محمود احمدی نژاد روز چهارشنبه در مجلس شورای اسلامی حضور می یابد. پیش بینی در سیاست ایران کار سختی است بخصوص اگر قرار باشد رفتار محمود احمدی نژاد در این یادداشت پیش بینی شود. او در سالهای اخیر نشان داده که یک چهره غیر قابل پیش بینی است.
ده ماه پیش، برای اولین بار در تاریخ جمهوری اسلامی، رییس جمهوری به مجلس احضار شد تا به سوالات نمایندگان پاسخ دهد. او جلسه را به شوخی برگزار کرد و چون می دانست نمایندگان قادر نیستند به او پاسخ بدهند، ولو به شوخی، در مجلس از آنها انتقاد کرد و حتی گفت که طراحان سوال از کسانی هستند که با فشار دادن یک شاسی، مدرک گرفته اند. انگار نه انگار که وزیر کشور دولت او – یعنی علی کردان- بخاطر مدرک جعلی دکترا، نهایتا از سوی مجلس در سال ۸۷ استیضاح شد.
حضور غیر عادی
حضور احمدی نژاد در مجلس عادی نیست. شش ماه تمام، نمایندگان تلاش کردند تا احمدی نژاد را برای دومین بار به مجلس احضار کنند اما آذرماه، در روزهای نهایی شدن طرح سوال از رییس جمهوری، آیت الله خامنه ای مداخله کرد و احضار احمدی نژاد را به صلاح ندانست.
مدتهاست در محافل سیاسی ایران گفته می شود احمدی نژاد مدارکی برای افشاگری علیه رفقای اصولگرای خود دارد. حتی اگر این حرف شایعه باشد، اقدام آیت الله خامنه ای برای ممانعت از احضار احمدی نژاد بیشتر از اینکه به نفع مجلس باشد، به نفع رییس دولت شد. حال، از آذر تا دیماه چه اتفاقی افتاد که مصلحت نظام تامین شده و آیت الله خامنه ای پذیرفته که او به مجلس برود؟ و مهمتر اینکه اینبار احضار نیست بلکه خود احمدی نژاد داوطلب حضور در مجلس شده است.
یادآوری کنم که حضور رییس دولت در مجلس مثل خیلی از کشورها، در جمهوری اسلامی هم قواعدی دارد. یک قاعده این است که رییس جمهوری برای معرفی اعضای کابینه یا تقدیم لایحه بودجه به مجلس بیاید. راه دیگر هم این است که یک چهارم نمایندگان مجلس او را برای «طرح سوال از رییس جمهوری» به مجلس احضار کنند. هیچکدام از این دو، علت حضور احمدی نژاد در مجلس نیست. او اینبار خودش خواسته و درخواست داده تا به مجلس بیاید و سخنرانی کند.
اشتیاق حضور
اصرار احمدی نژاد برای این حضور غیر عادی برای چیست؟ چه حرف مهمی ست که احمدی نژاد می خواهد به نمایندگان بگوید؟ محمود احمدی نژاد تا آخر سال حداقل دو بار فرصت دارد به مجلس بیاید:
فرصت اول، دولت اواخر سال باید لایحه بودجه را ارایه دهد. روال این است که رییس جمهوری در زمان ارایه لایحه بودجه فرصت دارد با نمایندگان سخن بگوید.
فرصت دوم ، به معرفی وزیر جدید برای وزارتخانه ارتباطات ربط دارد. رییس جمهوری ایران ماه پیش وزیر ارتباطات را برکنار کرد و علی نیکزاد وزیر راه و شهرسازی را با حفظ سمت، به عنوان سرپرست وزارت ارتباطات منصوب کرد. دوره سرپرستی سه ماه است، پس احمدی نژاد باید تا ابتدای اسفند وزیر ارتباطات را بجای سرپرست معرفی کند. باز روال است که رییس جمهوری در زمان رای اعتماد وزرا، حق دارد با نمایندگان سخن بگوید. شاید بگویید که احمدی عجله دارد و نمی خواهد تا اسفند صبر کند. این هم درست نیست. چون بتازگی مجلس تصویب کرد یک وزیر نمی تواند سرپرست یک وزارتخانه دیگر بشود. یعنی علی نیکزاد باید استعفا بدهد.
