کسری بودجه پیدا و پنهان دولت احمدی نژاد

مسئله بودجه و کسری آن بار دیگر در ایران رسانه ای شد.

روزنامه اعتماد در شماره روز پنج شنبه ۲۸ مهر ماه عنوان اصلی صفحه اول خود را به این موضوع اختصاص داد، و در گزارشی با عنوان «کارنامه پنهان بودجه ۹۰» نوشت، «شهریور و مهر هر سال، فصل ابلاغ بخشنامه‌های بودجه سنواتی است. جز تاخیرهایی كه در ارایه لوایح بودجه طی سال‌های اخیر باب شده است، بخشنامه بودجه باید این روزها به دستگاه‌ها ابلاغ شود. در بودجه‌های سنواتی سال‌هاست، پیش‌بینی شاخص‌های كلانی چون رشد اقتصادی، تورم، اشتغال، میزان نقدینگی و... از این دست شاخص‌ها دیگر ارایه نمی‌شود، اما نكته اینجاست كه وقتی عملكردی از بودجه ۹۰ در دست نیست، دستگاه‌ها برمبنای كدام عملكرد، سال آینده مالی خود را پیش‌بینی كنند؟ بی‌تردید بودجه مشخص می‌كند كارنامه مالی دولت در یكسال چگونه بوده است. آیا بودجه‌یی كه اجرا كرده توانسته رشد اقتصادی مورد پیش‌بینی را محقق كند؟»

این در حالی است که به نوشته همین روزنامه «بودجه ۹۰ از آنجا می‌تواند ملاك مهمی برای ارزیابی محسوب شود كه این قانون نخستین قانون مالی بر مبنای برنامه پنجم توسعه محسوب می‌شود؛ از همین رو نه تنها باید جبران كاهش رشد اقتصادی وعقب ماندگی‌های برنامه چهارم، كه نخستین برنامه براساس سند چشم‌انداز ۲۰ ساله را در بر داشته باشد، بلكه این برنامه به صورت واضح‌تر باید مشخص كند كه مبنا و تئوری فكری دولت دهم كدام است. شاید طرح این موضوع با توجه به اینكه در نیمه‌عمر دولت دهم قرار داریم، دیر باشد اما به دلیل آنكه دولت نهم با طرح این ادعا كه علت اجرا نكردن قانون برنامه چهارم امریكایی بودن و وابسته بودن این قانون به نهادهای فكری غرب است؛ برنامه پنجم مانیفیست دولت احمدی‌نژاد محسوب می‌شود و باید قانون بودجه ۹۰ را به عنوان نخستین كارنامه آن مورد بررسی قرار داد.»

فرخ زندی، کارشناس و استاد اقتصاد در کانادا، با تاکید بر این موضوع که « نه تنها بودجه پنهان است بلکه شاخص های اقتصادی هم منتشر نمی شود که نشان از خرابی اوضاع اقتصادی ایران دارد» به صدای آمریکا گفت، «باید در نظر داشت که بیش از ۸۰ درصد از بودجه ایران از طریق فروش نفت تامین می شود و با کاهش قیمت جهانی نفت از یک سو، و تحریم ها از سوی دیگر فشار بر اقتصاد نفتی ایران بیش تر از قبل شده است. هم چنین با نگاهی به نحوه کنونی اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها نشان دهنده این است که دولت در آمد آن چندانی ندارد و خزانه کشور خالی است.»

حجت الاسلام غلامرضا مصباحی مقدم، رئیس کمیسیون ویژه طرح تحول اقتصادی مجلس شورای اسلامی، در نشست علنی روز چهارشنبه ۲۷ مهر ماه مجلس شورای اسلامی با تاکید بر که وعده های غیر قانونی دولت تنها موجب بی اعتمادی مردم به نظام جمهوری اسلامی ایران می شود، گفت، «دولت هم اکنون با کسری بودجه ۱۵ هزار میلیارد تومانی برای پرداخت یارانه های نقدی روبرو است. و توان سه برابرکردن یارانه نقدی را ندارد.»

اظهارت وی در عنوان اصلی صفحه اول روزنامه جهان صنعت روز پنج شنبه ۲۸ مهر ماه این چنین بازتاب یافت، «کسری ۱۵ هزار میلیاردی در راه است.»

فرخ زندی، با اشاره به این موضوع که «طرح هدفمند کردن یارانه ها در حقیقت طرح بدی نیست بلکه زمان و نحوه اجرای آن زیر سئوال است» به صدای آمریکا گفت، «دولت تصور می کرد می تواند حدود ۱۰۰ میلیارد دلار از بودجه ای که به یارانه ها اختصاص داده جلوگیری کند، هر چند با اجرای آن و نحوه عملکرد دولت در پرداخت یارانه یکسان به همه مردم، آن طوری که دولت تصور کرده بود عملی نشد و از این رو می توان گفت این برنامه از شروع اشتباه بود زیرا بر پایه همین اشتباه و با ارقام نادرست گذاشته شده بود.»

سایت تابناک روز چهارشنبه ۲۷ مهر ماه در گزارشی با عنوان «در نبود آمارهای اقتصادی، دولت را چگونه می توان سنجید؟» نوشته است، «حال دولتی را تصور کنید که در آن آمارهای اقتصادی یا حکم کیمیا را دارند و مانند آمار رشد اقتصادی هر دو سه سال یک بار اعلام می‌شوند و یا مانند نرخ تورم اعلام می‌شوند؛ اما توسط چند مرکز رسمی دولتی و با چند نرخ متفاوت؛ در چنین فضایی چگونه می‌توان میزان خدمات و یا حتی نوع و سبک عملکرد مدیریتی دولت را سنجید؟»

فرخ زندی، با تاکید بر این موضوع که «همه این ها نشان دهنده این است که برنامه های اقتصادی دولت از روز اول محکوم به فنا بوده است» به صدای آمریکا گفت، «اگر قرار باشد یک نمره ای از ۱ تا ۲۰ به عملکرد دولت آقای احمدی نژاد به روش نظام آموزشی قدیم رفوزه خرداد است.»

از دید فرخ زندی، استاد اقتصاد دانشگاه یورک کانادا، اقتصاد ایران دچار مشکلات عظیمی است که یک سوی آن کمبود دلار نفتی است ولی آن سوی دیگر ریشه در ساختار دولتی و مدیریت غلط دارد.