طی ماه های اخير، چندين کشور عرب در خاورميانه و شمال آفريقا صحنه اعتراض های ضد دولتی بوده اند. اين اعتراض ها در تونس و مصر به تغيير حاکميت انجاميد.
وضعيت سياسی در ايران به رغم اعتراض های گسترده دو سال پيش متفاوت است و کشور در ماه های اخير شاهد تظاهرات ضد دولتی نبوده است. اين امر موضوع نشست هفته گذشته موسسه وودرو ويلسون در واشنگتن بود.
تنها دو سال پيش در اين روزها، در پی انتخابات رياست جمهوری در ايران، ده ها هزار نفر به خيابان ها ريختند و خواستار تغييرات دموکراتيک در کشور شدند. هر چند در ماه فوريه تظاهرات پراکنده ای در کشور صورت گرفت اما اکنون خبری از تظاهرکنندگان نيست.
طی نشستی در واشنگتن، کارشناسان مسائل ايران به بررسی علل اين امر پرداختند. آلبرتو توسکانو، سفير سابق ايتاليا در ايران، می گويد شرايط امنيتی ايجاد شده از سوی رژيم تهران در حال حاضر کار را برای معترضان دشوار ساخته است.
آلبرتو توسکانو، سفير سابق ايتاليا در ايران گفت :«نکته منفی آن است که هيچ جنبش دموکراسی خواهانه ای تاکنون در مقابل نيروهای مسلح متحد پيروز نشده است.»
هم اکنون کنترل سپاه پاسداران و نيروهای امنيتی ايران در اختيار رهبری است و به نظر نمی رسد که اين وضعيت در آينده ای نزديک تغيير کند.
در مصر زمانی که ارتش حمايت خود را از حسنی مبارک قطع کرد رييس جمهوری ديگر نتوانست در قدرت باقی بماند. در تونس هم پس از قطع حمايت ها از بن علی وی از کشور گريخت.
شائول بخاش، استاد دانشگاه جورج ميسن، می گويد هم اکنون دو تن از رهبران مخالفان دولت پس از انتخابات در حصر خانگی به سر می برند و اين امر امکان به حرکت درآوردن معترضان را دشوار می کند. در همين حال فشار عليه مخالفان دولت هم شديد است.
شائول بخاش می گويد: «من فکر می کنم گزارش های قابل اعتمادی وجود دارد دایر بر اينکه با زندانيان زن و مرد بد رفتاری شده و از جمله به آنان تجاوز شده است تا نشان داده شود کسانی که با دولت مخالفت می کنند چگونه عاقبتی خواهد داشت.»
طی دو سال گذشته مخالفان دولت شاهد دستگيری و سرکوب های گسترده ای بوده اند. آلبرتو توسکانو می گويد در حالی که رفتار دولت در جهت ايجاد وحشت است اما اين اقدامات نشان از ضعف رژيم تهران دارد.
سفير سابق ايتاليا در ايران اضافه کرد: «خبر خوش آن است که سرکوب به تنهايی نمی تواند ادامه هيچ حکومتی را تضمين کند. اگر رژيم به علت از دست دادن حمايت مردمی ناچار به اعمال سرکوب شود، در آن صورت آينده حکومت روشن نيست.»
عليرضا نادر، کارشناس موسسه رند، می گويد به رغم سرکوب ها، رژيم تهران با بحران مشروعيت روبروست.
عليرضا نادر گفت: «نکته اول افزايش نارضايتی ها از نظام است. نکته دوم شکاف درون حاکميت است. چيزی که بيش از پيش شاهدش هستيم. نکته سوم عدم مشروعيت است. به نظر من جمهوری اسلامی با بحران عدم مشروعيت روبروست نه فقط از سوی مردم عادی بلکه از سوی نخبگان نظام.»
اما توسکانو می گويد: «به رغم وجود شکاف در حاکميت، ايده ولايت فقيه عاملی است برای مقابله با تغيرات به کار گرفته شده است. ولايت فقيه با هيچ نوع از دموکراسی سازگاری ندارد. پس از فوت رهبری، تنها اميد با توجه به قانون اساسی جمهوری اسلامی امکان جايگزين کردن رهبر با شورای رهبری است.»
اما به رغم سکوت کنونی معترضان در ايران، عليرضا نادر می گويد: «وضعيت کنونی آبستن اعتراض های ضد دولتی است. من فکر می کنم آنچه که ما در ايران ناظريم آرامش پيش از طوفان است.»