این دو مثال نشان می دهد که در سه ماه آینده رییس جمهوری فرصت حضور در مجلس را داشت اما حال خواسته در یک فرصت غیر عادی در مجلس حاضر شود.
سرفصل ها
حال که احمدی نژاد قرار است به مجلس بیاید، محورهای سخنان او قابل پیش بینی ست:
اقتصاد؛ در اینکه ایران این روزها با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می کند، کسی شک ندارد. مدتی ست دیگر مسولان دولتی اصرار ندارند که بگویند تحریم ها اثری نداشته است. حتی محمود احمدی نژاد در مصاحبه های مهرماه، آبان و آذرماه خود با خبرنگاران و صدا و سیما، به صراحت از شرایط سخت اقتصادی بخاطر تحریم ها گفته است. پس می توان انتظار داشت مشکلات اقتصادی و کاهش درآمد نفت یکی از موضوعاتی باشد که احمدی نژاد با نمایندگان درباره آن صحبت خواهد کرد.
بودجه؛ دولت تاکنون نتوانسته است لایحه بودجه را به مجلس تقدیم کند پس می توان انتظار داشت او درباره مشکلاتی که دولت برای بودجه نویسی دارد، صحبت کند که بی ربط به مشکلات اقتصادی نیست.
دولت احمدی نژاد بی نظم ترین دولت جمهوری اسلامی از نظر تقدیم لایحه بودجه است. آخرین مهلت ارایه لایحه بودجه سال جدید ۱۵ آذر سال قبل است. کم و بیش دولت های قبل این موعد را رعایت کرده اند اما احمدی نژاد دو سال لایحه را در دی ماه، چهار سال در بهمن ماه و دو سال در اسفند ماه تقدیم مجلس کرد. این تاخیر بر روند رسیدگی مجلس به لایحه اثر نامطلوبی می گذارد.
از طرف دیگر امسال دولت برای بودجه نویسی دست اش بسته بود. درآمد فروش نفت ایران بخاطر تحریم های بین المللی به نصف کاهش یافت و این روند نزولی همچنان ادامه دارد بنابراین دولت هنوز نمی داند سال آینده چقدر درآمد دارد. اگر حرف محرمانه ای نباشد، احمدی نژاد باید به مجلس درباره تاخیر در تقدیم لایحه بودجه هم توضیح بدهد.
بازار ارز؛ انتظار می روند احمدی نژاد درباره مسایل بازار ارز و سکه نیز با نمایندگان صحبت کند. ارزش هر دلار آمریکا از ابتدای سال تا کنون، از ۱۲۰۰ تومان به حدود ۴ هزار تومان رسیده است. تقریبا هر سه ماه، یک شوک به بازار ارز و سکه وارد شده است.
نمایندگان مجلس تاکنون نتوانسته است برای مهار بازار کاری کند. آنها هر بار از دولت سوال کردند، وزرا و مسولان از پاسخگویی خودداری کردند. به عنوان مثال، سه بار شمس الدین حسینی، وزیر اقتصاد به مجلس احضار شده و هربار گفته من مسوول نیستم از رییس بانک مرکزی بپرسید. محمود بهمنی هم که دوبار به مجلس احضار شد، ضمنی گفت که رییس جمهوری سیاست های ارزی را مدیریت می کند.
حضور احمدی نژاد در مجلس می تواند نمایندگان را از برنامه های دولت در بازار ارز مطلع کند. احمدی نژاد در سه مصاحبه پاییزی خود، تشنج در بازار ارز را ناشی از دخالت برخی مخالفان خود عنوان کرد. بدیهی است که او اگر در مجلس درباره بازار ارز صحبت کند، باز به منتقدان حمله کند.
