نبرد ميان حقيقت و ايمان در «رمز داوينچی»

تمام اعتراضات، انتقادات، و تکفیر و تحریم ها نتوانست مانعی در راه فروش دویست و بیست و چهار میلیون دلاری فیلم «داوینچی کد» یا «رمز داوینچی» در سه روز نخست نمایش اش در سراسر جهان باشد.

جشنواره بین المللی فیلم کن نیز امسال با نمایش این فیلم یکصد و بیست و پنج میلیون دلاری افتتاح شد. فیلم «رمز داوینچی» اقتباسی است از کتابی با همین عنوان نوشته دن براون نویسنده ای که مجله تایم او را در میان یکصد شخصیت مطرح سال قرار داده است. کتاب او طی سه سال انتشار بیش از چهل میلیون نسخه فروش داشته و به چهل و چهار زبان دنیا از جمله فارسی ترجمه شده است.

بسیاری از رهبران کلیسای کاتولیک رم که نتوانستند در برابر طرح مساله ازدواج عیسی مسیح با مریم مجدلیه در داستان سکوت کنند و آن را تکفیر کردند اینک با اکران سراسری فیلم از پیروانشان خواسته اند در برابر بیش از یک هزار سینما در آمریکا به نشانه اعتراض شمع روشن کنند.

سیامک دهقانپور:

«رمز داوینچی» فیلمی است سرگرم کننده که با وجود ایرادات ساختاری، صادقانه می کوشد مرز میان حقیقت و ایمان را بیابد. در فصلی از فیلم رابرت لانگدن، استاد نمادشناسی دانشگاه هاروارد، قهرمان داستان با بازی سرد و ساکن تام هنکس، به سوفی نوو، پلیس فرانسوی متخصص کشف رمز، با بازی اودری تاتو، می گوید ایمان یعنی پذیرفتن ساخته های ذهنمان به عنوان حقیقتی که راهی برای اثبات آن وجود ندارد.

لانگدن که برای یک سخنرانی به پاریس رفته برای کشف معنای یک مجموعه نمادهای مرتبط با نقاشی های لئوناردو داوینچی به صحنه یک جنایت در موزه لوور می رود. با کشف این رمز و رازها او از یکی از بزرگترین اسرار تاریخ پرده برمی دارد. رازی که کلیسای کاتولیک رم دو هزار سال کوشید آن را پنهان نگاه دارد.

لی تی بینگ، مورخ ثروتمند، با بازی خیره کننده ایان مک کلن، در فصلی از فیلم می کوشد با اشاره به باور مسیحیان به وجود جام مقدسی که نمادی است از خون عیسی، و مسیح در شام آخر با حواریون از آن شراب نوشید به تناقض ناشی از نبود این جام در تابلوی معروف شام آخر داوینچی پرداخته و با تحلیل دیگر نشانه های بصری در تابلو سوفی را قانع کند که فرد نشسته در سمت راست عیسی یوحنا نیست بلکه مریم مجدلیه است و جام مقدس خود اوست که از مسیح آبستن است و خون او را با خود دارد.

بنا بر داستان، کلیسای کاتولیک رم مریم مجدلیه را فاحشه ای معرفی کرده که از سوی عیسی مورد آمرزش قرار می گیرد تا بر نقش مریم به عنوان همسر عیسی سرپوش گذاشته باشد. برطبق روایت کتاب مریم پس از تصلیب و عروج مسیح و تلاش رومیان برای دستگیری حواریون عیسی از ترس کشته شدن به اروپا و پاریس می گریزد. با وجود مبانی نظری این ادعاها، مدارک مستند تاریخی وجود گروهی مخفی به نام «صومعه صهیون» را تائید می کند که راز وجود وارث عیسی را نسل به نسل به یکدیگر انتقال می داده اند. لئوناردو داوینچی، اسحاق نیوتون، بوتیچلی، و ویکتور هوگو از اعضای آن گروه بودند.

در فیلم ژاک سونیه، مدیر موزه لوور، آخرین رازدار، می کوشد پیش از مرگ با به جا گذاشتن نمادهایی برای سوفی، دختری که ظاهرا نوه اوست اما بعدا در می یابد بیش از تصورش نقش محوری در این رمز و راز تاریخی دارد، و با تکیه بر تخصص رابرت لانگدن، از مدفون شدن این راز بزرگ جلوگیری کند.

نیروی متخاصم را، سایلس، راهب بیرحم و خودآزار سپید مو، قاتل مدیر موزه، با بازی پال بتانی؛ و فش، افسر پلیس، با بازی ژان رنو؛ اعضای فرقه بنیادگرای کاتولیک اپوس دی، تشکیل می دهند که ظاهرأ زیر نظر اسقف آرین گاروسو، عضو شورای سری واتیکان، با بازی آلفرد مولینا، فعالیت می کنند. شورایی که تصور می کند با پنهان نگاه داشتن راز جام مقدس، حتی به قیمت قتل و جنایت، مانع هتک حرمت به ساحت الهی مسیح خواهد شد.

درباره وفاداری ران هاوارد، کارگردان برنده اسکار، به کتاب و ضعف و قوت این اقتباس عقاید متفاوتی وجود دارد اما بی تردید هاوارد با ایجاد تغییراتی در بخش پایانی داستان سعی کرده است مخاطب مذهبی را نیز راضی نگاه دارد. بسیاری از روحانیون مسیحی معتقدند دشوار بتوان تصور کرد فیلم ایمان کسی را دچار تزلزل کند اما، بی شک دور جدیدی از نقد نسخ مذهبی را شاهد خواهیم بود.

«رمز داوینچی» تلفیقی است از سبک آثار جنایی آگاتا کریستی با داستان های کشف گنجینه های اسرار آمیز ایندیاناجونز، و علیرغم کوشش فیلمنامه نویس توانایی چون آکیوا گولدزمن، نویسنده فیلمنامه «ذهنی زیبا»، فیلم در بیان پیاپی مفاهیم و نمادهای مذهبی دچار سردرگمی است و حجم بالای اطلاعات در واحد تصویری جایی برای شخصیت پردازی باقی نگذاشته است.

فیلم در یک کلام می گوید دریافت ما از جهان بستگی تام به باورهای مان دارد. دن براون، نویسنده جنجالی «رمز داوینچی»، فعالیت های پنهانی گروه مذهبی آئینی ماسون را موضوع محوری کتاب بعدی خود قرار داده است. قهرمان داستان او همین رابرت لانگدن، استادنمادشناس، در «رمز داوینچی»، است.