رضا مهرآفرین، باستان‌شناس و مدرس دانشگاه، با هشدار درباره گسترش افسار گسیخته قاچاق اشیاء تاریخی، گفت که حفاری‌های غیرمجاز شتاب بیشتری گرفته و «محوطه‌های تاریخی ایران در معرض تخریب گسترده‌ای قرار گرفته‌اند.»
به گزارش خبرگزاری ایلنا، این باستان‌شناس متخصص آثار باستانی سیستان و بلوچستان افزود که بخش بزرگی از «محوطه‌های تاریخی و معماری ارزشمند دچار آسیب‌های جدی» شده‌اند.
مهرآفرین خبر داد که «هم‌اکنون در شبکه‌های مجازی به‌راحتی صفحات خرید و فروش دستگاه‌های فلزیاب و مغناطیس‌سنج و مشاوره‌ها و آموزش‌های گنج‌یابی می‌بینیم که در دسترس همگان است» و هشدار داد که «اداره‌کنندگان این صفحات بدون هیچ‌گونه ترس و هراسی از ضابطین قانونی به فعالیت خود ادامه می‌دهند.»
این باستان شناس درباره عدم نظارت قانونی و گسترش قاچاق اشیاء تاریخی گفت که وضعیت اقتصادی، نیروی بیکار و «طیف گسترده‌ای از نیروهای فعال فیزیکی جوان که این قدرت را دارند که ساعت‌ها در بیابان و کوه و کمر در جست و جوی گنج باشند» باعث شده تا به‌راحتی حفاری‌های غیر مجاز با کمک تکنولوژی پیشرفته و در «روز روشن» انجام شود.
او با «اسفناک» خواندن وضعیت نظارت بر حفاری‌های غیرمجاز افزود که برغم عدم همکاری باستان‌شناسان با این افراد «کار حفاران غیرمجاز به جایی رسیده است که اگر هفته‌ای یکبار نباشد قطعا ماهی یکبار با تماس و ارسال پیامک به باستان‌شناسان درخواست همکاری می‌دهند.»
او افزود که کد رمز پیامک حفاران برای مشاوره گرفتن از باستان شناسان این عبارت است: «بار داریوش خوابیده، برای کارشناسی می‌آیید؟»
عبدالرضا مهاجری‌نژاد، باستان شناس نیز در مصاحبه با خبرگزاری ایلنا گفت که «درحالی یک تپه و محوطه باستانی تخریب نشده در کشور نداریم، یک رویه قضایی مشخص نیز در برخورد با قاچاقچیان و حفاران غیرمجاز مشاهده نمی‌شود.»
او درباره کم کاری حکومت درباره تخریب‌های غیرمجاز حفاران گفت که «از آنجا که بنا ثبتی نبوده مجازاتی نیز به همراه نداشته، درحالی که در کل ایران شاید ۲۰ درصد بررسی باستان‌شناختی روی محوطه‌ها و تپه‌های تاریخی انجام شده و به دلیل نبود اعتبارات و دیگر مشکلات موجود بسیاری از بناها ثبت نشده است.»
گزارش‌ها از حفاری‌های غیرمجاز در سال ۱۴۰۳ حاکی از گسترش روز افزون قاچاق اشیای باستانی کشور است.
پیش از این کاربران شبکه ایکس در دوم خرداد ماه، به نقل از فعالان فرهنگی ارومیه خبر دادند که در حفاری غیرمجاز قلعه تاریخی «سد دم» واقع در نزدیکی این شهر در استان آذربایجان غربی از دینامیت استفاده شد.
رسانه‌های حکومتی نیز خبر دادند که تنها در ابتدای سال جاری ۲۹ حفارغیرمجاز توسط فراجا دستگیر شده‌اند.
