جان کری روز چهارشنبه چارچوب آمریکا درباره مناقشه اسرائیل و فلسطینی ها را در روزهای آخر دولت اوباما و قبل از واگذاری کاخ سفید به دونالد ترامپ برشمرد و در اظهاراتی صریح با تداوم شهرک سازی اسرائیل مخالفت کرد.
او ایده دو کشوری را تنها راه حل این مسئله دانست و گفت باید دو کشور مستقل اسرائیل و فلسطین به وجود بیاید. گاردین در گزارشی به سابقه این ایده پرداخته که در زیر نکاتی از آن را می خوانید:
ایده اولیه تشکیل دو کشور مستقل از کجا می آید؟
دهه هاست که راه حل دو کشوری از سوی جامعه بین الملل برای پایان درگیری اسرائیل و فلسطینی ها مطرح می شود به این معنا که دو کشور مستقل اسرائیل و فلسطین به شکل صلح آمیز در کنار هم در سرزمین ما بین دریای مدیترانه و کرانه باختری رود اردن زندگی کنند. این اراضی طبق مرزهای تعیین شده در سال ۱۹۶۷ تقسیم می شود. اورشلیم که مورد درخواست هر دو طرف به عنوان پایتخت است، تقسیم می شود.
موانع چیست؟
مذاکرات قبلی به شکست رسیده و در حال حاضر مذاکراتی در جریان نیست. مانع اصلی مرزها، اورشلیم، مسئله پناهجویان، اصرار اسرائیل به شناسایی به عنوان «کشور یهود» و جدایی سیاسی و جغرافیایی فلسطینی ها میان نوار غزه و کرانه باختری است.
فلسطینی ها می گویند مرزها باید طبق توافق ۱۹۶۷ باشد و ۲۲ درصد از سرزمین های تاریخی به فلسطین برسد، اما اسرائیل که در نیم قرن گذشته صدها واحد مسکونی در سمت فلسطینی مرز مورد نظر ساخته، اصرار دارد که این اراضی باید به اسرائیل برسد و خواستار مرزبندی جدید است که در واقع شامل الحاق بخش بزرگی از کرانه غربی به اسرائیل می شود.
اورشلیم مانع دیگر است. اسرائیل می گوید حاضر به پذیرش توافقی که این شهر را بین دو طرف تقسیم کند نیست. فلسطینی ها می گویند حاضر به عقب نشینی و واگذاری اماکن مقدسشان در شرق اورشلیم نیستند.
فلسطینی ها می گویند پناهندگان جنگ ۱۹۴۸ و خانواده هایشان باید حق بازگشت به خانه های سابق خود را داشته باشند. اسرائیل با این نکته به شدت مخالف است.
اسرائیل می گوید فلسطینی ها باید اسرائیل را به عنوان کشوری یهود به رسمیت بشناسند. فلسطینی ها می گویند این امر موجودیت فلسطینی ها در میان شهروندان اسرائیلی را انکار می کند.
فتح و حماس دو قدرت سیاسی در میان فلسطینی ها و جغرافیای جداگانه در کرانه غربی و نوار غزه دیگر عامل مشکل آفرین است.
هنوز امیدی هست؟
برای سالها دیپلماتهای بین المللی، فلسطینی ها و برخی اسرائیلی ها هشدار دادند که شهرک سازی اسرائیل در حال بلعیدن اراضی فلسطینی است. بسیاری از فلسطینی ها و برخی اسرائیلی ها می گویند خط قرمز مدتهاست که رد شده و راه حل دو کشوری دیگر امکانپذیر نیست، بسیاری از دیپلمات ها به شکل خصوصی موافق این ایده هستند.
دیدگاه ترامپ چیست؟
دونالد ترامپ رئیس جمهوری منتخب آمریکا در کمپین انتخاباتی خود وعده داد که سفارت آمریکا را در اورشلیم دایر می کند. این اقدامی چشمگیر و معنادار است که می گوید آمریکا این شهر را پایتخت اسرائیل می داند. او همچنین گفته که دعوای اسرائیل و فلسطینی ها اولویت دولت او نیست.
او دیوید فریدمن، را سفیر اسرائیل کرده، که حامی شهرک سازی، پایتخت شدن اورشلیم، و مخالف راه حل دو کشوری است.
جایگزین چیست؟
بسیاری از راستگرایان اسرائیلی خواستار ضمیمه شدن کرانه غربی به خاک این کشور هستند و می گویند فلسطینی های ساکن آن یا زیر قوانین نظامی اسرائیل باشند و یا به کشورهای عرب همسایه بروند.
بسیاری از فلسطینی ها و برخی اسرائیلی ها حامی راه حل تک کشوری –اسرائیل- هستند. این می تواند توازن جمعیت را به هم بزند و پایان کشور یهودی باشد که از سوی یهودیان جهان غیرقابل قبول است.