کاروان راهیان نور و جاده های خونین ایران

بار دیگر در حادثه ای تازه برای کاروان راهیان نور بیش از ۱۴ دانش آموز کشته و مجروح شدند. بر اساس گزارش اداره کل راه و ترابری استان سمنان روز سوم اسفند ۱۳۹۰، بر اثر واژگون شدن اتوبوس حامل دانش آموزان اردوی راهیان نور شاهرود، در محور گرمسار – سمنان، ۲ نفر در دم کشته شدند، ۴ تن به قطع عضو و معلولیت هایی چون ضربه مغزی و تخلیه چشم دچار شدند، و ۱۲ نفر دیگر نیز مجروح شدند. این دانش آموزان همگی در پایه دوم دبیرستان های استعداد های درخشان، معارف اسلامی صدرا و دبیرستان غیرانتفاعی فرشته در شاهرود درس می خواندند.

هویت ۲ نفری که کشته شده اند، فاطمه عباد بیانی مربی و کارمند اداره آموزش و پرورش شاهرود و زهرا قربان پور، دانش آموز نخبه مدرسه استعدادهای درخشان و فرزند مدیرکل راه و ترابری استان سمنان گزارش شده است. دلیل بروز این حادثه خواب آلودگی راننده اتوبوس و سرعت غیرقابل کنترل ذکر شده است.

به نظر می رسد که کاروان مرگ و معلول شدن دانش آموزان در هیئت راهیان نور سر باز ایستادن ندارد. این در حالی ست که دانش آموزانی که برای سفرهای راهیان نور دست چین و اعزام می شوند عموما از امتیازها و ویژگی های خاص ارزشی و در نتیجه از امکانات و بودجه بیشتری برای رعایت ضوابط ایمنی برخوردارند.

راهیان نور

راهیان نور از برنامه های بنياد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس است که «در تابعيت ستاد كل نيروهای مسلح جمهوری اسلامی قرار دارد.» هدف آن «حفظ آثار و نشر آنچه ارزشهای دفاع مقدس (جنگ ایران و عراق) و ترويج فرهنگ مقاومت، ايثار، جهاد و شهادت» است . این بنیاد از نهادهای زیر مجموعه رهبری ست که به فرمان رهبر جمهوری اسلامی در پایان جنگ در مهرماه سال۱۳۶۹ تأسیس شد. برنامه راهیان نور به طور عمده به گروه سنی جوان و نوجوان توجه دارد و بر اساس آن دانشجویان و دانش آموزان پسر و دختر در سراسر ایران برای آنچه «سیاحت - و- زیارت» می خوانند، راهی مناطق هم مرز با عراق در دوران جنگ هشت ساله با عراق در غرب و جنوب غربی کشور می شوند.

فرمانده ناحیه مقاومت بسیج جماران راهیان نور را نیاز نسل جوان امروزی توصیف کرده است: « ... آشنایی و تبیین فرهنگ ایثار و شهادت در قالب اردوهای راهیان نور نیاز نسل جوان امروزی است. حضور فرزندان ایران اسلامی در مناطق عملیاتی دفاع مقدس موجب شناخت و آشنایی ابعاد مختلف ایثارگریهای رزمندگان و فرهنگ ناب جبهه ها می شود... برگزاری این اردوها در راستای تاکیدات معظم له [آیت الله خامنه ای]می باشد...».

در این سفرهای گروهی که با هدف تبلیغات ایدئولوژیکی برای نسل جوان انجام می گیرد علاوه بر مربیان پرورشی مدارس، افرادی از سازمان تبلیغات اسلامی نیز همراه می شوند که تحت عنوان راویان جبهه ها یا راویان دفاع مقدس به توضیح مکان جنگها و خاطراتی از کسانی که در جنگ شرکت داشته اند، می پردازند. این طرح اخیرا دامنه گروه سنی مورد نظر خودرا گسترش داده و شهروندان واجد شرایط را نیز در قالب کاروانهای راهیان نور به این سفرهای گروهی اعزام می کند. همچنین در این سفرها برای جذب بیشتر شرکت کنندگان، سرگرمیهای مختلف و مسابقه های فرهنگی که همه محتوای ایدئولوژیکی دارند برنامه ریزی و اجرا می شود. سازمانهای بسیج و سپاه، سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت کشور، و وزارت آموزش و پرورش از جمله نهادهایی هستند که کار تدارک هزینه و انتخاب مسافران و برنامه ریزی اردوهای راهیان نور را برعهده دارند.

