ظهور گروه موسوم به دولت اسلامی در عراق و شام به عنوان نیرویی پرقدرت در اوایل سال ۲۰۱۴ چهره منطقه را دستخوش تغییر کرد.
عملکرد داعش خشونت بار است و از جمله شامل گردن زدن و به بردگی گرفتن افراد، ارعاب و وحشت افکنی در جامعه بین الملل، و همچنین کشاندن نیروهای غربی به درگیری ها است. دولت اسلامی همچنین جنگ را در تقریبا همه جای سوریه گسترش داده. تاکنون در درگیری های داخلی سوریه بیش از ۲۰۰ هزار نفر کشته شده اند.
مایلک استفانز، مدیر موسسه «رویال یونایتد سرویسز» در قطر می گوید: «دولت اسلامی که در ابتدا خود را دولت اسلامی عراق و شام (داعش) می خواند، از القاعده در عراق نشأت گرفت، ظهور سریع این گروه در سال ۲۰۱۴ جامعه بین الملل را غافلگیر کرد.»
او می گوید: «معلوم بود که در اواخر ۲۰۱۳برخی مشکلات در عراق در حال بروز است اما حواس همه به سوریه بود...وقتی دولت اسلامی به عراق حمله کرد، معادلات یکسره تغییر کرد.»
آغاز در ژانویه
«اولین پیروزی عمده گروه تصرف شهر فلوجه عراق در اوایل ژانویه بود»، این را سجان گوهل، از بنیاد آسیا پاسیفیک می گوید و ادامه می دهد: «وقتی فلوجه سقوط کرد، مثل این که زنگ هشدار به صدا درآمد. مثل این که در خواب پا به این مشکل گذاشتیم و خیلی دیر به خودمان آمدیم.»
در ماه ژوئن، داعش، موصل، دومین شهر بزرگ عراق را گرفت. سربازان عراقی فرار کردند و اعضای دولت اسلامی تسلیحات سربازان و حدود ۴۰۰ میلیون دلار را به غنیمت بردند.
سپس داعش که حالا خود را دولت اسلامی نامیده، مناطق وسیعی از شمال سوریه و عراق را در اختیار دارد.
گوهل در توضیح پیشروی سریع دولت اسلامی می گوید: «آن ها زمین هایی را که بشار اسد از طوایف گرفته بود به آنها پس داد و به طوایف اجازه داد کار خودشان را خودشان انجام دهند. آن ها بین خودشان ازدواج می کنند. بنابراین موقعیت محلی خود را یک بار دیگر تثبیت کردند.»
در مقابل، نوری المالکی، نخست وزیر شیعه عراق به تبعیض علیه سنی ها و دامن زدن به آشوب ها متهم شد. مالکی زیر فشار سنگین بین المللی در ماه اوت، در نیمه تابستان استعفا داد.
ایالات متحده و متحدانش، همراه با نیروهای عراقی به کمک و نجات ده ها هزار اقلیت کرد ایزدی شتافتند که در کوهستان سنجار (شنگال) اسیر عملیات پیشروانه دولت اسلامی شده بود. صدها ایزدی کشته شدند، هزاران نفر اسیر و به بردگی کشیده شدند.
نیروهای پیشمرگه
نیروهای پیشمرگه کرد سپس وارد نبرد شدند. ایالات متحده حملات هوایی علیه مواضع دولت اسلامی را اول در عراق و سپس در سوریه آغاز کرد. متحدان آمریکا از جمله بریتانیا و همچنین کشورهای عرب خلیج فارس و سپس ایران هم به یاری شتافتند.
اعضای دولت اسلامی نیز در عوض چندین گروگان غربی را جلوی دوربین سربریدند و با انتشار فیلم در اینترنت، جهان را به وحشت انداختند.
گوهل می گوید: «دولت اسلامی جامعه جهانی را متحد ساخته و کشورهایی را در کنار هم قرار داده که در اغلب موارد، روابط پرتنشی دارند، از جمله ایران و آمریکا و همچنین کشورهای عربی که هرگز در گذشته علیه افراط گرایان مبارزه نکرده بودند.»
همزمان، نیروهای دولتی سوریه تحت حاکمیت بشار اسد به بمباران مناطق زیر کنترل شورشیان ادامه می دهند.
ارتش آزاد سوریه علیه دولت و دولت اسلامی می جنگد و درخواست های مکرر از غرب برای گرفتن سلاح تاکنون به نتیجه ملموسی نرسیده است.
کمک بیشتر لازم است
استفان، از موسسه رویال یونایتد سرویسز در قطر می گوید رویه فوق ممکن است عوض شود: «به گمان من سال آینده وقتی که آمریکا ببیند برای توقف سقوط هرچه بیشتر عراق و سوریه، شاهد تعهد بیشتری از سوی ایالات متحده خواهیم بود.»
با رشد تهدید اسلامگرایان دولت اسلامی، تحلیلگران می گویند رهبران زیر فشار بیشتری خواهند بود تا به جای حمله هوایی به مواضع آن، بیشتر در کنار عراق و سوریه بایستند.