حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، روز سه‌شنبه چهارم دی ماه در حالی لایحه بودجه پیشنهادی دولت برای سال ۹۸ را به مجلس ارائه کرد که بررسی های اولیه نشان می دهد به رغم کاهش بودجه های عمرانی، بودجه سپاه پاسداران باز هم افزایش یافته است.
بودجه پیشنهادی دولت برای سال ۱۳۹۸ در مجموع ۱۷۰۳ هزار میلیارد تومان است و حجم آن نسبت به بودجه سال گذشته افزایش ۴۰ درصدی داشته است.
«رهنمود»های رهبر
بودجه سال ۹۸ قرار بود روز ۲۵ آذر ماه به مجلس ارائه شود، اما برای «اعمال اصلاحات» مد نظر رهبر جمهوری اسلامی، ارائه آن با تاخیر همراه شد.
جزییات «رهنمود»های آیت‌الله خامنه‌ای برای تغییر در بودجه سال ۹۸ منتشر نشد، اما براساس گفته‌ها، یکی از این موارد مربوط به صندوق توسعه ملی ایران و چگونگی برداشت از آن بود.
هدف از تاسیس صندوق توسعه ملی در سال ۱۳۸۹ ذخیره کردن بخشی از درآمدهای ناشی از فروش نفت و گاز بود. با این حال طبق شرایطی امکان برداشت از آن برای مقاصد دیگر هم وجود دارد. زمستان سال ۹۶ اعلام شد که آیت‌الله خامنه‌ای موافقت کرده است در سال ۹۷ نزدیک به ۲.۵ میلیارد دلار از این صندوق برای «تقویت بنیه دفاعی» - علاوه بر بودجه نظامی ایران - هزینه شود.
بودجه نظامی
براساس لایحه بودجه سال ۹۸ سقف برداشت از صندوق توسعه ملی ایران ۴۰ هزار میلیارد تومان است. نیمی از این مبلغ، یعنی ۲۰ هزار میلیارد تومان «با تفاهم سازمان برنامه و بودجه کشور و ستاد کل نیروهای مسلح» توزیع خواهد شد و باقی مانده این مبلغ در بخش‌های دیگری توزیع می‌شود.
این بخش‌ها شامل مواردی چون ارائه سهم به نهادهای مختلف فرهنگی، نظامی، دینی و آموزشی یا کمک به آن‌ها است. برای نمونه نهادهای نظامی ایران علاوه بر بودجه‌های مرتبط با خود بیش از ۴ هزار میلیارد تومان هم از صندوق توسعه ملی سهم خواهند داشت.
مبلغ پیشنهادی دولت برای سپاه پاسداران در لایحه بودجه برای سال ۹۸ بیش از ۲۵ هزار میلیارد تومان است که نسبت به بودجه مصوب سال ۹۷ افزایشی ۲۵ درصدی داشته است. بودجه سازمان بسیج هم با افزایشی دو درصدی نسبت به بودجه مصوب سال گذشته به بیش از ۱۳۰۰ میلیارد تومان رسیده است.
افزایش بودجه قرارگاه خاتم الانبیا
برای «قرارگاه مرکزی خاتم الانبیا» وابسته به سپاه پاسداران هم با افزایش بیش از ۷۶ میلیارد تومانی نسبت به بودجه سال گذشته، مبلغی به میزان ۳۳۵ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان برای بودجه سال آینده پیشنهاد شده است. بودجه این نهاد برای امسال تنها ۲۵۹ میلیارد تومان بود.
نهاد نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه پاسداران (از ۱۰۲ میلیارد تومان در سال ۹۷ به بیش از ۱۱۴ میلیارد تومان در سال ۹۸)، ستاد مرکزی راهیان نور (از ۲۲ میلیارد تومان در سال ۹۷ به ۲۵ میلیارد تومان در سال ۹۸) و بسیج سازندگی (از ۲۲ میلیارد تومان به ۲۵ میلیارد تومان) از دیگر نهادهایی هستند که بودجه‌شان برای سال آینده افزایش پیدا کرده است. بودجه نیروی انتظامی هم نسبت به سال گذشته افزایش پیدا کرده و به ۱۵ هزار و ۷۳ میلیارد تومان رسیده است.
این در حالی است که بودجه نهادهایی چون ارتش (۱۰ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان و هشت درصد کاهش نسبت به سال گذشته)، وزارت دفاع (سه هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان و کاهشی نزدیک به ۵۰ درصد) و ستاد کل نیروهای مسلح (از حدود سه هزار میلیارد تومان به حدود ۵۰۰ میلیارد تومان) کاهش پیدا کرده است.
