سی ام مه، مصادف با روز پایان یافتن نخستین جنگ از جنگهای دوگانۀ بالکان است. امسال، درست نود و نه سال را پس از خاتمۀ این جنگ رقم می زند.
روز سی ام مه ۱۹۱۳، پایان نخستین جنگ شبه جزایر بالکان را رقم زد و امروز، نزدیک یک قرن از آن روز می گذرد. پایان این جنگ را امضای پیمان آتش بس میان بلغارستان، صربستان، یونان و مونتنگرو با ترکیه، رسمیت بخشید.
در ژانویۀ سال ۱۹۱۳، کودتایی در ترکیه به ازسرگیری جنگ انجامید، اما لیگ بالکان بار دیگر فاتح این نبرد شد.
جنگهای بالکان، نبردهایی دوگانه بودند که در شبه جزیرۀ بالکان در جنوب شرقی اروپا در گرفت. نخستین جنگ، در سال ۱۹۱۲ میلادی و دومینٍ آن، یک سال بعد رخ داد.
در اوان سدۀ بیست میلادی، مونتنگرو، بلغارستان، یونان و صربستان از امپراطوری عثمانی استقلال یافته بودند. با این وصف، بخشهایی بزرگ ازجمعیت قومی آنها همچنان زیرسلطۀ عثمانی بود. در سال ۱۹۱۲، این کشورها لیگ بالکان را تشکیل دادند. آتش جنگ اول بالکان درروز هشتم اکتبر ۱۹۱۲ شعله گرفت؛ هنگامی که این کشورها ( لیگ بالکان) به ترکیه حمله کردند.
کشورهای عضو لیگ بالکان ۷۵۰ هزار تن را برای نبرد گرد آوردند. مونتنگرو با اعلان جنگ علیه ترکیه در روز ۸ اکتبر ، آتش جنگ را برافروخت و دیگر کشورهای عضو لیگ بالکان نیز به مونتنگرو پیوستند.
جنگهای بالکان؛ پیامد پیروی از الگوهای فرانسه و آلمان
جنگهای اول و دوم بالکان- که تاریخ نگاران آنها را جنگهایی ناشناخته و پیچیده می دانند- آغاز دوره ای در تاریخ اروپاست که ملی گرایی و تنش، از ویژگیهای مبرّز آن است. این دو جنگ، کوشش متمرکز و هدفمند دولتهای شبه جزایر بالکان را اثبات می کند؛ کوششی که در راستای پیروی از الگوی فرانسه و آلمان برای بنیان نهادن کشورهای مستقل و دولتهای ملی گرا قلمداد می شود.
جنگهای بالکان را بسیاری، مقدمۀ جنگ جهانی اول تلقی می شود. این نبردها، فرجامی دوگانه یافت: استقلال برای گروهی، و از دست دادن اراضی برای امپراطوری عثمانی. صربستان منطقۀ وسیع آلبانیایی موسوم به کوزوو را از آن خود کرد، آلبانی مستقل شد، و امپراطوری عظیم و چند ملیتی عثمانی تقریباً از قارۀ اروپا محو شد.
این همه، به دنبال پیگیری اهداف ملی گرایانه به ثمر نشست.
۷ ماه پس از آغاز جنگ، در روز سی مه ۱۹۱۳، نخستین جنگ بالکان با پیمان لندن پایان یافت، و بدین گونه، امپراطوری عثمانی پس از ۵۰۰ سال، تمامی داراییهای خود را در اروپا از کف داد. تنها استثناء، قسطنطنیه بود که همان استانبول امروزین است و درسیطرۀ عثمانی ماند.
رخدادهای جنگ بالکان به پیدایی کشور مستقل آلبانی نیز انجامید. به رغم پیروزی در جنگ، بلغارستان از شیوۀ تقسیم غنائم در مقدونیه ناخرسند بود، و همین ناخرسندی مسبب آغاز جنگ دوم بالکان شد.
در نخستین جنگ بالکان، ترکیه ۳۰ هزار کشته داد، بلغارستان ۳۲هزارتن، صربستان ۱۵ هزار نفر، یونان ۵ هزار، و مونتنگرو ۳ هزار تن. مجموع شمار کشتگان این جنگ، ۸۵ هزارتن اعلام شد.
پیمان لندن و فرجام جنگ
درروز بیستم آوریل ۱۹۱۳، دولتهای کشورهای شبه جزایر بالکان سرانجام میانجیگری قدرتهای جهانی را پذیرفتند. انجام دور دوم ملاقات و گفتگوی نمایندگان بالکان با نمایندگان قدرتهای بزرگ که یک ماه پس از نخستین دور این مذاکرات انجام گرفت، سیاستگران کشورهای ذی نفع را در روز ۲۰ مه آن سال گرد هم آورد. گفتگوها فرجامی خوش یافت و درپی آن معاهده ای در لندن امضا شد. امضای این معاهده روز سی ام مه انجام شد؛ در پی آنکه ادوارد گری-وزیر امورخارجۀ وقت بریتانیا- به نمایندگان کشورها هشدار داد که درصورت احتراز از امضای آن، باید هرچه زودتر لندن را ترک کنند.
گفتنی است که ادوارد گری ( سِر ادوارد گری)، دولتمرد بریتانیایی لیبرالی بود که از سال ۱۹۰۵ تا ۱۹۱۶ بر مسند وزارت امور خارجۀ بریتانیا تکیه زد. هیچ وزیر خارجۀ دیگری در بریتانیا این چنین طولانی مدت صاحب این سمت نبوده است. وی بین سالهای ۱۹۱۹ و ۱۹۲۰ نیزسفیر کشورش در ایالات متحده بود.