انتخابات؛ اما انتخابات هم موضوعی ست که شاید در سخنان احمدی نژاد به آن اشاره شود. ده روز پیش احمدی نژاد در گفتگو با تلویزیون حکومتی ایران، درباره انتخابات صحبت کرد. رییس دولت با اینکه دیگر نمی تواند قانونا نامزد انتخابات شود، اما از نامزدی نزدیکانش برای انتخابات خردادماه حمایت می کند. هنوز معلوم نیست چه کسی از سوی او نامزد انتخابات شود اما جلسه چهارشنبه می تواند معارفه ای برای نامزد احتمالی دولت باشد. اینکه احمدی نژاد دست چه کسی را می گیرد و به مجلس می رود تا در ردیف اول صندلی های مجلس بنشیند؛ اسفندیار رحیم مشایی، غلامحسین الهام یا علی اکبر محرابیان؟
شاید احمدی نژاد حرف های دیگری هم داشته باشد اما احتمالا اینها موضوعات اصلی سخنرانی روز چهارشنبه او خواهند بود. هرچه باشد جلسه روز چهارشنبه، تا این لحظه، علنی ست یعنی شهروندان از طریق رادیو فرهنگ می توانند به آن گوش دهند مگر اینکه درخواست شود و جلسه غیر علنی شود. بنا براین احمدی نژاد هم در این جلسه علنی مصلحت هایی را رعایت می کند و کلی صحبت خواهد کرد.
رییس جمهوری قصد دارد به مجلس بیاید، سخنرانی کند و برود اما نمایندگان می گویند اگر اینطور باشد، نیاید بهتر است. چون آنها می دانند که احمدی نژاد به انتقاد و زخم و زبان مشهور است پس می خواهند پاسخ او را در همین جلسه بدهند. اگر احمدی نژاد تن به جلسه ای بدهد که پرسش و پاسخی باشد، این جلسه دو نتیجه دارد: اول اینکه دولت و مجلس باز به پای هم می پیچند. دوم اینکه هرچند آیت الله خامنه ای طرح سوال را متوقف کرد اما اختلافات آنقدر هست که دولت و مجلس، بدون سر و صدا، جلسه طرف سوال را ظاهرا با حضور داوطلبانه رییس جمهوری برگزار کردند.
ده ماه پیش، برای اولین بار در تاریخ جمهوری اسلامی، رییس جمهوری به مجلس احضار شد تا به سوالات نمایندگان پاسخ دهد. او جلسه را به شوخی برگزار کرد و چون می دانست نمایندگان قادر نیستند به او پاسخ بدهند، ولو به شوخی، در مجلس از آنها انتقاد کرد و حتی گفت که طراحان سوال از کسانی هستند که با فشار دادن یک شاسی، مدرک گرفته اند. انگار نه انگار که وزیر کشور دولت او – یعنی علی کردان- بخاطر مدرک جعلی دکترا، نهایتا از سوی مجلس در سال ۸۷ استیضاح شد.
حضور غیر عادی
حضور احمدی نژاد در مجلس عادی نیست. شش ماه تمام، نمایندگان تلاش کردند تا احمدی نژاد را برای دومین بار به مجلس احضار کنند اما آذرماه، در روزهای نهایی شدن طرح سوال از رییس جمهوری، آیت الله خامنه ای مداخله کرد و احضار احمدی نژاد را به صلاح ندانست.
مدتهاست در محافل سیاسی ایران گفته می شود احمدی نژاد مدارکی برای افشاگری علیه رفقای اصولگرای خود دارد. حتی اگر این حرف شایعه باشد، اقدام آیت الله خامنه ای برای ممانعت از احضار احمدی نژاد بیشتر از اینکه به نفع مجلس باشد، به نفع رییس دولت شد. حال، از آذر تا دیماه چه اتفاقی افتاد که مصلحت نظام تامین شده و آیت الله خامنه ای پذیرفته که او به مجلس برود؟ و مهمتر اینکه اینبار احضار نیست بلکه خود احمدی نژاد داوطلب حضور در مجلس شده است.
