گری توماس، خبرنگار صدای آمریکا، واشنگتن
نتایج جنجال برانگیز انتخابات ریاست جمهوری ایران بحران سیاسی انفجارگونه ای را در بدنه ساختار حکومتی کشور پدید آورده است.
درگیری های خیابانی پس از اعلام نتایج انتخابات به راهروهای ساختار قدرت در تهران نفوذ کرده و کارزار سیاسی خصمانه ای را به راه انداخته است.
دولت، محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری وقت را با اختلاف بسیار نسبت به رقبا پیروز این انتخابات اعلام کرد.
اتهام تقلب در انتخابات به اعتراض های خیابانی خونبار حامیان خشمگین موسوی منجر شد.
اما تحلیل گران معتقدند علاوه بر اعتراضات خیابانی مردم، جنگ قدرت پشت پرده ای در ایران در جریان است که انعکاس دهنده شکاف های سیاسی است که در طی رقابت های انتخاباتی به منصه ظهور گذاشته شده اند.
آقای احمدی نژاد در دوران تبلیغات انتخاباتی، موسوی را به حمایت از جانب عواملی که در فساد سیاسی و اقتصادی دست داشته اند، متهم کرد. وی از علی اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس جمهوری پیشین به عنوان حامی اصلی موسوی نام برد.
موسوی نیز رئیس جمهوری را به قضاوت نادرست و خدشه دار کردن وجهه بین المللی کشور متهم کرد.
روا بالا، تحلیلگر امور ایران در گروه اطلاعاتی استراتفور می گوید: « شاید پرزیدنت احمدی نژاد تصور کرد انتخاب مجدد او به معنای انتقام جویی و حمله شخصی می باشد. من فکر می کنم این انتخاب مجدد به طور قطع وی را گستاخ تر کرده است و شاهد این هستیم که در واقع دستگیری های گسترده را آغاز کرده و اساسا" ریشه کن کردن مخالفانش را در دستور کار خود قرار داده است. دقیقا" به همین دلیل است که رفسنجانی و لاریجانی، رئیس پیشین مجلس به شدت نگران هستند و از رهبر خواسته اند تا از چنین امری پیشگیری نماید.»
علی خامنه ای، رهبر ایران در دوران رقابت های انتخاباتی به طور ضمنی و تلویحی از آقای احمدی نژاد حمایت و از نتایج انتخابات استقبال کرد و این انتخابات را یک رای گیری الهی نامید.
اما آقای خامنه ای پس از مواجهه با اعتراض های خیابانی و مخالفت های موسوی و دیگر چهره های سیاسی کشور، به طور ناگهانی از شورای نگهبان، نهاد قدرتمندی متشکل از روحانیون اسلامگرا خواست تا در مورد احتمال تقلب در انتخابات تحقیق کند. چنین امری بی سابقه است.
آلکس وطن خواه، تحلیلگر ارشد خاورمیانه در گروه اطلاعاتی جین می گوید: « تصمیم آیت الله خامنه ای نمایانگر تداوم درگیری بین رئیس جمهوری وقت و رفسنجانی، رئیس جمهوری پیشین که کماکان از قدرت و نفوذ بسیاری برخوردار است، می باشد که در کارزاهای انتخاباتی وجهه عمومی یافت. چگونه ممکن است فردی بتواند به پایه های جمهوری اسلامی همچون رفسنجانی که هنوز در داخل ساختار حکومتی چهره بانفوذ و قدرتمندی قلمداد می شود، حمله نماید و انتظار داشته باشد رفسنجانی که به خود و همه اعضای خانواده اش اتهام زده شده است، درصدد انتقام جویی برنیاید. این امر سوء تعبیری خطا و قمار بزرگ خامنه ای بوده است. تعجب من این است که اگر چرخش کامل وی درواقع انعکاس دهنده جانب داری و نیزاقدامات او در حمایت از احمدی نژاد بوده، در واقع به این معناست که جنگ قدرت بسیار بزرگی در جریان است.»
اما پرسش این است که آیا اتهامات مطرح شده مبنی بر تقلب در انتخابات صحت دارد؟
در شمارش آرای صندوق ها و اعلام نتایج آن ها شفافیتی وجود نداشته است.
ارقام تنها نظرسنجی عمومی مستقلی که سه هفته پیش از سوی « بنیاد آمریکای نوین» و نیز « فردای عاری ازتروریسم » برگزار شد حاکی از آن است که احمدی نژاد با نمودارهای ادعا شده، پیروز این انتخابات بوده است.
اما کن بالن، رئیس «فردای عای از تروریسم» می گوید:« برای حصول اطمینان و یا پیش بینی صحت این نظرسنجی ها، هیچ راهی وجود ندارد. این تنها نظرسنجی مستقل بوده است و در ضمن برگزاری آن سه هفته پیش از برگزاری انتخابات انجام شد. ممکن است آرای بالا و حمایت از موسوی در سه هفته آخر در ارقام این نظرسنجی منعکس نشده باشد. من ادعا نمی کنم که این انتخابات آزاد و منصفانه بوده است. شواهد بسیاری وجود دارد که خلاف آن را اثبات می کند، اما تفاوت عمده ای بین ایده برگزاری انتخابات آزاد و منصفانه و پرسش حمایت اکثریت مردم از احمدی نژاد وجود دارد.»
در واقع احمدی نژاد خود را در مقام یک رئیس جمهور مردمی معرفی کرده و همین امر عامل پیروزی او در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۵ و شکست رفسنجانی، رقیب وی شد.
تحلیل گران معتقدند احمدی نژاد در مناطق روستایی و بین اقشار فقیر جامعه ایران پایگاه حمایتی قدرتمندی دارد.
بالن می گوید: « درعوض حامیان موسوی برآمده از افق اقتصادی دیگری از جامعه ایران هستند. تنها گروه هایی که در نظرسنجی ما از موسوی حمایت کردند، دانشجویان و فارغ التحصیلان دانشگاه ها و ایرانیانی از طبقه مرفه بودند. بنابراین به همین دلیل هم اکنون در تهران رخ داده اند و من اطلاعی ندارم که در سراسر کشور نیز چنین اعتراض هایی در جریان باشد.»
مشخص نیست گردهمایی های اعتراضی که در مناطق دیگری همچون شیراز برگزار شده اند، ادامه بیابند.
آلکس وطن خواه می گوید: « این تظاهرات سازماندهی شده اند و از جانب سیاستمداران ارشد خشمگین در داخل ساختار حکومتی حمایت شده اند و تنها زمانی پایان می یابند که این سیاستمداران تصمیم بگیرند در برابر احمدی نژاد عقب نشینی کنند. تنها زمانی این اعتراض ها متوقف خواهند شد که مقامات ارشد جمهوری اسلامی، افرادی همچون رفسنجانی، موسوی و خاتمی تصمیم بگیرند به این جنگ قدرت پایان دهند.»
تحلیلگران می گویند حتی اگر اعتراضات پایان یابند خصومت ها و کینه جویی که در رقابت های انتخاباتی آشکار شد، ادامه خواهد یافت.