صلح، «خوش درخشید، ولی دولت مستعجل» بود. آرامشی در آستانۀ تابستان در شبه جزایر بالکان برقرار شد، که تنها تا آغاز توفان جنگ دوم بالکان دوام یافت.
در ژانویۀ سال ۱۹۱۳، کودتایی در ترکیه به ازسرگیری جنگ انجامید، اما لیگ بالکان بار دیگر فاتح این نبرد شد.
جنگهای بالکان، نبردهایی دوگانه بودند که در شبه جزیرۀ بالکان در جنوب شرقی اروپا در گرفت. نخستین جنگ، در سال ۱۹۱۲ میلادی و دومینٍ آن، یک سال بعد رخ داد.
در اوان سدۀ بیست میلادی، مونتنگرو، بلغارستان، یونان و صربستان از امپراطوری عثمانی استقلال یافته بودند. با این وصف، بخشهایی بزرگ ازجمعیت قومی آنها همچنان زیرسلطۀ عثمانی بود. در سال ۱۹۱۲، این کشورها لیگ بالکان را تشکیل دادند. آتش جنگ اول بالکان درروز هشتم اکتبر ۱۹۱۲ شعله گرفت؛ هنگامی که این کشورها ( لیگ بالکان) به ترکیه حمله کردند.
کشورهای عضو لیگ بالکان ۷۵۰ هزار تن را برای نبرد گرد آوردند. مونتنگرو با اعلان جنگ علیه ترکیه در روز ۸ اکتبر ، آتش جنگ را برافروخت و دیگر کشورهای عضو لیگ بالکان نیز به مونتنگرو پیوستند.
جنگهای بالکان؛ پیامد پیروی از الگوهای فرانسه و آلمان
جنگهای اول و دوم بالکان- که تاریخ نگاران آنها را جنگهایی ناشناخته و پیچیده می دانند- آغاز دوره ای در تاریخ اروپاست که ملی گرایی و تنش، از ویژگیهای مبرّز آن است. این دو جنگ، کوشش متمرکز و هدفمند دولتهای شبه جزایر بالکان را اثبات می کند؛ کوششی که در راستای پیروی از الگوی فرانسه و آلمان برای بنیان نهادن کشورهای مستقل و دولتهای ملی گرا قلمداد می شود.
جنگهای بالکان را بسیاری، مقدمۀ جنگ جهانی اول تلقی می شود. این نبردها، فرجامی دوگانه یافت: استقلال برای گروهی، و از دست دادن اراضی برای امپراطوری عثمانی. صربستان منطقۀ وسیع آلبانیایی موسوم به کوزوو را از آن خود کرد، آلبانی مستقل شد، و امپراطوری عظیم و چند ملیتی عثمانی تقریباً از قارۀ اروپا محو شد.
این همه، به دنبال پیگیری اهداف ملی گرایانه به ثمر نشست.
۷ ماه پس از آغاز جنگ، در روز سی مه ۱۹۱۳، نخستین جنگ بالکان با پیمان لندن پایان یافت، و بدین گونه، امپراطوری عثمانی پس از ۵۰۰ سال، تمامی داراییهای خود را در اروپا از کف داد. تنها استثناء، قسطنطنیه بود که همان استانبول امروزین است و درسیطرۀ عثمانی ماند.
رخدادهای جنگ بالکان به پیدایی کشور مستقل آلبانی نیز انجامید. به رغم پیروزی در جنگ، بلغارستان از شیوۀ تقسیم غنائم در مقدونیه ناخرسند بود، و همین ناخرسندی مسبب آغاز جنگ دوم بالکان شد.
در نخستین جنگ بالکان، ترکیه ۳۰ هزار کشته داد، بلغارستان ۳۲هزارتن، صربستان ۱۵ هزار نفر، یونان ۵ هزار، و مونتنگرو ۳ هزار تن. مجموع شمار کشتگان این جنگ، ۸۵ هزارتن اعلام شد.
پیمان لندن و فرجام جنگ
درروز بیستم آوریل ۱۹۱۳، دولتهای کشورهای شبه جزایر بالکان سرانجام میانجیگری قدرتهای جهانی را پذیرفتند. انجام دور دوم ملاقات و گفتگوی نمایندگان بالکان با نمایندگان قدرتهای بزرگ که یک ماه پس از نخستین دور این مذاکرات انجام گرفت، سیاستگران کشورهای ذی نفع را در روز ۲۰ مه آن سال گرد هم آورد. گفتگوها فرجامی خوش یافت و درپی آن معاهده ای در لندن امضا شد. امضای این معاهده روز سی ام مه انجام شد؛ در پی آنکه ادوارد گری-وزیر امورخارجۀ وقت بریتانیا- به نمایندگان کشورها هشدار داد که درصورت احتراز از امضای آن، باید هرچه زودتر لندن را ترک کنند.
گفتنی است که ادوارد گری ( سِر ادوارد گری)، دولتمرد بریتانیایی لیبرالی بود که از سال ۱۹۰۵ تا ۱۹۱۶ بر مسند وزارت امور خارجۀ بریتانیا تکیه زد. هیچ وزیر خارجۀ دیگری در بریتانیا این چنین طولانی مدت صاحب این سمت نبوده است. وی بین سالهای ۱۹۱۹ و ۱۹۲۰ نیزسفیر کشورش در ایالات متحده بود.
صلح، «خوش درخشید، ولی دولت مستعجل» بود. آرامشی در آستانۀ تابستان در شبه جزایر بالکان برقرار شد، که تنها تا آغاز توفان جنگ دوم بالکان دوام یافت.