شرکت کنندگان در کاروانهای راهیان نور از میان وابستگان به خانواده های شهید و ایثارگر و یا اعضای گروههای بسیج و نهادهای ایدئولوژیک دیگر درون مؤسسات آموزشی ونیز کسانی که با سهمیه وارد دانشگاهها شده اند، انتخاب می شوند. این کاروانها معمولا با برخورد سرد ساکنان شهرهای سرراه و مردم محل، که عموما از اقلیتهای قومی در استان های خوزستان و کردستان هستند، روبرو می شوند. گاه نیز هدف حملاتی از پراندن سنگ و چوب تا تیراندازی قرار گفته اند.

خطرمرگ در کمین کاروانیان راهی نور

۱ـ مرگ در جاده ها

این سفرها یا در واقع اردوهای تبلیغات ایدئولوژیکی برای نسل جوان، تاکنون قربانیان زیادی نصیب کاروانیان کرده است. تصادفهای جاده ای یکی از این موارد خطرناک است که از زمان آغاز این اردوها هر سال به تکرار روی داده است.

· دراسفند سال ۱۳۸۶ ، ۲۲ نفر از اعضای کاروان راهیان نور که از دانشجویان دانشگاه غیر انتفاعی مشهد بودند در حادثه برخورد اتوبوس شان با تانکر حمل بنزین و انفجار تانکر کشته و ۷ نفر مجروح شدند. شدت انفجار و سوختگی به حدی بود که بسیاری از قربانیان قابل شناسایی نبودند.
· در نوروز ۱۳۸۷ اتوبوس حامل فرهنگیان استان چهارمحال و بختیاری به دلیل سرعت زیاد و برخورد با گارد ریل جاده کنترل خود را از دست داد و واژگون شد. در این حادثه ۲۷ نفر کشته و ۱۳ نفر مجروح شدند.
· در فروردین ماه ۱۳۹۰ ، ۴۷ تن از کاروانیان راهی نور که دانشجویان کرمانی بودند، در حادثه اتوبوس کشته و زخمی شدند. تعداد کشتگان در محل حادثه دست کم ۱۰ نفر بود.
· در آذرماه سال ۱۳۹۰ در تصادف اتوبوس دانشجویان کاروان راهیان نور مشهد ۶ راهی نور قطع عضو و معلول شدند.
· در۱۵ بهمن ماه ۱۳۹۰ در حادثه تصادف اتوبوس راهیان نور حامل دختران دانش آموز استان خراسان رضوی در نزدیکی بروجرد ۳ دختر دانش آموز کشته و شدند و بیش از ۱۳ تن از دانش آموزان و مربیان آنان بشدت مجروح شدند.
· در ۱۶ بهمن ماه ۱۳۹۰ اتوبوس حامل راهیان نور که دانش آموزان دختر اردبیلی را به مناطق جنگ زده می برد، در نزدیکی پل دختر در استان لرستان واژگون شد و ۴ دانش آموز بشدت صدمه دیدند.

و آخرین کشتار جاده ای کاروانیان راهی نور تاکنون، به روز سه شنبه ۳ اسفند ماه ۱۳۹۰ در استان سمنان مربوط می شود.

