خبرگزاری رویترز به نقل از یک دیپلمات غربی نوشت که سفر اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه، به عراق برای حل و فصل اختلافات شیعیان این کشور ظاهرا بی‌ثمر بوده است.
این خبرگزاری می‌نویسد که جنگ بر سر قدرت در عراق بین روحانی شیعه مقتدی صدر، و رقبای او که با ایران همسو هستند به منزله آزمایش توانایی تهران برای جلوگیری از وقوع مناقشه‌ای است که می‌تواند به منافع ایران در عراق آسیب بزند و این کشور نفت خیز را بی‌ثبات‌تر کند.
رویترز در مطلبی تحلیلی گزارش داده است که در حالی که حامیان صدر در پارلمان اردو زده‌اند و مخالفان این روحانی در مقابل در اعتراض به اشغال پارلمان، در خیابان‌ها تظاهرات می کنند.
کشمکش بر سر تشکیل دولت جدید عراق فشار جدیدی را بر نظام سیاسی آن وارد کرده است. طی دو دوهه پس از سرنگونی صدام حسین، دیکتاتور سابق عراق، این نظام سیاسی که قدرت را بر اساس مذهب و قومیت تقسیم می‌کند همواره با بحران‌هایی از این دست درگیر بوده است. در این کشور گروه‌های سنی و همچنین گروه‌های مختلف کرد در شمال با هم رقابت و اختلاف دارند.
بر اساس این گزارش از میان رفتن آرامش عراق، یک عامل بی‌ثبات‌کننده دیگری است که به کمربند کشورهای عربی شکننده از جمله عراق، سوریه و لبنان که میان ایران و مدیترانه قرار دارند، اضافه می‌‌شود. همه آنها در حوزه نفوذ ایران قرار دارند و در دهه گذشته دچار درگیری یا بحران بزرگی از جمله نبرد با «دولت اسلامی» یا داعش بوده‌اند.
طرفداران مقتدی صدر، روحانی شیعه عراقی پارلمان عراق را اشغال کرده‌اند.
به نظر می‌رسد تاکنون هیچ یک از طرفین حاضر در اختلافات اخیر عراق حاضر به تسلیم شدن در این بن‌بست ۱۰ ماهه نیستند. این بن‌بست زمانی آغاز شد که صدر در انتخابات اکتبر گذشته پیروز شد و به دنبال تشکیل دولتی بر اساس شرایط خود بود، اما رقبای این روحانی مانع از تشکیل دولت بر اساس شرایط او شدند.
مقتدی صدر، روحانی عراقی، روز چهارشنبه در سخنانی از طرفدارانش خواست تا برآورده شدن خواسته‌هایش، از جمله برگزاری انتخابات زودهنگام و ایجاد برخی تغییرات در قانون اساسی، به تحصن در پارلمان ادامه دهند.
در حال حاضر، به نظر می‌رسد هر دو طرف که به شدت مسلح هستند، از خشونت اجتناب می‌کنند؛ چرا که از اثر درگیری در عراق و در میان اکثریت شیعه آن کشور که پس از برکناری صدام، دیکتاتوری سنی، به مسند قدرت رسید، آگاه هستند.
اما در میانه اعتراضات در بغداد، بسیاری از عراقی‌ها نگران بروز خشونت‌هایی احتمالی هستند.
حمدی مالک از «انیستیتو واشنگتن» که یک اندیشکده در پایتخت آمریکا است گفت که «با وجود نشانه‌های خودداری طرفین عراقی برای جلوگیری از وقوع درگیری، همچنان خطر درگیری وجود دارد. او گفت هر نوع درگیری میان گروه‌های شیعه نه تنها بر مردم عراق که بر منطقه و شاید بر بخش‌های از جهان اثر بگذارد چرا که دست‌کم درگیری بر عرضه نفت اثر خواهد داشت.»
بیشتر نفت عراق در مناطق عمدتا شیعه عراق قرار دارد.
- تلاش بی‌ثمر فرمانده نیروی قدس سپاه
در این میان اما یک دیپلمات غربی می‌گوید که در اقدامی که نشانه نگرانی ایران از شرایط عراق است، یکی از فرماندهان ارشد نظامی این کشور، سرتیپ اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه، در روزهای اخیر به بغداد سفر کرد تا از تشدید تنش‌ها جلوگیری کند.
مقتدی صدر و اسماعیل قاآنی
یک مقام عراقی از «چارچوب هماهنگی» که یک گروه ائتلافی از جناح‌های همسو با ایران است، انجام سفر فرمانده نیروی قدس سپاه را بدون ارائه جزئیات تائید کرد اما به نوشته رویترز، این مقام عراقی گفت که گویا سفر قاآنی موفق نبوده است. نیروی قدس بازوی فعالیت‌های فرامرزی سپاه پاسداران است.
سفارت ایران در بغداد به درخواست رویترز برای اظهار نظر پاسخی نداد.
پس از کشته شدن قاسم سلیمانی فرمانده سابق نیروی قدس سپاه در حمله پهپادی آمریکا، قاآنی تلاش کرده است تا از نفوذی که سلف خود در عراق داشت، استفاده کند.
پوستر تصاویر قاسم سلیمانی، فرمانده سابق نیروی قدس سپاه و ابو مهدی المهندس از رهبران شبه‌نظامیان شیعه عراقی که روابط نزدیکی با ایران داشت. هر دو هم‌زمان در یک حمله پهپادی آمریکا در سال ۲۰۲۱ کشته شدند.
رناد منصور از اندیشکده «چتم هاوس» می گوید: «نفوذ ایران فراز و نشیب های خود را داشته و تا حدی رو به کاهش بوده است.» او افزوده است که انتخابات اخیر و روند تشکیل دولت چندپارگی را در میان احزاب سیاسی در عراق آشکار کرده است که این امر شرایط را برای ایران بسیار پیچیده می‌کند.
بحران فعلی در عراق درحالی در جریان است که در کشورهای دیگر نظیر لبنان که ایران در آن هم نفوذ دارد، بحران به وجود آمده است و این امر شرایط را برای ایران دشوار‌تر می‌کند.
ایالات متحده اینک تنها در حدود ۲هزار سرباز در عراق دارد که برای مبارزه با بقایای داعش باقی مانده‌اند. این رقم بسیار کمتر از ۱۷۰هزار سرباز آمریکایی است که در اوج حضور آمریکا در عراق حضور داشتند.
به گفته مقامات عراقی، زمانی که درگیر معاملات پشتیبان بر سر تشکیلات دولتی عراق بودند، مقامات آمریکایی تا حد زیادی در سال های اخیر از چنین تماس هایی دوری کردند.
ولی نصر، کارشناس خاورمیانه از دانشگاه جانز هاپکینز در واشنگتن می‌گوید که «عراق به نظر نمی‌رسد که اولویت بزرگ ایالات متحده باشد.» یک مقام وزارت خارجه آمریکا اما می‌گوید که عراق همچنان برای آمریکا یک اولویت سیاست خارجی است و عراق یکی از «مهمترین شرکای راهبردی در منطقه» و به گفته او «یک سنگ بنیادین ثبات منطقه‌ای» است. این مقام وزارت خارجه گفته است که آمریکا به حق حاکمیت عراق احترام می‌گذارد و تشکیل دولت عراق مسئله‌ای است که رهبران آن کشور باید چاره‌ای برایش بیاندیشند.