جشنواره فیلم فجر امسال در حالی برگزار شد که حوادث اخیر ایران، از جمله ساقط شدن هواپیمای اوکراینی توسط سپاه پاسداران جمهوری اسلامی، بر آن سایه انداخته بود.
این جشنواره با انصراف سینماگرانی همچون مسعود کیمیایی آغاز شد، و با تحریم چهرههای دیگر، چه آنها که در جشنواره فیلم داشتند و چه کسانی که امسال حضوری در متن جشنواره نداشتند، به پایان رسید.
پیمان معادی، که جایزه بهترین بازیگر مرد را برای بازی در فیلم «درخت گردو» گرفت، از جمله چهرههایی بود که در واکنش به رویدادهای اخیر در ایران گفته بود جشنواره باشد برای روزهایی روشن که «بتوانیم همه با هم زندگی را و عشق را به راستی جشن بگیریم.»
حضور تلفنی پیمان معادی، نقش اول فیلم «درخت گردو» در نشست خبری جشنواره فیلم فجر pic.twitter.com/BmOdEZca3M
— SNN.ir (@www_snn_ir) February 4, 2020
آقای معادی که هم اکنون در آمریکا است از طریق خط تلفن در نشست خبری فیلم «درخت گردو» و سپس در مراسم اختتامیه فجر شرکت کرد؛ اقدامی که با انتقادهایی از سوی کاربران شبکه های اجتماعی همراه شد.
دقت کردید #شهاب_حسینی از اول موضعشو مشخص کرد و پای حرفش(که به نظرم یه جاهاییش هم درست بود) موند و مردم دهنشو سرویس کردن، حالا #پیمان_معادی اول حرف از تحریم زد، بعد تلفنی تو نشست خبری شرکت کرد، آخرشم ویدیو داد و جایزه گرفت، آب هم از آب تکون نخورد.ما کلا دروغ و دروغگو دوست داریم
— Adineh Esmaeili (@adinehhh) February 12, 2020
اما یکی از عجیبترین تحریمها از سوی عوامل فیلم «روز صفر» بود که در ۹ بخش نامزد دریافت سیمرغ شده بود و ۵ جایزه گرفت. دست اندرکاران این فیلم پس از مراسم اختتامیه بیانیهای در مورد عدم حضور خود دادند و گفتند: «ترجیح دادیم شرکت نکنیم تا برای آیندگان جواب داشته باشیم که بگوییم ما شریک این بیفرهنگیها و ترویجِ رویههای غلط نیستیم. سینما و مردم، تحریم شدنی نیستند.»
فیلم «روز صفر» در واقع ادای دینی به وزارت اطلاعات ایران و نیروهای امنیتی است.
تحریم امسال جشنواره فیلم فجر تا اندازهای بی سابقه بود که تلاش مدیران جشنواره برای کم اهمیت جلوه دادن تحریم ناکام ماند.
چه در آغاز که مدیران جشنواره ادعا کردند بلیت ها در ده دقیقه فروش رفته است، اما گزارشها حکایت از کم رونقی جشنواره داشت.
سانس نمایش فیلم "خوب بد جلف ۲ ارتش سری"، در سالن اصلی آزادی. چطور بلیت های جشنواره فیلم فجر فروش رفته که سالن برای این فیلم هم خالی است؟ pic.twitter.com/bbDspXdHJh
— Mahdi Khorramdel | مهدی خرمدل (@khorramdellll) February 9, 2020
چه در پایان که صدا و سیما به ناچار، تیغ سانسور را بر بخشهایی از مراسم زد.
امیر آقایی، هنگام دریافت جایزه بهترین نقش مکمل مرد برای فیلم «شنای پروانه» به صحبتهای زینب ابوطالبی، مجری شبکه افق که گفته بود «اگر کسی اعتقاد ندارد جمع کند از ایران برود» واکنش نشان داد. او گفت: «رفتن را به کسی خطاب می کنند که آمده باشد. ما که نیامده بودیم. ما بودیم، ریشه در خاک سرزمینمان داریم.»
