بن بست در روابط دیپلماتیک آمریکا با ایران، در میان معدود مسائلی است که از بزرگترین پیچیدگی های سیاسی دوران ریاست جمهوری باراک اوباما به شمار می روند.
جو بایدن، معاون رییس جمهوری آمریکا، طی سخنان اخیر خود در نشست امنیتی مونیخ گفته است ایالات متحده آماده گفت و گوی مستقیم با ایران است. در نشست مونیخ، وزیر خارجه ایران هم در همان ساختمانی بود که آقای بایدن بود. آنچه در این شرایط چالش انگیز است، نه آمادگی آمریکا برای مذاکره با ایران، که کوشش برای آن است که ایران صادقانه پای میز مذاکره با آمریکا بنشیند.
از جیمی کارتر به بعد، همه رؤسای جمهوری آمریکا کوشیده اند با ایران تعامل کنند. اما این کوشش ها تاکنون به نتیجه نرسیده است. علت نافرجام ماندن این کوشش ها آن است که ایران بیش از قطع رابطه با آمریکا، از برقراری رابطه با این کشور بیمناک است.
مبنای اعتقادی جمهوری اسلامی، مقاومت در برابر غرب و دوری گزیدن از تعامل با آن بوده است. با برقراری رابطه با آمریکا و اسراییل، این اصل مهم جمهوری اسلامی مخدوش می شود و فلسفه وجودی آن زیر سؤال می رود.
تشدید تحریم ها بر اقتصاد و دولت ایران فشار آورده، اما به بی ثباتی کشور یا اعتراض گسترده مردمی نیانجامیده است. در پی سقوطی طولانی مدت، اکنون و هم زمان با بیکاری فزاینده و تورم شدید، صادرات نفتی ایران بیشتر شده و احتمال آن که جمهوری اسلامی پیشنهادی را برای تعامل با آمریکا بپذیرد، اندک است.
رژیم تهران ممکن است تعلل را به سود خود ببیند. خطوط قرمز آمریکا و اسراییل برای توسل به اقدام نظامی به سرعت فعالیت های هسته ای ایران بستگی دارد، چنانکه تاکنون این چنین بوده است. از این روی، ایالات متحده برای یافتن و پیشنهاد راه هایی برای تعامل با ایران باید خلاقانه تر عمل کند.
مذاکره با ایران نیز نباید تنها با محور فعالیت های هسته ای آن کشور، بلکه با تمرکز بر نگرانی دیگری نیز باشد، نگرانی هایی از قبیل پشتیبانی جمهوری اسلامی از گروه های تروریستی، قاچاق اسلحه از ایران به غزه و حمایت از حزب الله. مذاکره مستقیم آمریکا با ایران باید نه جایگزین، بلکه مکمل مذاکرات چند جانبه میان آمریکا و ایران با کشورهایی چون روسیه، بریتانیا، فرانسه، چین و آلمان باشد.
متحدان آمریکا در عرصه مذاکرات بین المللی با ایران مشتاقند که مذاکره مستقیم میان آمریکا و ایران انجام شود تا از به کارگیری گزینه نظامی اجتناب شود، و از این روی این دست کشورها باید بکوشند راهبردهایی را به کار گیرند که در سطوحی دیگر، اعمال فشار بر ایران را عملی می کند. این کشورها باید به ایران هشدار دهند که از اقدام نظامی احتمالی آمریکا علیه ایران حمایت، و ایران را بیش از پیش منزوی خواهند کرد. این کشورها باید حمایت خود را از دگراندیشان و مخالفان رژیم تهران در خارج از ایران هم نشان دهند.
همزمان با تشدید فشار ایالات متحده و متحدانش بر ایران، آنچه اهمیت خاص دارد آن است که آمریکا بر خواسته های خود پای فشارد و وعده های خود به ایران را سخاوتمندانه تر نکند. بدیهی است که ایران همچنان که تاکنون عمل کرده، از این پس هم در صدد خریدن وقت بیشتر برای خود خواهد بود.
با قوی تر شدن احتمال تنش و کاهش احتمال انجام مذاکرات موفق، آمریکا و متحدانش باید بیشتر در اندیشه آن باشند که متحدان ایران کدام کشورها هستند؛ وگرنه این مرحله هم توقف گاه دیگری در مسیر مقابله نظامی خواهد بود و کوشش برای تعامل دیپلماتیک راه به جایی نخواهد برد.