یادآوری کنم که حضور رییس دولت در مجلس مثل خیلی از کشورها، در جمهوری اسلامی هم قواعدی دارد. یک قاعده این است که رییس جمهوری برای معرفی اعضای کابینه یا تقدیم لایحه بودجه به مجلس بیاید. راه دیگر هم این است که یک چهارم نمایندگان مجلس او را برای «طرح سوال از رییس جمهوری» به مجلس احضار کنند. هیچکدام از این دو، علت حضور احمدی نژاد در مجلس نیست. او اینبار خودش خواسته و درخواست داده تا به مجلس بیاید و سخنرانی کند.
اشتیاق حضور
اصرار احمدی نژاد برای این حضور غیر عادی برای چیست؟ چه حرف مهمی ست که احمدی نژاد می خواهد به نمایندگان بگوید؟ محمود احمدی نژاد تا آخر سال حداقل دو بار فرصت دارد به مجلس بیاید:
فرصت اول، دولت اواخر سال باید لایحه بودجه را ارایه دهد. روال این است که رییس جمهوری در زمان ارایه لایحه بودجه فرصت دارد با نمایندگان سخن بگوید.
فرصت دوم ، به معرفی وزیر جدید برای وزارتخانه ارتباطات ربط دارد. رییس جمهوری ایران ماه پیش وزیر ارتباطات را برکنار کرد و علی نیکزاد وزیر راه و شهرسازی را با حفظ سمت، به عنوان سرپرست وزارت ارتباطات منصوب کرد. دوره سرپرستی سه ماه است، پس احمدی نژاد باید تا ابتدای اسفند وزیر ارتباطات را بجای سرپرست معرفی کند. باز روال است که رییس جمهوری در زمان رای اعتماد وزرا، حق دارد با نمایندگان سخن بگوید. شاید بگویید که احمدی عجله دارد و نمی خواهد تا اسفند صبر کند. این هم درست نیست. چون بتازگی مجلس تصویب کرد یک وزیر نمی تواند سرپرست یک وزارتخانه دیگر بشود. یعنی علی نیکزاد باید استعفا بدهد.
این دو مثال نشان می دهد که در سه ماه آینده رییس جمهوری فرصت حضور در مجلس را داشت اما حال خواسته در یک فرصت غیر عادی در مجلس حاضر شود.
سرفصل ها
حال که احمدی نژاد قرار است به مجلس بیاید، محورهای سخنان او قابل پیش بینی ست:
اقتصاد؛ در اینکه ایران این روزها با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می کند، کسی شک ندارد. مدتی ست دیگر مسولان دولتی اصرار ندارند که بگویند تحریم ها اثری نداشته است. حتی محمود احمدی نژاد در مصاحبه های مهرماه، آبان و آذرماه خود با خبرنگاران و صدا و سیما، به صراحت از شرایط سخت اقتصادی بخاطر تحریم ها گفته است. پس می توان انتظار داشت مشکلات اقتصادی و کاهش درآمد نفت یکی از موضوعاتی باشد که احمدی نژاد با نمایندگان درباره آن صحبت خواهد کرد.
بودجه؛ دولت تاکنون نتوانسته است لایحه بودجه را به مجلس تقدیم کند پس می توان انتظار داشت او درباره مشکلاتی که دولت برای بودجه نویسی دارد، صحبت کند که بی ربط به مشکلات اقتصادی نیست.
دولت احمدی نژاد بی نظم ترین دولت جمهوری اسلامی از نظر تقدیم لایحه بودجه است. آخرین مهلت ارایه لایحه بودجه سال جدید ۱۵ آذر سال قبل است. کم و بیش دولت های قبل این موعد را رعایت کرده اند اما احمدی نژاد دو سال لایحه را در دی ماه، چهار سال در بهمن ماه و دو سال در اسفند ماه تقدیم مجلس کرد. این تاخیر بر روند رسیدگی مجلس به لایحه اثر نامطلوبی می گذارد.