۲ـ سنگ پرانی و تیراندازی به کاروانیان

از آنجا که اعضای کاروان راهیان نور به طور معمول از مدارس و نهادهای آموزشی یا از میان افراد دارای وابستگی به نهادهای ایدئولوژیک دست چین می شوند، به نظر می رسد که در میان ساکنان نواحی سر راه خود چندان محبوبیت ندارند. روز ۸ فروردین ۱۳۸۷ اتوبوس حامل کاروان راهیان نور که از بازدید از دهلویه، از عرصه های جنگ ایران و عراق باز می گشت، در جاده اهواز به سوسنگرد، در خوزستان، هدف تیراندازی افراد مسلح ناشناس قرار گرفت. در این تیراندازی چند تن از سرنشینان اتوبوس که دانش آموزانی از شهرستان تایباد در استان خراسان رضوی بودند، مجروح شدند.

مقام های نظامی جمهوری اسلامی حمله کنندگان را وابسته به گروه های تجزیه طلب معرفی کردند.

خبرگزاری مهر در آن زمان به نقل از محمد تقی خادمی، که معاون هماهنگ کننده بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس و از برنامه ریزان راهیان نور بود نوشت که این حمله ها سابقه دارند و پیش تر هم روی داده اند. به گفته سرتیپ خادمی، گروههایی که او «تجزیه طلب» می خواند، حتی کودکان را به پرتاب سنگ به اتوبوسها تحریک می کنند.

۳ـ مرگ بر اثر انفجار مین

روز ۲۳ اسفندماه ۱۳۸۵ در منطقه چزابه در دشت آزادگان خوزستان انفجاری روی داد که در آن ۴ تن از اعضای کاروان راهیان نور کشته و بیش از ۱۵ تن از کاروانیان دیگر مجروح شدند. کاروانیان راهی نور از دانشجویان دانشگاه های علوم پزشکی مشهد و کرمان بودند. در این حادثه به دو خودروی همراه کاروان و یک آمبولانس خسارتهای کلی وارد آمد. خبرگزاری ایرنا در آن زمان از قول مدیرکل امنیتی و انتظامی استان خوزستان نوشت: عبدالرحیم یوسف آبادی با تأیید این خبر احتمال داد که شئی منفجر شده یک مین ضد خودرو بازمانده از دوران جنگ بوده که در داخل یک وانت دو کابین در نزدیکی یادمان چزابه منفجر شده است. او گفت محل حادثه سالهاست از وجود هرگونه شئی انفجاری به جامانده از دوران جنگ پاکسازی شده و این حادثه بر اثر برخورد اتوبوس با مین نبوده است. با این حال منابع محلی به خبرنگار ایرنا گفته بودند که انفجار در منطقه پاک سازی نشده روی داده است.

تلفات جاده ای ایران بیش از کشتگان سوریه و عراق

سازمان پزشکی قانونی تعداد تلفات حوادث رانندگی را در ده ماه اول سال ۱۳۹۰ ، ۱۷ هزار و ۶۴۲ نفر اعلام کرده است. بنابر این گزارش که روز سوم اسفند ۱۳۹۰ منتشر شده ، ۱۳ هزار و ۷۵۵ نفر از قربانیان مرد و سه هزار و ۸۸۷ نفر زن بوده اند.

در این گزارش، استان خراسان رضوی بالاترین میزان مرگ و میر جاده ای را داشته است . استان فارس و استان تهران به ترتیب رتبه های دوم و سوم را از نظر تعداد تلفات جاده ای در ایران داشته اند.

در گزارش پزشکی قانونی تعداد تلفات رانندگی در جاده های برون شهری در ده ماه اول امسال، ۱۰ هزار و ۷۶۱ مورد و در جاده های درون شهری این رقم درسراسر کشور ۵ هزار و ۱۱۹ مورد و در جاده های روستایی یک هزار و ۶۲۷ نفر ذکر شده است. محل تصادف منجر به مرگ ۱۳۵ نفر نیز نامعلوم اعلام شده است.

تعداد تلفات رانندگی در مدت مشابه در سال گذشته ۲۰ هزار و ۵۷۳ نفر بوده است که آمار امسال حدود ۱۴ درصد کاهش نشان می دهد.

