سامی یوسفزی در مقاله‌ای برای نشریه «دیلی بیست» می‌نویسد درگیری خونین ماه گذشته بین طالبان افغانستان و حامیان داعش در غرب افغانستان، تغییر مهمی را در ائتلاف‌ها در جنگی که آمریکا کماکان درگیر آن است، به نمایش گذاشت؛ که ظاهرا مهم‌ترین آن، مشورت‌هایی است که دست کم میان طالبان و ایران درباره چگونگی برخورد با تهدید فزاینده افراطیون داعش انجام گرفته است.
یکی از فرماندهان ارشد طالبان در زمان حکمرانی ملا عمر در افغانستان؛ که در حال حاضر بطور جدی درگیر عملیات نظامی آن گروه است، به «دیلی بیست» می‌گوید نبرد سوم خرداد ماه در منطقه خاکی سفید در ولایت فراه در نزدیکی مرز ایران، به کشته شدن ۲۲ تن، از جمله ۱۳ پیکارجوی داعش و ۹ ستیزه‌جوی طالبان، منجر شد. به گفته او «این بزرگترین نبرد میان طالبان افغانستان و داعش تا کنون بوده است».
ملا خان محمد نورزی، یک عضو پیشین طالبان که اخیرا به داعش پیوسته است، با بیان این که طالبان با حمله به اردوگاه داعش «پیروان بی‌گناه» ابوبکر البغدادی، خلیفه خودخوانده داعش، را کشتند، گفت «بیشتر کشته شدگان دوستان و همکاران ما بودند».
نورزی در بخشی از گفتگویی تلفنی خود با نشریه دیلی بیست گفت تفاهمی بین طالبان و داعش وجود داشت که تا قبل از صحبت با یکدیگر علیه هم دست به تیراندازی نزنند، اما طالبان با این حمله آن تفاهم را زیر پا گذاشت.
وی همچنین تاکید کرد که «یک مسلمان عهد خود را نمی‌شکند. طالبان نه مسلمان حقیقی و نه مجاهد هستند. حال جهاد ما علیه طالبان جاهل تا ابد ادامه خواهد داشت».
به گفته نورزی «طالبان از نام اسلام بهره می‌برد، اما پولش را از ایران و آمریکا می‌گیرد؛» ادعایی که به گفته نویسنده مقاله، برای مقامات آمریکایی شگفت‌آور است.
نورزی در ادامه می‌افزاید «فرماندار انتصابی طالبان در ولایت فراه، طی میانجیگری ملا باز محمد، از رهبران محلی، به خدا و قرآن قسم خورد که طالبان به داعش حمله نخواهند کرد؛ اما آنها این کار را کردند».
به اعتقاد نورزی ایران نقش کلیدی در این میان ایفا کرد: «من در زمان حمله در اردوگاه نبودم، اما حمله توسط ایرانی‌ها هماهنگ شده بود. چند ایرانی در حال فیلم‌برداری از پیکارجویان کشته شده داعش بودند».
دیلی بیست در ادامه مقاله می‌نویسد، یکی دانستن «ایران رافضی» با «شیطان بزرگ آمریکا» به عنوان یک دشمن مشترک، رویکرد معمول پیروان داعش است که «نسخه تکفیری» آنها از اسلام، خواستار مرگ تمام کسانی است که از قرائت «بسیار مهجور» داعش از ایمان به اسلام پیروی نمی‌کنند. داعش در عراق و سوریه هم ایرانی شیعیان ایرانی و عرب را بزرگترین دشمنان خود می‌داند و هدفش وادار کردن آنها به تغییر مذهب یا نابودی آنها است.
آن دسته از گروه‌های سنی‌مذهب هم که با این قرائت داعش از اسلام موافقت نداشته باشند نیز از دید داعشی‌ها «غیرمسلمان و مرتد» محسوب می‌شوند، حتی اگر گروهی به بدنامی طالبان بنیادگرا باشند.
ملا نورزی ۳۸ ساله می‌گوید «ایران دشمن شماره یک ما است. اگر شیخ ابوبکر فرمان دهد، ما بی‌تردید از مرز عبور کرده و از افغانستان وارد ایران خواهیم شد». به گفته او رهبران گروهش ملا عبدالملک و ملا منصور از حمله طالبان جان سالم به در بردند. «حال، ما از طالبان انتقام خواهیم گرفت».
نورزی در ادامه می‌گوید «من ۲۰ سال برای ملا عمر جنگیدم و بسیار از این بابت متاسفم. طالبان فقط در خدمت منافع پاکستان است، نه اسلام».
سازمان‌های اطلاعاتی پاکستان در دست اکثریتی سنی است که به تشکیل و رشد طالبان کمک کردند. هر چند بسیاری از افسران اطلاعاتی پاکستان خود را مؤمنانی غیور می‌دانند، اما آنها هم در نظر داعش ناکارآمد و مرتد محسوب می‌شوند.
ملا نورزی در ادامه گفتگو با دیلی بیست می‌گوید «من در جنگ فتح کابل در سال ۱۳۷۵، که به روی کار آمدن طالبان انجامید، چند انگشت دستم را از دست دادم، اما آنها هیچ چیز نمی‌دانند و مسلمانانی بی‌مصرف هستند».
