انتقاد نهادهای حقوق بشری از موج گسترده بازداشت‌های «غیر قانونی» در ایران

اعتراضات ایران، شهریور و مهر ۱۴۰۱

در جریان اعتراض‌های اخیر که جرقه آن با مرگ مهسا امینی در پی بازداشت توسط گشت ارشاد زده شد، دستگیری‌های گسترده معترضان، روزنامه‌نگاران، نویسندگان، و فعالان سیاسی و مدنی ادامه دارد.

از تعداد دقیق بازداشت‌شدگان خبری در دست نیست، اما گزارش‌ها حاکی از بازداشت صدها نفر در شهرهای مختلف است.

در میان بازداشت‌شدگان نام افراد سرشناسی مانند فائزه هاشمی، حسین رونقی ملکی، مجید توکلی، حمیدرضا علی‌عسگری، بهاره هدایت، و مژگان کاووسی دیده می‌شود.

سازمان عفو بین‌الملل سرکوب اعتراض‌ها در ایران را «بی‌رحمانه» و بازداشت‌ها را «خودسرانه» توصیف کرده است.

این نهاد مدافع حقوق بشر با بیان این که مقام‌های جمهوری اسلامی همواره از «مصونیت از مجازات»‌ برخوردار بوده‌اند، از جامعه جهانی خواستار تشکیل یک مکانیسم مستقل تحقیقاتی شد تا مقام‌های ایران را در قبال ارتکاب «جنایات جدی» پاسخگو کند.

یک حساب کاربری با عنوان «کمیته پیگیری وضعیت بازداشت‌شدگان» که اخبار این حوزه را رصد می‌کند، اسامی ده‌ها دانشجو را منتشر کرده است که هم‌اکنون در وضعیتی نامعلوم در بازداشت به سر می‌برند.

شمار زیادی از این دانشجویان روز یکشنبه ۱۰ شهریورماه در پی یورش ماموران امنیتی و انتظامی و لباس‌شخصی‌ها به دانشگاه صنعتی شریف بازداشت شدند.

در میان بازداشت‌شدگان نام چند نویسنده و شاعر نیز به چشم می‌خورد، از جمله آتفه چهارمحالیان، عضو پیشین هیات دبیران کانون نویسندگان ایران، و مونا برزویی شاعر و ترانه‌سرا.

کانون نویسندگان ایران در بیانیه‌ای از کشتار معترضان و همچنین بازداشت دگراندیشان و فعالان مدنی انتقاد کرده و خواستار آزادی فوری همه آنان شده است.

سازمان گزارشگران بدون مرز روز چهارشنبه ۱۳ مهر اعلام کرد که تعداد روزنامه‌نگاران بازداشت‌شده در اعتراض‌های اخیر به ۲۸ تن رسیده است.

فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران نیز پیشتر با اعلام نام فعالان رسانه‌ای که طی روزهای اخیر در ایران بازداشت شده‌اند، از مقام‌های جمهوری اسلامی خواستار آزادی فوری آنان شده بود.

یکی از این روزنامه‌نگاران زندانی نیلوفر حامدی، عکاس و خبرنگار روزنامه شرق، است که موضوع مرگ مهسا امینی را رسانه‌ای کرد و ۳۱ شهریورماه در منزل خود بازداشت شد.

همزمان شماری از ورزشکاران و هنرمندانی که طی روزهای گذشته از اعتراض‌ها حمایت کردند، تحت فشارهای امنیتی و پیگرد قضایی قرار گرفته‌اند که از جمله می‌توان به فشارها بر علی کریمی، ستاره سابق فوتبال، و کتایون ریاحی، بازیگر سینما، اشاره کرد.

در جریان این اعتراض‌ها که همچنان ادامه دارد، ده‌ها تن نیز توسط ماموران امنیتی و انتظامی کشته شده‌اند.

سازمان حقوق بشر ایران روز سه‌شنبه ۱۲ مهر شمار کشته‌شدگان را دست‌کم ۱۵۴ تن اعلام کرد که ۹ نفر از آنان کمتر از ۱۸ سال داشته‌اند و بنا بر قوانین جهانی کودک محسوب می‌شوند.

این نهاد مستقر در نروژ همچنین می‌گوید ۶۳ تن از کشته‌شدگان شهروندان بلوچ بودند که در «جمعه خونین» زاهدان هدف گلوله قرار گرفتند.

این نهاد حقوق بشری کشتار معترضان را مصداق «جنایت علیه بشریت» دانست.

عفو بین‌الملل نیز می‌گوید در این اعتراض‌ها ده‌ها تن کشته شده‌اند و تحقیقات این نهاد روی آمار و هویت کشته‌شدگان و نیز نحوه و جزئیات مرگ آنان ادامه دارد.