از طرف دیگر امسال دولت برای بودجه نویسی دست اش بسته بود. درآمد فروش نفت ایران بخاطر تحریم های بین المللی به نصف کاهش یافت و این روند نزولی همچنان ادامه دارد بنابراین دولت هنوز نمی داند سال آینده چقدر درآمد دارد. اگر حرف محرمانه ای نباشد، احمدی نژاد باید به مجلس درباره تاخیر در تقدیم لایحه بودجه هم توضیح بدهد.
بازار ارز؛ انتظار می روند احمدی نژاد درباره مسایل بازار ارز و سکه نیز با نمایندگان صحبت کند. ارزش هر دلار آمریکا از ابتدای سال تا کنون، از ۱۲۰۰ تومان به حدود ۴ هزار تومان رسیده است. تقریبا هر سه ماه، یک شوک به بازار ارز و سکه وارد شده است.
نمایندگان مجلس تاکنون نتوانسته است برای مهار بازار کاری کند. آنها هر بار از دولت سوال کردند، وزرا و مسولان از پاسخگویی خودداری کردند. به عنوان مثال، سه بار شمس الدین حسینی، وزیر اقتصاد به مجلس احضار شده و هربار گفته من مسوول نیستم از رییس بانک مرکزی بپرسید. محمود بهمنی هم که دوبار به مجلس احضار شد، ضمنی گفت که رییس جمهوری سیاست های ارزی را مدیریت می کند.
حضور احمدی نژاد در مجلس می تواند نمایندگان را از برنامه های دولت در بازار ارز مطلع کند. احمدی نژاد در سه مصاحبه پاییزی خود، تشنج در بازار ارز را ناشی از دخالت برخی مخالفان خود عنوان کرد. بدیهی است که او اگر در مجلس درباره بازار ارز صحبت کند، باز به منتقدان حمله کند.
انتخابات؛ اما انتخابات هم موضوعی ست که شاید در سخنان احمدی نژاد به آن اشاره شود. ده روز پیش احمدی نژاد در گفتگو با تلویزیون حکومتی ایران، درباره انتخابات صحبت کرد. رییس دولت با اینکه دیگر نمی تواند قانونا نامزد انتخابات شود، اما از نامزدی نزدیکانش برای انتخابات خردادماه حمایت می کند. هنوز معلوم نیست چه کسی از سوی او نامزد انتخابات شود اما جلسه چهارشنبه می تواند معارفه ای برای نامزد احتمالی دولت باشد. اینکه احمدی نژاد دست چه کسی را می گیرد و به مجلس می رود تا در ردیف اول صندلی های مجلس بنشیند؛ اسفندیار رحیم مشایی، غلامحسین الهام یا علی اکبر محرابیان؟
شاید احمدی نژاد حرف های دیگری هم داشته باشد اما احتمالا اینها موضوعات اصلی سخنرانی روز چهارشنبه او خواهند بود. هرچه باشد جلسه روز چهارشنبه، تا این لحظه، علنی ست یعنی شهروندان از طریق رادیو فرهنگ می توانند به آن گوش دهند مگر اینکه درخواست شود و جلسه غیر علنی شود. بنا براین احمدی نژاد هم در این جلسه علنی مصلحت هایی را رعایت می کند و کلی صحبت خواهد کرد.
رییس جمهوری قصد دارد به مجلس بیاید، سخنرانی کند و برود اما نمایندگان می گویند اگر اینطور باشد، نیاید بهتر است. چون آنها می دانند که احمدی نژاد به انتقاد و زخم و زبان مشهور است پس می خواهند پاسخ او را در همین جلسه بدهند. اگر احمدی نژاد تن به جلسه ای بدهد که پرسش و پاسخی باشد، این جلسه دو نتیجه دارد: اول اینکه دولت و مجلس باز به پای هم می پیچند. دوم اینکه هرچند آیت الله خامنه ای طرح سوال را متوقف کرد اما اختلافات آنقدر هست که دولت و مجلس، بدون سر و صدا، جلسه طرف سوال را ظاهرا با حضور داوطلبانه رییس جمهوری برگزار کردند.