«محاذ فدایی» گروه دیگری که پیشتر وابسته به طالبان بوده و نام آن بر مبنای اسم رهبر پیشین گروه ملا نجیب محاذ فدایی انتخاب شده است، نیز روابط نزدیک طالبان با ایران را به باد انتقاد گرفته است.
قاری حمزه سخنگوی این گروه، در مصاحبه‌ای تلفنی به نشریه «دیلی بیست» گفت رابطه طالبان و ایران زیر پا گذاشتن خون‌ها و جان‌فشانی‌های اعضای طالبان در گذشته است.
چند روز پیش از نبرد خاکی سفید، هیئت بلندپایه‌ای از طالبان در سفری به ایران با مقامات ارشد جمهوری اسلامی دیدار و درباره مسائل منطقه‌ای گفتگو کردند. محمد طیب آقا رییس دفتر سیاسی طالبان در قطر، این هیات را همراهی می‌کرد. البته سخنگوی طالبان در آن زمان سفر این هیات را «مأموریتی عادی» توصیف کرد.
با این حال، قاری حمزه ادعا می‌کند که سفر محمد طیب آقا به درخواست فوری تهران انجام گرفت: «در واقع ایرانی‌ها و طالبان هر دو نسبت به گسترش داعش در افغانستان نگران هستند. نهادهای اطلاعاتی ایران سه میلیون دلار وجه نقد را در منطقه مرزی ایران و افغانستان به طالبان پرداخته‌اند. ایرانی‌ها همچنین عهد کرده‌اند، مهمات، ۳ هزار قبضه سلاح و ۴۰ دستگاه خودرو وانت برای جنگ با گروه داعش در نزدیکی مرز افغانستان و ایران در اختیار طالبان قرار دهند».
یک عضو پیشین دولت طالبان که خواست نامش منتشر نشود، به دیلی بیست گفت، طیب آقا بطور معمول در هیچ گفتگوی صلح و جلسات سیاسی شرکت نمی‌کند و «طیب فقط در جلساتی مرتبط با توافق‌های مخفی و نظامی حاضر می‌شود».
چند منبع طالبان می‌گویند تماس‌های در سطح عالی میان ایران و طالبان، بر مبنای منافع مشترک از جمله دشمنی با ایالات متحده، سالهاست که انجام می‌گیرد.
به گفته وزیر پیشین دولت طالبان «مدت‌ها است که ایرانی‌ها بطور پنهانی به طالبان می‌گویند اگر ضرورت ایجاب کند، ما مشکلی نداریم که ملا عمر از مرز عبور کرده و وارد خاک ایران شود». او می‌گوید طیب آقا سال‌ها مورد اعتمادترین مشاور ملا عمر بود و همچنان عنصری کلیدی در میان طالبان افغانستان است و سفر او به ایران پیامی به پاکستان در خود نهفته دارد.
طی هشت ماه گذشته، پاکستان طالبان افغانستان را برای ورود به مذاکرات صلح با دولت محمد اشرف غنی رییس جمهوری افغانستان، زیر فشار فزاینده‌ای قرار داده است: «سفر طیب آقا به ایران می‌تواند سیلی بر صورت پاکستان باشد. پیامی روشن است که اگر طالبان از سوی پاکستان با مشکلی روبرو شود، گزینه‌های دیگری برای حمایت از خود را در اختیار دارد».
دانشجویان تاریخ منطقه به خاطر دارند که زمانی اختلافات خونینی میان طالبان و ایران وجود داشت؛ زمانی که در سال ۱۳۷۷ خورشیدی طالبان پس از تصرف شهر مزار شریف، در واقعه‌ای که تهران را تا آستانه جنگ برد، دست به قتل عام شماری از دیپلمات‌های ایرانی زد. ایران هم در طول سال‌ها از غیرپشتون‌های مخالف طالبان، از جمله احمد شاه مسعود، حمایت کرد.
اما آن واقعه دیگر تاریخی کهن به نظر می‌رسد و تغییرات در منطقه، از جمله ظهور داعش، سیاست‌های متفاوتی را ایجاب می‌کند.
وزیر پیشین طالبان می‌گوید ایرانی‌ها بطور کلی در پی حملات تروریستی یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ از «جنگ با تروریسم» آمریکا و جامعه بین المللی حمایت نکردند و این امر یافتن فصل مشترک با طالبان را راحت‌تر می‌کند. به گفته وزیر پیشین طالبان حال «آن سوی مرز در افغانستان حضور داعش چالشی برای طالبان و دردسری برای ایران است. این نکته‌ای است که ایران و طالبان را به هم نزدیکتر می‌کند».
محمد نعیم سخنگوی طالبان در قطر، در گفتگویی با دیلی بیست گزارش‌های حاکی از دریافت کمک مالی از ایران را رد کرده و می‌گوید «بله، طالبان برای جلساتی دوجانبه، و بحث و گفتگو به ایران رفت، اما گزارش‌های مربوط به دریافت وجوه مالی صحیح نیستند».
باراک اوباما رییس جمهوری ایالات متحده، گفته است واشنگتن که همچنان حدود ۱۰ هزار نیرو در افغانستان دارد تا پایان سال میلادی آینده به حضور نظامی خود در آن کشور خاتمه خواهد داد.
* برگردان فارسی این مقاله تنها برای آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.