هفته گذشته یک کارخانه تسلیحات نظامی در سودان در یک آتش سوزی مرموز منهدم شد و دو نفر در جریان آن کشته شدند. دولت سودان بلافاصله این واقعه را به گردن حملات هوایی اسرائیل انداخت. هرچند مقامات اسرائیل درباره انفجار نظری ندادند، این اولین حمله اسرائیل از این نوع نبود. تصور می شود سودان کانالی است برای ارسال محموله های اسلحه ایران به نوار غزه .
یک روز بعد از انفجار، مقامات اسرائیل با اعلام خبر آتش سوزی سودان را متهم کردند که به گروههای مسلح تحت حمایت ایران در منطقه کمک می رساند. کشورهای عرب هم – که از حملات یکجانبه اسرائیل دل خوشی ندارند؛ ولی در عین حال از بابت ایران نگران هستند – قضیه را به سکوت برگزار کردند.
روز یکشنبه، روزنامه تایمز لندن جریان واقعه را صریحاً و با ذکر جزئیات منتشر کرد: هشت جت جنگنده اف-پانزده اسرائیل از فراز دریای سرخ عبور کردند و از جانب شرق وارد سودان شدند. تایمز به نقل از مقاماتی که نامشان ذکر نشده، نوشته است چهار فروند از این هواپیماها تأسیسات اسلحه سازی را بمباران کردند. این روزنامه گزارش کرده است که در این کارخانه موشک تولید می شده؛ و اعضای سپاه پاسداران ایران آن تأسیسات را اداره می کردند.
اما پشت پرده این حمله، واقعیت عمیق تر و برجسته تری از صرف منهدم کردن یک انبار اسلحه نهفته است: در وقایعی از این نوع، جداکردن گزارش از تحلیل، و جدا کردن تحلیل از گمانه زنی کار دشواری است.
چند فرضیه در این باره هست، اما پیش از ارائه آنها باید روشن کنیم که این فرضیه ها مانعه الجمع نیستند، و ممکن است هیچکدام، یکی یا چند تا از آنها واقعیت داشته باشد. این احتمال هم هست که بعضی از این فرضیه ها انگیزه حمله ای شده که شاید هدف اولیه اش انهدام مهمات بوده باشد:
نخست – «رزمایش» اسرائیل برای حمله «پیش رو» به ایران – تایمز لندن با استفاده از جملات مجهول می نویسد حمله «به مثابه تمرینی برای حمله آینده به تأسیسات هسته ای ایران تلقی شده؛ و یک کارخانه تولید راکت و موشک های بالیستیکی در سودان را، که توسط مقامات ایرانی اداره می شود، منهدم کرد.»
یک تحلیلگر انستیتوی واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک به نشریه اینترنتی آتلانتیک گفت فاصله کارخانه منهدم شده از اسرائیل، بیش از فاصله تأسیسات مشکوک هسته ای ایران از آن کشور است.
دوم – هشدار به ایران – مطلب نوشته شده در تایمز لندن حمله اسرائیل را نمایش قدرتی جلوه می دهد که منظور از آن ارعاب ایران و واداشتن آن کشور به مذاکره بر سر برنامه مشکوک اتمی اش است؛ نه تمرین و رزمایش برای حمله ای از پیش تعیین شده به ایران. تایمز به نقل از «یک مقام وزارت دفاع» که نامش را اعلام نکرده، و فرض بر این است که این مقام اسرائیلی باشد، می نویسد «این یک نمایش قدرت بود، اما تنها گوشه ای از توان ما – و آنچه را که ایران می تواند در شمارش معکوس تا بهار آینده انتظار داشته باشد – نشان داد.»
سوم – آمادگی برای جنگ با ایران و حماس – تحلیلگران از مدتها قبل پیش بینی کرده اند ایران در واکنش به حمله اسرائیل به خاکش، گروه های ضداسرائیلی تحت حمایت خود از جمله حماس را به انجام ضدحمله علیه اسرائیل تشویق خواهد کرد. در این صورت، آیا هدف اسرائیل از حمله، تضعیف توان ایران برای این کار بوده است؟ به نظر کاترین زیمرمن از انستیتوی اینترپرایز آمریکا «اسرائیل ممکن است برای از کار انداختن یک خط لجستیکی کلیدی حماس، دست به حمله پیشگیرانه زده باشد. در جریان جنگ غزه در سال ۲۰۰۹ - ۲۰۰۸ هم از همین خط لجستیک استفاده شد – یا شاید این اقدام واکنشی به تلاش ایران برای هر چه مسلح تر کردن حماس بوده است.»
چهارم – دادن پیامی به آمریکا – رابرت فاکس در نشریه نیوزویک این نظر را مطرح کرده که حمله اسرائیل پیامی از سوی بنیامین نتانیاهو (به رئیس جمهوری آینده آمریکا) بود مبنی بر این که فرصت تصمیم گیری در مورد رویارویی فیزیکی با ایران بسیار اندک است. از آنجا که حمله آمریکا به ایران، بیش از حمله اسرائیل – در ابعاد کوچکتر – احتمال موفقیت دارد، آقای نتانیاهو ترجیح می دهد آمریکا این حمله را رهبری کند. یک راه برای واداشتن کاخ سفید به دادن فرمان حمله این است که رئیس جمهوری آمریکا را متقاعد کنیم که اسرائیل – چه با کمک آمریکا و چه بدون کمک این کشور – به ایران حمله خواهد کرد. بنابراین حمله اسرائیل به سودان، می تواند همانقدر که دادن پیام به ایران است، دادن پیام به آمریکا هم محسوب شود.