اما حوادث رانندگی تنها به مرگ منجر نمی شود. تعداد مصدومانی که برای همیشه معلول و قطع عضو و ناقص می شوند خود بخش مهم تری از ماجراست. تعداد این مصدومان و مجروحان که به مراکز پزشکی قانونی مراجعه کرده اند، ۱۴ و نیم برابر تلفات بوده است. یعنی ۲۵۷ هزار و ۶۰۲ مصدوم حوادث رانندگی در ده ماه اول سال ۱۳۹۰ به مراکز پزشک قانونی مراجعه کرده اند. و این غیر از کسانی ست که به مراکز دیگر پزشکی مراجعه کرده اند.

تلفات جاده ها نه تنها سالانه عده زیادی را داغدار می کند ، بلکه بسیاری از خانواده ها را بی سرپرست و گاه متلاشی و ویران بر جا می گذارد. مصدومان حوادث رانندگی نیز غالبا به دلیل از کارافتادگی و ناتوانی و تحمل مخارج مداوا و درمان که گاه تا پایان عمر به آن گرفتار خواهند بود، خانواده های خود را در فشارهای اقتصادی و عاطفی و اجتماعی قرار می دهند.

دولت و مردم، مسئول وقوع سوانح رانندگی

در برشمردن دلایل حوادث رانندگی در ایران معمولا بر دو عامل عمده که به طور مشترک عمل می کنند، تأکید می شود. عامل اول به قصور دولتی مربوط می شود. مانند ناامنی و استاندارد نبودن وضعیت جاده ها، نبودن جاده های ویژه عبور و مرور تانکرها و وسایل نقلیه حامل مواد سوختنی و قابل انفجار، و عدم کنترل سلامت خودروها و رعایت قوانین رانندگی برای حفظ امنیت جاده ها توسط پلیس راه. عامل دوم ماهیت مردمی دارد و به رانندگان خودرو ها مربوط می شود. بی توجهی به مسئولیت در قبال جان سرنشینان و بی احترامی به حقوق دیگران، سرعت غیرمجاز رانندگان، خواب آلودگی، مصرف برخی داروها و مواد خواب آور یا محرک، بی توجهی به سلامت خودرو و عدم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی از آن جمله است که در مورد رانندگان وسایل نقلیه بزرگ و عمومی این بی توجهی ابعاد فاجعه آمیز تری می یابد.

نظر مردم

برخی از خوانندگان سایتهای خبری درباره حوادث جاده ای به طور کلی، و در مورد کاروانهای راهیان نور بویژه، ابراز نظرهایی کرده اند که نمونه هایی از آنها را می آوریم.

در بخش نظرات سایت کلمه ۳ اسفند ۱۳۹۰ می خوانیم:

· نام این تورها باید به «راهیان بهشت زهرا» تغییر یابد که هم ازنظر مقصد درست است هم از نظر مقصود که تاحال سرنشینان بسیاری از این اتوبوسها به خانه آخرت رفته اند.

· به عبارت دیگر دولت ما براثر اهمال و عدم دقت در بازسازی جاده ها یا اجرای صحیح مقررات به اندازه دوبرابر و نیم سوریه جنایتکار آدم کشته است. آیا در هیچ کشور درست و حسابی اینهمه آدم در تصادفات اتومبیل کشته می شوند. جان آدم در این خراب شده ارزشی ندارد. وقتی بالا دستیها مثل آب خوردن حکم اعدام صادر کنند، از اینهای دیگر چه انتظاری می شود داشت؟

در بخش نظرات سایت تابناک، ۷ فروردین ۱۳۸۷چنین می خوانیم:

· اگر تعداد كشته های جاده های ما را با تعداد كشته های بمبهایی كه در عراق منفجر می شود مقايسه بكنيم فكر كنم تلفات ما بيشتر باشد كاش فكری به حال جاده های دو طرفه می شد.

· زيارت اهل قبور و شهدا خوب است ولي در درون بايد مقيد بود نه در ظاهر، اگر مقيد به نشان دادن رشادتها هستيم بايد از راههای بهتری استفاده كنيم...

