماهنگی دارد، رنگ کردن تخم مرغ است. چرا که شکل تخم مرغ شبیه به زمین است و رنگ کردن آن به این معنی است که می خواهند دنیا به این رنگ ها باشد و باعث سبزی دشت و صحرا بشود. یکی دیگر از رسم های جالب ایزدی ها این است که صبح زود سال نو به دشتها می روند و دست و روی خود را با قطرات شبنم مسح می دهند و باور دارند که اگر کسی مريض باشد با اين کار بيماری اش شفا می يابد.
ايزدی ها در هر فصل سال جشنی دارند اما ويژگی جشن سر ساله که در اولين چهارشنبه ماه نيسان يعنی آوريل برگزار می شود، اين است که مردم پس از سيزده روز دوباره جشن می گيرند که با سيزده بدر ايران قابل مقايسه است.
برگزاری نوروز برای کردها صرف نظر از این که به چه زبانی صحبت می کنند و به چه مذهبی اعتقاد دارند از اهمیت خاصی برخورداراست و آن ها خود را از پاسداران این جشن کهن می دانند. اخیرا کردهای ایرانی ساکن ترکیه پس از مدت ها تلاش توانستند نوروز ایرانی را به عنوان یک جشن ملی و روز تعطیل در ترکیه به ثبت برسانند.