مروری بر دیدگاه جهانی جشن هنر شیراز

انجمن آسیا در نیویورک از هفته پیش نمایشگاهی برگزار کرده است درباره هنر مدرن ایران که از ششم سپتامبر شروع شده و تا پنجم ژانویه ۲۰۱۴ ادامه خواهد داشت.

این نمایشگاه شامل آثاری است از هنرمندان هنرهای تجسمی و در آن نمونه هایی از آثار کسانی چون بهجت صدر، فرامرز پیلارام، ابوالقاسم سعیدی، نیکزاد نجومی و.... پرویز تناولی در سالن های سه طبقه از انجمن آسیایی نیویورک به نمایش گذاشته شده است.
طراحی این نمایشگاه بر عهده فرشته دفتری و لیلا دیبا است که از آنها به عنوان طراحان میهمان یاد شده است.

همزمان با برگزاری این نمایشگاه سمپوزیومی شامل چند میزگرد نیز درباره هنر مدرن ایران برگزار شد. سخنران اصلی این سمپوزیوم شهبانوی سابق ایران بود. سپس آربی آوانسیان سخنرانی خود را با عنوان «چشم اندازهای جشن هنر شیراز» ایراد کرد.

در نخستین میزگرد این سمپوزیوم (با عنوان: هنرمندان ایرانی، نگاهی به عقب)، مهستی افشار، محمد غفاری، آربی آوانسان، و خسرو شایسته شرکت داشتند. گرداننده میزگرد راشل کوپر بود.

در دومین میزگرد با عنوان «غرب به ایران می رود»، آندره سربان، والدا سترفیلد، آنجلا پیتروپینتو و مارگارت کرایدون حضور داشتند.

در سومین میزگرد با عنوان «مواجهه با ایران سنتی»، ویلیام بیمن، پیتر چلکوسکی و محمد غفاری دیدگاههای خود را مطرح کردند.

در میزگرد چهارم با عنوان «آنچه برای نسل جدید مانده»، ولی محلوجی سخنانی ایراد کرد. نگار عظیمی قرار بود در این میزگرد شرکت داشته باشد ولی حضور نیافت.

سخنان پایانی سمپوزیوم از سوی راشل کوپر ایراد شد.

مهستی افشار از هنرمندان ایرانی که در این سمپوزیوم شرکت داشت، یادداشتی درباره جشن هنر شیراز در تارنمای انجمن آسیا - نیویورک منتشر کرده است که در بخشهایی از آن چنین آمده است:

برگزاری جشن هنر شیراز در دوران پیش از انقلاب اسلامی به نوعی ارائه سنتی ترین و مدرن ترین جنبه های هنری ایران بود که در آن دوران نقش راهبردی در عرصه های فرهنگی و هنری داشت.

جشن هنر شیراز از سال ۱۹۶۷ تا ۱۹۷۷ به مدت یازده سال در فصل تابستان در ایران برگزار می شد و جشنواره بین المللی مهمی بود. چهره های ادب و هنر موسیقی سنتی و مدرن جهان به این جشنواره دعوت می شدند.

فکر برگزاری یک جشنواره بین المللی با هدف «توسعه هنر، ادای احترام به هنرهای سنتی و ارتقای استانداردهای فرهنگی در ایران و معرفی هنرمندان خارجی به ایران و آشنایی مردم ایران با روند توسعه هنری در کشورهای دیگر تدوین شد».

ملکه فرح پهلوی، همسر محمدرضا شاه پهلوی نقش فعال و حضور چشمگیری در جشن هنر شیراز داشت.

دوازدهمین سال برگزاری جشن هنر شیراز در شرایطی برای سپتامبر سال ۱۹۷۸ برنامه ریزی شده بود که کشور تحت فشارهای اقتصادی جدی قرار داشت و سیاست نفت و تحولات داخلی تنش ها و ناآرامی های داخلی در ایران پدید آورده بود. کارمندان دولت اعتصاب کرده بودند و اعتراضات عمومی احزاب و ائتلاف های چپ و راست خیابان های شهرهای بزرگ را فرا گرفت و در نهایت عوامل بسیاری سبب شد برنامه ریزان و سازماندهان جشن هنر شیراز را لغو کنند.

ایران آن دوران با جنبه های مختلف هنر غریبه نبود و موسسات خصوصی و دولتی کشور به مدت بیش از یک قرن عرصه های مختلف هنری همچون موسیقی، رقص، فیلم و نمایش را به صورت ایده ای متمدن و اغلب حرفه ای در زندگی روزمره ایران جا انداخته بودند و حتی دکترین های مذهبی نیز که بیشتر فعالیت های هنری، به ویژه نقش آفرینی زنان خوشایندشان نبود، آن را تحمل می کردند اما جشن هنر شیراز جایگاه ایران را به نهایت قدرت خلاقیت و نوآوری، نه از منظر یک کشور جهان سوم و بلکه از چشم انداز یک شریک برابر با بقیه انسان های قرن بیستم ارتقا داد.

ده ها هزار نفر هر سال با تحسین و ستایش در این جشن شرکت می کردند و میلیون ها نفر فرصتی می یافتند تا در سراسر سال برنامه های ضبط شده آن را از تلویزیون ملی کشور تماشا کنند. برگزاری جشن هنر شیراز ابتدا با بودجه ای ۱۰۰ هزار دلار فعالیت خود را آغاز کرد و هزینه آن در سال ۱۹۷۷ با ۷۰۰ هزار دلار بود که بخش بزرگی از آن را رادیو و تلویزیون ملی ایران و بخش دیگری از آن را دولت می پرداخت.

برنامه شباهنگ بخش فارسی صدای چند گزارش و مصاحبه درباره این نمایشگاه و سمپوزیوم پخش کرده است.