· فرشتگان نورانی ۸ سال جنگ الان در کنج آسایشگاه ها در انتظار مرگند ، با تمام احترامی که برای مناطق جنگی قائلیم بهتر نیست سر اتوبوسهایمان را به سوی آن آسایشگاه ها کج کنیم و این هزینه های گزاف را صرف ایشان و ایجاد یک موزه جنگ در هر استان کنیم؟

· تا جاده ها عریض و دو بانده نشوند، تا برای احداث راهها وجاده ها عزم جدی نباشد، تا زمانی که فقط رانندگان را مقصر حوادث می دانیم و حوادث را به صورت ریشه ای مانند مدیریت، خودرو، جا ده، شهرداریها، وزارت راه وترابری و...بررسی نمی کنیم، تا مسولین مربوطه محاکمه نشوند، تا جان انسانها اهمیت نداشته باشد و... همین است.

· سيزده تا كشته اين جا داديم با ۲۸ تا مجروح. سری پيش هم ۲۲ تا كشته بود يه چند تايی هم مجروح شدند كه زياد هم مهم نيست ميشه به عبارتی ۳۵ تا كشته و بقيه هم كه سرپايی خوب شدند خداييش ۳۵ تا كشته از بين ۷۰ ميليون و خرده ای اصلا به حساب مي آید؟ بابا يه كم با انصاف باشيد.

· واقعا خيلي تاسف برانگيز است. چرا صدا و سيما اصلاً اين خبر رامنعكس نكرده است واقعاَ اگر در هر كشوری بود چند روز جزء تيتر اخبار می‌شد ولی متاسفانه من كه تمام بخشهای خبری را می‌بينم خبری نشنيدم فقط از طريق زير نويس انگليسي! شبكه خبر متوجه خبر شدم.

· وقتي درماجراي حادثه ۲۲ دانشجو كه درتاريخ ۲۵اسفند اتفاق افتاد بنده يادداشتي درذيل واقعه نوشتم متاسفانه شما منعكس نكرديد در آن يادداشت بنده يادآور شدم درايران جان انسانها چندان ارزشي ندارد واين حادثه آخرين اتفاق نخواهد بود و ديديد به فاصله تقريبا ۱۰ روز حادثه ناگوار تجديد شد در آن يادداشت بنده متذكر شدم كه چرا درمسيري كه امكان مسافرت با قطار است با اتوبوس مسافرت انجام مي شود وهمچنين عرض كردم زمان مسافرت حتی الامكان درروز انجام گيرد وازمسافرتهای شبانه احتراز شود وعلاوه براين ازرانندگان مجرب وآشنا به مسير مسافرت استفاده شود بهر حال مسئولين بايد تدابير جدی اتخاذ كنند تا اين وقايع شوم تكرار نشود واگر نمي توانند از برگزاری چنين سفرهائی جلوگيری كنند.

· متاسفانه كاروانهای راهيان نور در راه برگشت حداكثر تلاش خود را انجام مي دهند تا سريع تر به مقصد برسند .حتی بعضی از اين اتوبوسها در پليس راه ها نمی ايستند و ساعت هم نمی زنند .بنده تا حالا دو بار به اين مناطق مشرف شده ام و شاهد اين طور حركات نيز بوده ام.

· به عنوان کسی که ۲ تن از عزیزان خود را در جاده لرستان – خوزستان(خرم آباد-اندیمشک) از دست داده است متاسفم. تا کی باید شاهد باشیم که شاهراه اصلی شمال جنوب کشور که متاسفانه در جاهایی عرض محور به سختی جهت عبور دووسیله از کنار هم کفایت می کند قتلگاه هموطنان مظلوممان باشد؟ ایا نباید به فکر تسریع در احداث اتوبان باشیم.مگر همین جاده نبود که بار رساندن عمده رزمندگان وپشتیبانی جبهه هارا بعهده داشت؟چرا بزرگراهی که فقط ۱۴۰کیلومتر بوده وتنها بخش باقیمانده از بزرگراه سراسری تهران-اهواز-خرمشهر/ بندر امام میباشد قربانی چنین بی توجهی میشود؟مگر همین چند سال پیش دانشجویان دانشگاه شریف قربانی نشدند؟ مگر روزانه دهها تن از هموطنان بیگناه قربانی این راه نمی شوند. مگرحداقل نیاز جهت بازدید از مناطق جنگی وتوسعه فرهنگ شهادت وجود راه مواصلاتی نیست؟ آیا مسئولانی که اینک نفت ۱۰۰ دلاری را درجاهای نامعلوم این چنین صرف میکنند هیچ توجهی به چنین نیازی ندارند؟ خدای نکرده درصورت وقوع جنگی دیگر آیا جاده ومحوری جایگزین هست؟ در این محور طبق آمار در شبانه روز ۴۰۰۰ ماشین سنگین تردد می نماید.