جو بایدن، معاون رییس جمهوری آمریکا، طی سخنان اخیر خود در نشست امنیتی مونیخ گفته است ایالات متحده آماده گفت و گوی مستقیم با ایران است. در نشست مونیخ، وزیر خارجه ایران هم در همان ساختمانی بود که آقای بایدن بود. آنچه در این شرایط چالش انگیز است، نه آمادگی آمریکا برای مذاکره با ایران، که کوشش برای آن است که ایران صادقانه پای میز مذاکره با آمریکا بنشیند.
از جیمی کارتر به بعد، همه رؤسای جمهوری آمریکا کوشیده اند با ایران تعامل کنند. اما این کوشش ها تاکنون به نتیجه نرسیده است. علت نافرجام ماندن این کوشش ها آن است که ایران بیش از قطع رابطه با آمریکا، از برقراری رابطه با این کشور بیمناک است.
مبنای اعتقادی جمهوری اسلامی، مقاومت در برابر غرب و دوری گزیدن از تعامل با آن بوده است. با برقراری رابطه با آمریکا و اسراییل، این اصل مهم جمهوری اسلامی مخدوش می شود و فلسفه وجودی آن زیر سؤال می رود.
تشدید تحریم ها بر اقتصاد و دولت ایران فشار آورده، اما به بی ثباتی کشور یا اعتراض گسترده مردمی نیانجامیده است. در پی سقوطی طولانی مدت، اکنون و هم زمان با بیکاری فزاینده و تورم شدید، صادرات نفتی ایران بیشتر شده و احتمال آن که جمهوری اسلامی پیشنهادی را برای تعامل با آمریکا بپذیرد، اندک است.
رژیم تهران ممکن است تعلل را به سود خود ببیند. خطوط قرمز آمریکا و اسراییل برای توسل به اقدام نظامی به سرعت فعالیت های هسته ای ایران بستگی دارد، چنانکه تاکنون این چنین بوده است. از این روی، ایالات متحده برای یافتن و پیشنهاد راه هایی برای تعامل با ایران باید خلاقانه تر عمل کند.
مذاکره با ایران نیز نباید تنها با محور فعالیت های هسته ای آن کشور، بلکه با تمرکز بر نگرانی دیگری نیز باشد، نگرانی هایی از قبیل پشتیبانی جمهوری اسلامی از گروه های تروریستی، قاچاق اسلحه از ایران به غزه و حمایت از حزب الله. مذاکره مستقیم آمریکا با ایران باید نه جایگزین، بلکه مکمل مذاکرات چند جانبه میان آمریکا و ایران با کشورهایی چون روسیه، بریتانیا، فرانسه، چین و آلمان باشد.
متحدان آمریکا در عرصه مذاکرات بین المللی با ایران مشتاقند که مذاکره مستقیم میان آمریکا و ایران انجام شود تا از به کارگیری گزینه نظامی اجتناب شود، و از این روی این دست کشورها باید بکوشند راهبردهایی را به کار گیرند که در سطوحی دیگر، اعمال فشار بر ایران را عملی می کند. این کشورها باید به ایران هشدار دهند که از اقدام نظامی احتمالی آمریکا علیه ایران حمایت، و ایران را بیش از پیش منزوی خواهند کرد. این کشورها باید حمایت خود را از دگراندیشان و مخالفان رژیم تهران در خارج از ایران هم نشان دهند.
همزمان با تشدید فشار ایالات متحده و متحدانش بر ایران، آنچه اهمیت خاص دارد آن است که آمریکا بر خواسته های خود پای فشارد و وعده های خود به ایران را سخاوتمندانه تر نکند. بدیهی است که ایران همچنان که تاکنون عمل کرده، از این پس هم در صدد خریدن وقت بیشتر برای خود خواهد بود.
با قوی تر شدن احتمال تنش و کاهش احتمال انجام مذاکرات موفق، آمریکا و متحدانش باید بیشتر در اندیشه آن باشند که متحدان ایران کدام کشورها هستند؛ وگرنه این مرحله هم توقف گاه دیگری در مسیر مقابله نظامی خواهد بود و کوشش برای تعامل دیپلماتیک راه به جایی نخواهد برد.