یک روز بعد از انفجار، مقامات اسرائیل با اعلام خبر آتش سوزی سودان را متهم کردند که به گروههای مسلح تحت حمایت ایران در منطقه کمک می رساند. کشورهای عرب هم – که از حملات یکجانبه اسرائیل دل خوشی ندارند؛ ولی در عین حال از بابت ایران نگران هستند – قضیه را به سکوت برگزار کردند.
روز یکشنبه، روزنامه تایمز لندن جریان واقعه را صریحاً و با ذکر جزئیات منتشر کرد: هشت جت جنگنده اف-پانزده اسرائیل از فراز دریای سرخ عبور کردند و از جانب شرق وارد سودان شدند. تایمز به نقل از مقاماتی که نامشان ذکر نشده، نوشته است چهار فروند از این هواپیماها تأسیسات اسلحه سازی را بمباران کردند. این روزنامه گزارش کرده است که در این کارخانه موشک تولید می شده؛ و اعضای سپاه پاسداران ایران آن تأسیسات را اداره می کردند.
اما پشت پرده این حمله، واقعیت عمیق تر و برجسته تری از صرف منهدم کردن یک انبار اسلحه نهفته است: در وقایعی از این نوع، جداکردن گزارش از تحلیل، و جدا کردن تحلیل از گمانه زنی کار دشواری است.
چند فرضیه در این باره هست، اما پیش از ارائه آنها باید روشن کنیم که این فرضیه ها مانعه الجمع نیستند، و ممکن است هیچکدام، یکی یا چند تا از آنها واقعیت داشته باشد. این احتمال هم هست که بعضی از این فرضیه ها انگیزه حمله ای شده که شاید هدف اولیه اش انهدام مهمات بوده باشد:
نخست – «رزمایش» اسرائیل برای حمله «پیش رو» به ایران – تایمز لندن با استفاده از جملات مجهول می نویسد حمله «به مثابه تمرینی برای حمله آینده به تأسیسات هسته ای ایران تلقی شده؛ و یک کارخانه تولید راکت و موشک های بالیستیکی در سودان را، که توسط مقامات ایرانی اداره می شود، منهدم کرد.»
یک تحلیلگر انستیتوی واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک به نشریه اینترنتی آتلانتیک گفت فاصله کارخانه منهدم شده از اسرائیل، بیش از فاصله تأسیسات مشکوک هسته ای ایران از آن کشور است.
دوم – هشدار به ایران – مطلب نوشته شده در تایمز لندن حمله اسرائیل را نمایش قدرتی جلوه می دهد که منظور از آن ارعاب ایران و واداشتن آن کشور به مذاکره بر سر برنامه مشکوک اتمی اش است؛ نه تمرین و رزمایش برای حمله ای از پیش تعیین شده به ایران. تایمز به نقل از «یک مقام وزارت دفاع» که نامش را اعلام نکرده، و فرض بر این است که این مقام اسرائیلی باشد، می نویسد «این یک نمایش قدرت بود، اما تنها گوشه ای از توان ما – و آنچه را که ایران می تواند در شمارش معکوس تا بهار آینده انتظار داشته باشد – نشان داد.»
سوم – آمادگی برای جنگ با ایران و حماس – تحلیلگران از مدتها قبل پیش بینی کرده اند ایران در واکنش به حمله اسرائیل به خاکش، گروه های ضداسرائیلی تحت حمایت خود از جمله حماس را به انجام ضدحمله علیه اسرائیل تشویق خواهد کرد. در این صورت، آیا هدف اسرائیل از حمله، تضعیف توان ایران برای این کار بوده است؟ به نظر کاترین زیمرمن از انستیتوی اینترپرایز آمریکا «اسرائیل ممکن است برای از کار انداختن یک خط لجستیکی کلیدی حماس، دست به حمله پیشگیرانه زده باشد. در جریان جنگ غزه در سال ۲۰۰۹ - ۲۰۰۸ هم از همین خط لجستیک استفاده شد – یا شاید این اقدام واکنشی به تلاش ایران برای هر چه مسلح تر کردن حماس بوده است.»
چهارم – دادن پیامی به آمریکا – رابرت فاکس در نشریه نیوزویک این نظر را مطرح کرده که حمله اسرائیل پیامی از سوی بنیامین نتانیاهو (به رئیس جمهوری آینده آمریکا) بود مبنی بر این که فرصت تصمیم گیری در مورد رویارویی فیزیکی با ایران بسیار اندک است. از آنجا که حمله آمریکا به ایران، بیش از حمله اسرائیل – در ابعاد کوچکتر – احتمال موفقیت دارد، آقای نتانیاهو ترجیح می دهد آمریکا این حمله را رهبری کند. یک راه برای واداشتن کاخ سفید به دادن فرمان حمله این است که رئیس جمهوری آمریکا را متقاعد کنیم که اسرائیل – چه با کمک آمریکا و چه بدون کمک این کشور – به ایران حمله خواهد کرد. بنابراین حمله اسرائیل به سودان، می تواند همانقدر که دادن پیام به ایران است، دادن پیام به آمریکا هم محسوب شود.