وزارت بهداشت ایران از مرگ ۲۱ هزار و ۸۲۳ تن به دلیل ابتلا به ویروس اچ‌آی‌وی خبر داده است. دفتر مدیریت بیماری‌های واگیر این وزارتخانه، شمار مبتلایان به این ویروس در ایران را ۴۵ هزار و ۴۶۳ تن تخمین زده است.
دکتر آرش علایی در همین رابطه به صدای آمریکا گفت مطالعات متعددی نشان داده است که شمار مبتلایان به اچ‌آی‌وی در ایران، بین ۹۵ هزار تا ۱۲۰ هزار تن است و آمار رسمی، تنها نیمی از این ارقام را بازتاب می‌دهد.
پیشتر، مینو محرز، رئیس پیشین مرکز تحقیقات ایدز، نیز گفته بود که آمار واقعی مبتلایان به ایدز سه تا چهار برابر آمار دولتی است.
آرش علایی می‌گوید در ایران، «سد قانونی» بزرگی وجود دارد و مردم به ویژه زنان به خاطر انگ اجتماعی و قانونی موجود برای تست اقدام نمی‌کنند و با این موضوع راحت نیستند.
او افزود: وزارت بهداشت جمهوری اسلامی، به گونه‌ای ارقام را ارائه می‌دهد که «گمراه‌کننده» هستند.
او می‌گوید برای ارزیابی وضعیت اچ‌آی‌وی، بر اساس استانداردهای جهانی که توسط «برنامه مشترک ملل متحد در زمینه ایدز» مشخص شده است، سه شاخص در نظر گرفته می‌شود که به «۹۵، ۹۵، ۹۵» شهرت دارد.
شاخص نخست می‌گوید ۹۵ درصد از افرادی که به ویروس اچ‌ای‌وی مبتلا هستند، باید از وضعیت بیماری خود آگاه باشند.
شاخص دوم می‌گوید از افرادی که نسبت به وضعیت خود آگاه هستند، ۹۵ درصد باید درمان ضدویروس را آغاز کرده باشند و شاخص سوم به تأثیر درمان می‌‌‌پردازد به این معنی که فعالیت ویروس باید در ۹۵ درصد از این افراد سرکوب شده باشد.
آرش علایی می‌گوید در ایران، هر سه شاخص، به مراتب پایین‌تر از هدف‌های تعیین‌شده جهانی است.
او افزود: «در ایران کمتر از ۵۰ درصد از افراد از وضعیت بیماری خود آگاه هستند که دلیل عمده آن، انگ و تبعیض این بیماری و در نظر گرفتن مجازات‌های سنگین برای افراد به دلیل روابط جنسی متعدد، رابطه جنسی با همجنس و همچنین تزریق است.»
دکتر علایی تأکید می‌کند که این در حالتی است که آمار رسمی ارائه شده توسط وزارت بهداشت جمهوری اسلامی را درست فرض کنیم.
شاخص دوم- تعداد افرادی که درمان را شروع کرده‌اند- نیز در ایران بسیار پایین‌تر از ۹۵درصد تعیین شده توسط معیارهای جهانی است و آخرین آمار ایران در این مورد نشان می‌دهد از ۲۳ هزار و ۶۴۰ نفری که از وضعیت بیماری خود اطلاع دارند تنها ۱۷ هزار و ۴۷ تن درمان را آغاز کرده بودند.
شاخص سوم، یعنی تأثیر درمان و کنترل ویروس در افرادی که تحت درمان هستند نیز «نامشخص» است و اطلاعات دقیقی از آن ارائه نشده است.
- ایجاد موانع بیشتر برای پیشگیری
از دیگر موانع موجود برای مبارزه با ویروس اچ‌آی‌وی در ایران، محدود کردن راه‌های پیشگیری است.
آمار جدید وزارت بهداشت نشان می‌دهند که راه‌های انتقال این ویروس تغییر کرده است و در حال حاضر، ۵۷ درصد از طریق رابطه جنسی محافظت نشده و ۱۶ درصد از طریق تزریق مشترک صورت می‌گیرد.
دکتر آرش علایی می‌گوید در حالی که قبلا دسترسی به کاندوم از طریق شبکه‌های بهداشتی رایگان بود، پس از ادامه سیاست‌های علی خامنه‌ای در رابطه با افزایش جمعیت و تصویب قانون «جوانی جمعیت» از دسترس خارج شد.
او گفت در شرایطی که روش انتقال به رابطه جنسی محافظت نشده تغییر یافته است و باید از طریق رسانه‌ها، روابط جنسی سالم را آموزش دهند، راه‌های پیشگیری را نیز محدود کرده‌اند و برنامه‌های تعویض سرنگ و درمان جایگزین نیز که زمانی داشت خوب پیش می‌رفت دیگر به صورت فعال پیگیری نمی‌شود.
- ویروس اچ‌آی‌وی؛ معضلی در بهداشت عمومی جهان
اچ‌آی‌وی هنوز یک مشکل عمده بهداشت عمومی جهانی محسوب می‌شود و تاکنون جان ۴۰.۱ میلیون تن را گرفته است.
ویروس اچ‌آی‌وی، گلبول‌های سفید را هدف قرار می‌دهد و سیستم ایمنی را تضعیف می‌کند. این امر باعث می‌شود که بیمار نسبت به بیماری‌های دیگر نیز آسیب‌پذیرتر شود.
ویروس اچ‌آی‌وی از طریق مایعات بدن فرد مبتلا منتقل می‌شود. این بیماری از طریق بوسه، در آغوش گرفتن یا یا به اشتراک گذاشتن غذا منتقل نمی‌شود.
ویروس اچ‌آی‌وی با درمان‌های ضد رتروویروسی قابل درمان و پیشگیری است. اچ‌آی‌وی درمان‌نشده معمولا پس از سال‌ها می‌تواند تبدیل به ایدز شود.
دکتر آرش علایی در مورد دسترسی مبتلایان به دارو در ایران می‌گوید درمان اچ‌آی‌وی در ایران رایگان است و از طریق صندوق جهانی (Global Fund) که به منظور کمک به کشورهای با درآمد کمتر برای مبارزه با این بیماری ایجاد شده است تأمین مالی می‌شود و بنابراین مبتلایان در ایران باید قادر باشند تا این خدمات را رایگان دریافت کنند.