صدا و سیما این صحبتهای امیر آقایی را بلافاصله قطع کرد.
امیر آقایی امروز سیمرغ گرفت ( نقش مکمل مرد فیلم شنای پروانه )و جواب خوبی ام به چرندیات ابوطالبی داد و صدا سیما مثل همیشه سانسور کرد... pic.twitter.com/QnaYaEQN7x
— mahdi (@mahdi33038399) February 11, 2020
صدا و سیمای جمهوری اسلامی، صحبتهای محمد حسین مهدویان، کارگردان «درخت گردو» را نیز برنتابید. آقای مهدویان سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی را به «همه پدران داغدیده سال ۹۸» تقدیم کرد؛ اما صدا و سیما سخنان او را نیز سانسور کرد.
محمدحسین مهدویان: دوست دارم این فیلم رو تقدیم کنم به پدرم و همهی پدران این سرزمین. همهی پدرانی که داغ دیدند. پدران داغدیدهی سال ۹۸... که از سیل تا حوادث آبان تا ماجرای سقوط هواپیما داغ دیدند. دوست دارم این رو تقدیم کنم به پدران کشتههای مظلوم تشییعجنازهی کرمان./یک از دو/ pic.twitter.com/Co8Oaptxmu
— خسرو نقیبی (@KhosrowNaghibi) February 11, 2020
همچنین حامد شکیبانیا هنگام دریافت جایزه بهترین مستند برای «جایی برای فرشتهها نیست»، در سخنانش گفت: «پرسشهای زیادی بی پاسخ هستند و اینها دست از سر ما برنمی دارند.» او سپس با اشاره به سوگواران وقایع اخیر ایران گفت: «به قول دوستی این سوگواری غیرعادی ترین سوگواری جهان است و امیدوارم به پاسخ های این پرسشها به زودی برسیم.»
وقتی حرفهای حامدشکیبانیا هم -با آنهمه سابقهی حزبالهی- از صدا و سیما حذف میشود، انتظار دارید دیگر چه کسانی -به قول حافظ- "مقیمِ حریمِ حرم" بماند جز کارمندها و کارمندزادهها؟حامد فقط دوکلمه گفت: "در ذهنهای همه ما پرسشهایی ایجاد شده که امیدواریم پاسخی بیابند" اشکالی داشت؟ https://t.co/LJIWxams0d
— حسین دهباشى 🇮🇷 (@majazestan) February 12, 2020
در فضای مجازی، بسیاری به این مسأله اشاره کردند که تعدادی از همین چهرههایی که صدایشان سانسور می شود به اصلاح «خودی» هستند.
محمدحسین مهدویان: دوست دارم این فیلم رو تقدیم کنم به پدرم و همهی پدران این سرزمین. همهی پدرانی که داغ دیدند. پدران داغدیدهی سال ۹۸... که از سیل تا حوادث آبان تا ماجرای سقوط هواپیما داغ دیدند. دوست دارم این رو تقدیم کنم به پدران کشتههای مظلوم تشییعجنازهی کرمان./یک از دو/ pic.twitter.com/Co8Oaptxmu
— خسرو نقیبی (@KhosrowNaghibi) February 11, 2020
بسیاری از کاربران، تنها اتفاق خوب جشنواره امسال را سخنان شمیلا شیرزاد، دختر خردسال افغانستانی که در فیلم «خورشید» مجید مجیدی حضور داشت خواندند. او در این سخنان کوتاه خواستار پایان دادن به کار کودکان شد.
تو یک نماینده درجه یک هستی، وقتی که اینقدر زیبا یک آرزو جمعی میکنی نه فردی دختر قشنگم. ”الهی هیچ کودک کاری در جهان نباشه” #کودکان_کار#افغانستان pic.twitter.com/6buLb9ZYZt
— Mahnaz Afshar (@AfsharMahnaz) February 12, 2020