اجلاس سران عضو پیمان آتلانتیک شمالی ناتو در اجلاس لیسبون به هنگام مذاکره درباره سپر دفاع موشکی از ترکیه خواسته اند مسئولیت بیشتری بپذیرد. در حالی که آنکارا پیش از این گفته است تمایلی ندارد که در اسناد نهایی از ایران به عنوان یک عامل تهدید کننده امنیت نام برده شود. اجلاس لیسبون در چنین شرایطی بیشتر به محل چانه زنی ترکیه برای گرفتن امتیاز از دو طرف تبدیل شده است.
کم نیستند ایرانیانی که در سال های پس از انقلاب ناگزیر شده اند برای خروج از کشور حتی به صورت قانونی، مدتی در ترکیه زندگی کنند. کشوری که در دوران جنگ ایران و عراق هم با هر دو کشور رابطه داشت. تنها همسایه ایران که عضو ناتو هم هست و اولین کشور مسلمانی که با اسراییل رابطه دیپلماتیک برقرار کرده است. شاید به همین دلیل ترکیه را هرگز در هیچ اردوگاهی جدی نمی گیرند و همواره نرخ نهایی را می پرسند. کشوری که با وجود همه اصلاحات در زمینه رعایت حقوق بشر هنوز به عضویت اتحادیه اروپا پذیرفته نشده است. اما ترکیه کنونی در دوران حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان تلاش می کند تا نشان دهد مستقل است. استقلال از غرب با گرایش نگاه به شرق یا نگاه به کشورهای اسلامی.
ترک ها در غیاب یک قدرت اسلامی غیر عرب تلاش کرده اند تا چنین نقشی را ایفا کنند. اما هجوم آنان به کشورهای آسیای میانه و گسترش زمینه های سرمایه گذاری های اقتصادی با نوعی ابراز و اعمال هویت هم روبرو شده است. هویتی که نه به مذاق ارتش خوش آمده و نه از نگاه غرب پنهان مانده است. در حالی که ترک ها به سرعت نقش خود را پر رنگ کرده اند، جمهوری اسلامی با تکیه بر روابط دینی با گروه های تندرو و بر هم زدن نظم در افغانستان، عراق و لبنان این نقش را خریده است. افزون بر این اگر ترکیه با تحلیل غرب در زمینه توانایی هسته ای موافق باشد، به زودی باید یک قدرت هسته ای را به عنوان همسایه بپذیرد. در چنین معادله پیچیده ای است که ترکیه هم آماده است تا میزبان گفت و گوهای ایران با ۵ بعلاوه باشد و هم ناگزیر است به عنوان یک عضو ناتو به دغدغه های امنیت این پیمان توجه کند. اما اردوغان می خواهد از این بازی برد- برد خارج شود. روندی که برای اعضای منتقد سیاست های ترکیه در منطقه چندان خوشایند نیست. درحالی که طرح استقرار سپر دفاع موشکی به مرحله نهایی رسیده و ترکیه قرار است بخشی از این تجهیزات را در خاک خود مستقر کند اردوغان می گوید در اسناد نهایی که توجیه کننده این طرح است نباید از ایران به عنوان یک تهدید نام برده شود. شاید همین یک تذکر هم برای او کافی است که هم کشورش را از خشم ایران مصون نگه دارد و هم صورتحساب این امتیاز را در آینده برای ارسال کند، برای ایران هم یک امتیاز است. شاید دولت محمود احمدی نژاد از اینکه موفق شده است به عنوان عامل تهدید کننده شناخته شود، خشنود باشد. نقشی که در سال های نه چندان دور اتحاد شوروی ایفا می کرد. اما قطعا ترکیه بهتر از ایران می داند که با تغییر مولفه های قدرت در امنیت جهانی برخی رفتارها بسیار پرهزینه است و برخی دوستی ها هرگز نادیده گرفته نمی شوند. دوستی آنکارا – تهران از نوع روابطی است که می تواند برای هر دوطرف پر هزینه باشد.
بی تردید اجلاس لیسبون برای ترکیه یک فرصت است نه از نوع طلایی اما در تعیین میزان وفاداری به آرمان های غرب بهترین معیار خواهد بود.