بودجه شورای نگهبان قانون اساسی هم که وظیفه بررسی قوانین تصویب شده در مجلس با قانون اساسی و شرع و همچنین نظارت بر انتخابات را به عهده دارد از حدود ۹۶۷ میلیارد تومان درسال ۹۷ به ۹۶۰ میلیارد تومان رسیده است. این نهاد اما ۱۲۹ میلیارد تومان بودجه برای «نظارت بر انتخابات» دریافت می‌کند.
شورای عالی امنیت ملی، مجلس خبرگان رهبری و مجمع تشخیص مصلحت نظام از نهادهایی هستند که بودجه‌شان کاهش پیدا کرده است. بودجه شورای عالی امنیت ملی از ۱۸ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان به ۱۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان رسیده است. مجلس خبرگان رهبری بودجه‌ای معادل ۷ میلیارد و ۲۳۲ م میلیون ریال و مجمع تشخیص مصلحت نظام هم بودجه ۵۷۴۳۰۰ میلیون ریالی برای سال آینده دارند.
بودجه نهادهای مذهبی
در بخش فرهنگی، بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با کاهش ۷۰ میلیارد تومانی نسبت به سال گذشته، به هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان رسیده است. هم‌زمان برای سازمان صدا و سیما بودجه‌ای به میزان ۱۸۰۰ میلیارد تومان رسیده که افزایشی ۱۰۰ میلیارد تومانی نسبت به سال گذشته داشته است.
بودجه مرکز خدمات حوزه‌های علمیه برای سال آینده ۱۰۴۱ میلیارد تومان پیش‌بینی شده است. بودجه این نهاد در سال جاری ۸۹۶ میلیارد تومان بود. بودجه دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم هم از ۱۳۴ میلیارد تومان به ۱۵۰ میلیارد تومان رسیده است.
پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بودجه‌ای بیش از ۱۸ میلیارد تومان، بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس با بودجه‌ای بیشتر از ۷۱ میلیارد تومان و مرکز ملی فضای مجازی با بودجه‌ای بیش از ۴۵ میلیارد تومان، از دیگر نهادهایی هستند که بخش‌هایی از بودجه فرهنگی ایران را به خود اختصاص می‌دهند.
از دیگر نهادهای مذهبی-فرهنگی که از بودجه سال آینده ایران سهم می‌برند می‌توان به جامعه المصطفی (۲۱۰۷۰۰ میلیون تومان)، دانشگاه امام صادق (۸۰۰۰ میلیون تومان)، شورای سیاست‌گذاری حوزه‌های علمیه خواهران (۱۶۹۷۰۰ میلیون تومان) اشاره کرد.
سه سازمان دیگر که زیرمجموعه‌های مختلفی هم دارند، سازمان تبلیغات اسلامی (با بودجه ۳,۴۵۸,۲۸۰ میلیون ریال)،سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (با بودجه ۳,۲۰۰,۶۰۰ میلیون ریال) و سازمان اوقاف و امور خیریه (با بودجه ۴,۶۲۶,۱۷۰ میلیون ریال) هستند.
یکی از راه‌های درآمدزایی دولت براساس لایه بودجه، اخذ عوارض خروج از کشور است. برای سال آینده این مبلغ ۲۲۰ هزار تومان پیش‌بینی شده است.با این حال براساس لایحه ارائه شده از سوی دولت، عوارض خروج برای سفرهای زیارتی با سفرهای تفریحی تفاوت دارد.
کسانی که برای حضور در حج از ایران خارج می‌شود مبلغ ۱۱۰ هزار تومان و کسانی که برای زیارت به عراق می‌روند برای خروج از مرزهای هوایی ۳۷ هزار و ۵۰۰ تومان و برای مرزهای زمینی و دریایی ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان پرداخت خواهند کرد. علاوه بر آن کسانی که در ایام اربعین از ایران خارج و به عراق می‌روند، از پرداخت عوارض خروج از کشور معاف هستند.
دولت برای سال آینده ۴۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای پرداخت یارانه‌ها در نظر گرفته است. هنوز مشخص نیست که تعداد دقیق کسانی که برای سال آینده یارانه دریافت می‌کنند، چه تعداد خواهد بود اما برای سال گذشته این تعداد بین ۴۰ تا ۴۲ میلیون در نظر گرفته شده بود.
برای بودجه سال آینده استانداران این اجازه را دارند که یارانه نقدی سه دهک بالای جامعه را حذف کنند. بر اساس لایحه بودجه این‌کار باید با هماهنگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و براساس پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان انجام شود.