جهان ادبیات در سال ۲۰۱۹ شاهد رویدادهای گوناگونی بود؛ از جنجال بر سر اعطای جایزه نوبل ادبیات تا نویسندگانی که تاریخ‌ساز شدند و ایرانی‌تبارهایی که در این عرصه درخشیدند.
جوایز ادبی مهم سال ۲۰۱۹
امسال، دو جایزه نوبل ادبیات اعطاء شد؛ چرا که سال گذشته و در پی رسوایی آزار جنسی همسر یکی از اعضای آکادمی نوبل، این جایزه لغو شده بود.
پیتر هاندکه، نویسنده و نمایشنامه نویس آوانگار اتریشی، به عنوان برنده سال ۲۰۱۹ جایزه نوبل ادبیات انتخاب شد. اعطای جایزه نوبل ادبیات به پیتر هاندکه با انتقاد همراه شد.
منتقدان، آقای هاندکه را به دلیل نظرات سیاسی‌اش و پس از سخنرانی او در حمایت از اسلوبودان میلوشویچ، رئیس جمهوری سابق صربستان در سال ۲۰۰۶، شایسته دریافت نوبل نمی دانند. میلوشویچ به اتهام جنایات جنگی در لاهه محاکمه شده بود.
اولگا توکارچوک، نویسنده لهستانی برنده نوبل ادبیات سال ۲۰۱۸ شد.
اولگا توکارچوک ۵۷ ساله، نخستین کارش را که مجموعه ای از شعر بود در سال ۱۹۸۹ منتشر کرد و در کل، هشت رمان و دو مجموعه داستان کوتاه در کارنامه ادبی اش دارد.
سنت شکنی هیأت داوران بوکر و اعطای جایزه به دو نویسنده
برناردین اواریستو، نویسنده ۶۰ ساله بریتانیایی، برای نخستین باربا هشتمین کتابش نامزد جایزه بوکر شد و این جایزه را به صورت مشترک با مارگارت اتوود نویسنده کانادایی دریافت کرد.
او نخستین زن سیاه پوستی است که این جایزه معتبر ادبی را می گیرد.
کتاب «دختر، زن، دیگر» قصه زندگی ۱۲ شخصیت را که بیشتر زنان سیاه پوست بریتانیایی هستند دنبال می کند.
مارگارت اتوود کانادایی با اثر تازه اش «شهادت ها» که ادامه رمان تحسین شده اش «قصه ندیمه» است برنده این جایزه معتبر ادبی شد.
قصه ندیمه که در سال ۱۹۸۵ نوشته شده است در سال ۲۰۱۷ تبدیل به یک سریال تلویزیونی شد، جوایز بسیاری گرفت و فروش نسخه انگلیسی کتاب را به هشت میلیون نسخه در سراسر دنیا رساند.
نویسندگان ایرانی‌تباری که در سال ۲۰۱۹ خوش درخشیدند
بهروز بوچانی، نویسنده کرد ایرانی، دو جایزه بهترین اثر غیر داستانی به ارزش ۲۵ هزار دلار و جایزه ادبیات به ارزش ۱۰۰ هزار دلار را در مراسم اعطای جوایز ادبی موسوم به «ویکتوریا» در استرالیا دریافت کرد.
آقای بوچانی یکی از ۶۰۰ پناهجویی بود که در اردوگاه پناهجویان جزیره مانوس به سر می برد و کتاب «هیچ دوستی غیر از کوه ها: نوشتن از زندان مانوس» را نیز در همان دوران بر روی گوشی تلفنش نوشت.
هیأت داوران جایزه ادبی استرالیا از این کتاب به عنوان «صدایی از یک شاهد، اقدامی برای نجات» یاد کرده اند که روایتی دست اول و شاعرانه از مقاومت در حبس و تبعید ارائه می دهد.
آقای بوچانی هم اکنون در نیوزیلند است.
آذرین وندر ویت علومی، با رمان «مرا زبرا صدا کن» برنده جایزه معتبر ادبی «پن- فاکنر» سال ۲۰۱۹ برای بهترین اثر داستانی شد.
این، دومین اثر خانم علومی است و روایتی طنز از ماجراهای سفر یک زن جوان ایرانی به نام «زبرا» است.
هیأت داوران جوایز «پن فالکنر»، رمان «من را زِبرا صدا کن» را روایتی شوخ، ماجراجویانه و هوشمندانه از یک سفر گریزناپذیر توصیف کرده اند و آن را «کتابخانه ای در دل کتابخانه ای دیگر» خوانده اند که فرهنگ های گوناگون را به بهترین شکلی که یک رمان می تواند به خواننده نمایش می دهد.
جایزه «پن فاکنر» از سال ۱۹۸۱ سالانه توسط بنیاد «پن فاکنر» آمریکا به بهترین آثار نویسنده های آمریکایی که در سال گذشته منتشر شده تعلق می گیرد.
ثمین نصرت، سرآشپز ایرانی تبار و نویسنده کتاب پرفروش «نمک، چرب، اسید، حرارت» به عنوان یکی از ۱۰۰ چهره تأثیرگذار مجله تایم انتخاب شد. مجله تایم در فهرست سالانه خود، نام خانم نصرت را در میان چهره های «پیشگام» قرار داد.
ثمین نصرت، ستون نویس مجله نیویورک تایمز است و یک برنامه تلویزیونی همنام کتابش تدارک می بیند که از شبکه خانگی نتفلیکس پخش می شود.
خانم نصرت در برنامه تلویزیونی خود به نقاط مختلف از جمله ایتالیا و ژاپن سفر می کند و هر یک از عناصری «نمک»، «چربی»، «اسید»، و «حرارت» در آشپزی را مورد بررسی قرار می دهد.
تلاش نویسندگان و ناشران خارج از کشور برای مبارزه با سانسور در ایران
در عرصه نشر فارسی خارج از کشور، گردهم آیی ناشران و نویسندگان برای چهارمین دوره و با هدف مبارزه با سانسور در داخل ایران یکی از رویدادهای خوش ادبی سال ۲۰۱۹ بود.
«نمایشگاه کتاب تهران بدون سانسور» همزمان با برپایی نمایشگاه کتاب در تهران در شهرهای مختلف اروپا، آمریکا و کانادا برگزار می کنند.
سازمان‌دهندگان این نمایشگاه می گویند «ما نمایشگاه کتاب تهران‌مان را خارج از مرز ایران برگزار می کنیم تا فرصتی برابر در اختیار کتابها و ناشرانی قرار دهیم که به دلیل سانسور جایی در نمایشگاه کتاب تهران ندارند و از این دریچه، خواننده فارسی‌زبان از خواندن کتاب فارسی بدون سانسور محروم نماند.»
آنها با این هدف و با شرکت ۷ ناشر این نمایشگاه را در لندن آغاز کردند و امسال چهارمین دوره خود را با حضور ۱۹ ناشر و در ۱۵ شهر دنیا برگزار کردند.
درگذشت تونی موریسون
در سال ۲۰۱۹، جهان ادبیات یکی از تأثیرگذارترین چهره های خود را از دست داد.
تونی موریسون، نویسنده آمریکایی و نخستین و تنها زن سیاه پوستی که نوبل ادبیات را گرفت، از دنیا رفت.
کتاب «محبوب» از مشهورترین آثار تونی موریسون است که در سال ۱۹۸۸ جایزه پولیتزر را برای موریسون به ارمغان آورد.
ماجراهای محبوب در دوران جنگ داخلی آمریکا رخ می دهد و بر اساس قصه واقعی زندگی زنی است که دختر ۲ ساله خود را می کشد تا برده داری را تجربه نکند.