· با اين همه ترافيك و شلوغی جاده ها در ايام عيد، آيا بهتر نيست مسئولان محترم در برنامه اردوهای راهيان نور تجديد نظر كنند. خسارات جانی اين اردوها در امسال آيا جبران پذير است؟

· دوروزی میشه از سفرراهیان نور آمدم. اتوبوسهای بی کیفیت و راننده های نابلد و جاده های خراب واقعا خطرناک هستند. در ضمن مناطق جنگی نباید به محل توریستی تبدیل شوند.

· خدا آنها را رحمت کند وجایگاه شان درجوار شهدا قرین باد. راستش درمورد حادثه قبلی هنوزسرم دردمی کند. فرداروز سرو ته قضیه را با ارسال تسلیتهای رنگارنگ هم می آورند. غم وغصه آن می ماند برای بازماندگان. تو را به خدا اگر کسی دستش به حضرات میرسد فقط بگوید به داد برسید تا دیر نشده. نگویید درمقابل حجم کار این تلفات چیزی نیست لج بازی نکنید.

· ما دراستان خوزستان زندگی می کنیم جاده ها درحالت عادی گنجایش ندارد نمی دانیم چه اصراری هست که حتما باید در این زمان باشد.

· به نظر می رسد بیش از ظرفیت جاده ها و توان سازمانهای کنترل کننده، خودرو در جاده ها تردد می کند. جان انسانها بسیار ارزشمند تر از حرفهای ما می باشد. پاسخگوی خونهای این عزیزان نزد پروردگار کیست؟ آمار قربانیان جاده در ایران بسیار زیاد است و برای کاهش آن اقدام جدی نشده است. شاید بنده و شما هم در شمار قربانیان آتی باشیم.

· کشوری که به انرژی هسته ای دست می یابد، فلج اطفال را ریشه کن می کند، می تواند حوادث جاده ای را کنترل کند. اما برای این کار اراده ای لازم است.

· درآمد بالای نفت داریم متخصص داریم مصالح داریم نیروی کار (بیکاری) داریم باید جاده (ثروت ماندگار) ساخت تا کمتر شاهد این مصایب باشیم.

· جای بسی تاسف است كه در هر كشورديگری كه اتفاقی مشابه اين بيفتد حداقل يك مسئول استعفا ميدهد اما در كشور ما....

· من در جبهه های جنگ بوده ام و به عنوان يك بسيجی اصلا راضی نيستم تا اصلاح قوانين و مقررات كسی برای ديدن فداكاریهای شهدای عزيز ما جانش بخطر بيفتد چه برسد به اينكه .....

· باید روش راه اندازی کاروانهای راهیان نور را بررسی کنید. متاسفانه برخی از این رانندگان اصلا احترامی برای مسافران قائل نیستند و تنها به زودتر رسیدن فکر می کنند. ما در مسافرتی که به مناطق جنوب داشتیم در تمام مسیر شاهد بحث و بی احترامی راننده بودیم و حتی وقتی ایشان به دلیل سرعت بالا جریمه شد جریمه اش را پرداخت کردیم. البته این هم مثل سایر برنامه ریزیهای مسئولان است فقط به دنبال ارائه آمار بازدید کنندگان مناطق عملیاتی هستند و به جان و روح آنها کاری ندارند.