نیویورک تایمز زیر عنوان "تحریم های علیه ایران سخت تر می شود، ولی اقدام بعدی چیست؟" می نویسد گرچه دولت اوباما و متحدان اروپائی اش تحریم های اقتصادی علیه ایران را روز دوشنبه با محدود ساختن دسترسی تهران به سیستم جهانی مالی، و تضعیف صنایع حیاتی نفت و گازش سخت تر کرده اند، اما مقامات آمريکائی و اروپائی اذعان دارند که شانس موفقیت این جدید ترین اقدامشان برای وادار ساختن تهران به دست برداشتن از آنچه که مایه ای برای نگرانی های غرب در مورد پیگیری تسلیحات اتمی توسط تهران محسوب می شود، محدود است.
در چنین شرایطی این سئوال مهم پیش می آید که بعدا چه باید کرد؟
آمريکا و اسرائيل گزینه های نظامی را از دستور کار خارج نکرده اند اما رفتن دنبال این گزینه ها هم دست کم در شرایط کنونی نا مطلوب بنظر می رسد. چند مقام آمريکائی و اروپائی در صحبت هائی خصوصی گفته اند که دست یافتنی ترین نتیجه برای غرب می تواند بر این پایه استوار شود که ایران اطلاعات و فناوری لازم برای ساختن سلاح اتمی را داشته باشد، اما وارد مرحله ساخت آن نشود. چنین وضعیتی ضمن آنکه اعمال حاکمیت و استقلال ایران را ممکن می سازد به تهران نیز فرصت می دهد پس از سالها تنشهای سیاسی به راه حلی آبرومندانه دست یابد.
گرچه این از دیدگاه موضع آمريکا در حکم دادن امتیازی بزرگ محسوب می شود اما ایران باید نخست امتیازهائی بزرگتر بدهد ، و از جمله باید ثابت کند که می تواند مورد اعتماد قرار گیرد، و با برداشتن نقاب از پنهان کاری هایش، به بازرسان امکان بدهد ادعای صلح آمیز بودن برنامه اتمی اش را بررسی، و راست آزمائی کنند.
به عبارت دیگر ایران باید به کشوری نظیر ژاپن مبدل شود که در غایت از توانائی تبدیل فوری به یک قدرت اتمی در صورت نیاز برخوردار است، اما از وارد شدن به مراحل نهائی دستیابی به سلاح اتمی امتناع می کند. یک دیپلمات ارشد اروپائی می گوید "اگر از ما می پرسید آیا راضی هستیم که ایران ژاپن بشود، جواب ما آری است. اما این کار باید در قالب راست آزمائی انجام گیرد و ما هنوز تا اعتماد کردن به رژیم تهران راهی دراز در پیش داریم".
ایران فعلا نظیر ژاپن نیست که سابقه تنفرعمیقش به تسلیحات اتمی به بمباران های اتمی هیروشیما و ناگازاکی باز می گردد.
در همین حال پذیرفتن ایرانی که بتواند به سرعت وارد مرحله ساختن سلاح اتمی شود، به سبب بیزاری عمیق اسرائیل از ایران، برای آمريکا دشوار است، بخصوص که غرب و کشورهای ديگر نگرانند چنین وضعیتی می تواند به یک مسابقه تسلیحاتی در منطقه بیانجامد.
بحث در این باره که با ایران باید چگونه رفتاری شود، با دورانی از مبارزات جمهوریخواهان در انتخابات مقدماتی ریاست جمهوری آمريکا مصادف شده است که برنامه اتمی ایران را در راس نگرانی های مرتبط با سیاست خارجی آمريکا قرار می دهد، و متقاضیان کاندیدائی این حزب از پرزیدنت اوباما انتقاد می کنند که علیه ایران به قدر کافی شدت عمل به خرج نداده است.
به گفته یک مقام ارشد آمريکائی، ایران تا کنون عامدا از وارد شدن به اقداماتی فنی و مشخص در ساختن سلاح خودداری کرده است، هر چند که به غنی سازی اورانیوم ادامه می دهد. او می گوید آیت الله علی خامنه ای رهبر ارشد در جمهوری اسلامی، براساس تجزیه و تحلیل هائی عمل می کند که مشخص کننده هزینه ها در قبال منافع است. به عقیده آمريکا، آیت الله خامنه ای هنوز تصمیم نهائی را در مورد ساختن بمب اتمی اتخاذ نکرده است.
مقامات آمريکائی و اروپائی می گویند این بدان معناست که آمريکا و اروپا باید در اندازه گیری آثار تحریم ها دقت بخرج دهند. اگر گزندگی ناشی از نیش تحریم ها بیش از حد باشد، می تواند به جمع شدن مردم در اطراف دولت منجر شود. یک مقام اطلاعاتی آمريکا روز نهم ژانویه پرزیدنت اوباما را از نتایج نظر سنجی هائی در ایران با خبر ساخت که معرف حمایت شدید مردم از برنامه اتمی ایران بود.
در حالیکه دیپلمات های غربی به مدل ژاپنی اشاره می کنند، مدل دیگری هم وجود دارد، و آن مدل لیبی است، که می تواند برای دولت ایران در حکم نمونه ای هشدارآمیز باشد. سرهنگ معمر قذافی، رهبر لیبی که جاه طلبی های اتمی اش را کنار گذاشت تا از حمایت غرب برخوردار شود، هنگامی که در بازی های سیاسی با فشارهای منجربه تغییر رژیم روبه رو شد، دیگر کارت اتمی در دست نداشت که با آن بازی کند.
به رغم تمامی این بحث های داغ ، مقامات آمريکائی و اروپائی می گویند وقایع و تحولات جاری در ایران و منطقه، از جمله اقداماتی که در جهت استقرار دمکراسی در خاورمیانه انجام می گیرد، می تواند به مذاکره و دیپلماسی نیز شانس موفقیت بدهد.
مقامات آمريکائی و اروپائی می گویند اگر ایران کماکان تا رسیدن به قابلیت و توانائی تسلیحات اتمی بیش از یک سال فاصله داشته باشد - که بسیاری از کارشناسان چنین اعتقادی دارند - تحریم ها تنها گزینه واقعی است، نه به این خاطر که الزاما به عقیده آنها کارساز و ثمربخش است، بلکه به این جهت که گزینه جایگزین، یعنی حمله نظامی، و یا دست روی دست گذاشتن در شرایطی که ایران دنبال تسلیحات اتمی است، اقدامی قابل قبول محسوب نمی شود.