لینکهای قابل دسترسی

خبر فوری
سه شنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ ایران ۱۵:۰۲

شکست مذاکرات آمریکا با طالبان


در شرایطی که تعداد نیروهای نظامی آمریکا در افغانستان افزایش یافته و طالبان هنوز تهدیدی جدی متوجه این کشور می کنند، ژنرال های آمریکایی و مقامات غیرنظامی کشور یک صدا به این واقعیت اذعان کرده اند که راهبرد ایالات متحده برای پایان دادن به جنگ افغانستان با متقاعد کردن طالبان به پذیرش طرح صلح ، راه به جایی نبرده است.

جای برنامه های بلندپروازانه آمریکا برای پایان دادن به جنگ را ، اکنون هدف متواضعانه تر هموار کردن راه برای مردم افغان برای به دست گرفتن کنترل امور ،پس از عقب نشینی نیروهای نظامی کشورهای غربی و رویارویی با مشکلات کشورشان گرفته است. هدف دیگر آمریکا این است که اطمینان حاصل کند پاکستان با راهکار نهایی توافق می کند. مقامات دیپلماتیک و نظامی می گویند با وجود تلاش هایی که در سال جاری برای برقراری ارتباط و مذاکره با رهبران طالبان انجام شد، اما آن ها انتظار دارند که پیشرفت قابل توجه، تنها پس از ترک نیروهای نظامی به رهبری ائتلاف ناتو در سال ۲۰۱۴در افغانستان حاصل شود.

یک مقام ارشد ائتلاف (ناتو) می گوید «به نظر من مذاکره با طالبان و طرح صلح طی تا چند سال آینده هم محقق نخواهد شد». او و تعداد دیگری از مقامات به دلیل حساسیت های موجود در زمینه تلاش ها برای برقراری مذاکرات مستقیم،از افشای نامشان خودداری کردند.

یکی از این مقامات خاطرنشان کرد «(طالبان) دشمنان بسیار مقاومی هستند و من این واقعیت را انکار نمی کنم، درگیری مدام در جریان است و سال های متمادی نیز ادامه خواهد داشت».

ناکامی در انجام مذاکرات معنادار با طالبان بر شکننده بودن دستاوردهای نیروهای آمریکایی پس از افزایش سربازان ایالات متحده به دستور پرزیدنت اوباما در سال ٢٠۰۹، مهر تایید می نهد. سی هزار نیروی نظامی سرزمینهایی را که تحت کنترل طالبان بود، باز پس گرفتند اما تقریباً همه ارزیابی ها در مورد وارد کردن یک ضربه مهلک به این گروه اشتباه از آب در آمد .

منتقدان دولت اوباما معتقدند ایالات متحده با توافق با ضرب الاجل پایان دادن به عملیات جنگی خود در سال ٢٠١۴، موضع خود را تضعیف کرده و داوطلبانه تسلیم خواست یک دهه گذشته طالبان برای عقب نشینی نیروهای نظامی از افغانستان شده است.

اما دولت اوباما از سیاست تعیین ضرب الاجل دفاع می کند و آن را برای متقاعد کردن دولت و ارتش افغانستان به در دست گرفتن کلیه مسئولیت های کشور، حیاتی خوانده است. این زمان بندی همچنین برای اوباما یک تصمیم سیاسی قلمداد می شود تا رضایت مردم آمریکا که از درگیری ارتش ایالات متحده در طولانی ترین جنگ کشور خسته و ناراضی هستند را جلب کند.

شعار اصلی همه فرماندهان ارتش ایالات متحده، از استانلی مک کریستال و دیوید پترائوس گرفته تا جان آلن که هنوز در افغانستان اقامت دارد، این بوده است که ایالات متحده قصد ندارد پل های پشت سر خود را در این کشور خراب کند و جنگ افغانستان همچون بیشتر قیام ها و شورش های دیگر را فقط با گفتگو و مذاکره می توان به پایان برد.

مقامات آمریکایی هم اکنون می گویند که تا حدودی از اهداف بلندپروازانه خود دور شده اند و قصد دارند تا زمینه را برای مذاکرات صلح نهایی پس از عقب نشینی نیروهای کشور از افغانستان فراهم کنند. مقامات آمریکا ابراز امیدواری می کنند که در سالهای پس از عقب نشینی نیروهای ناتو، طالبان با دولتی که هم اکنون «دست نشانده» می خواند آشتی کند و ارتش افغانستان را دشمن نیرومندتری از آنچه که انتظار می رود، قلمداد کند.

ایالات متحده پیش از ترک نیروهای نظامی اش از افغانستان از تلاش برای مذاکره با طالبان دست برنداشته است. آمریکا ماه گذشته با تشکیل کمیته ای با مقامات پاکستان موافقت کرد که طرف جدید طالبان برای شرکت در مذاکره را مورد تایید قرار دهد . دولت اوباما قصد دارد ایده پیشنهاد تبادل زندانیان با شورشیان (طالبان) را بار دیگر احیا کند و مقامات امیدوارند که این امر پیش زمینه ای برای احیای گفتگوهایی باشد که در ماه مارس ناکام ماند. مقامات کنونی و پیشین آمریکا تصور می کنند این اقدامات تلاش هایی برای دستیابی به اهداف بلندمدت خواهد بود.

فصل کارزار طالبان در افغانستان در شرایطی به پایان
می رسد که این گروه بیشترین فشارها را بر ائتلاف به رهبری آمریکا اعمال کرده است. یک سوم همه نیروهای آمریکایی که طی ماه جاری افغانستان را ترک کردند و بیشتر ۶۸ هزار نیروی باقیمانده کنونی، سال آینده از این کشور خارج خواهند شد و هدف این است که بقیه نیروها وظیفه آموزش را به عهده بگیرند . تعدادی از نیروهای عملیات ویژه تا پایان سال ٢٠١۴ در این کشور می مانند.

مقامات آمریکایی معتقدند که بهره گیری از پاکستان برای یافتن افرادی در گروه طالبان نیز یک راهبرد نامطمئن است. جزئیات و اعضای کمیته تایید هم هنوز مشخص نشده . یک مقام آمریکایی می گوید «اتکای به پاکستان راهبرد نامشخصی است که چشم انداز مطمئن و روشنی ندارد».

تغییر سیاست آمریکا و تمایل بیشتر به نقش یک کشور و واسطه خارجی در تلاش های صلح هم نمایانگر عقب نشینی از راهبردهای گسترده و بلندمدت واشنگتن برای افغانستان است. افزایش تعداد نیروهای نظامی آمریکا و یورش ها و حمله های شبانه «نیروهای عملیات ویژه» علیه فرماندهان زمینی طالبان به هدف اعمال فشار بر این گروه برای پذیرش شرکت در مذاکرات و در نهایت عملی کردن عقب نشینی نیروهای غربی از افغانستان بود.

راهبرد مذاکرات مقدماتی که در سال ٢٠١١ با دشواری بسیاری به سرانجام رسید و در اوایل سال جاری در قطر و در خلیج فارس برگزار شد، برای مدت بسیار کوتاهی کارساز به نظر می رسید.

این تلاش زمانیشکست خورد که دولت اوباما با مقاومت احزاب مخالف در واشنگتن روبرو شد و ایده پیشنهادی تبادل زندانیان نیز به خوبی پیش نرفت. بنا بود که پنج تن از رهبران زندانی طالبان در گوانتانامو بی در کوبا با تنها سرباز آمریکایی که در اسارت شورشیان است، تبادل شوند.

بنا بود که تبادل زندانیان اقدامی باشد به هدف اعتمادسازی و در نهایت به مذاکرات جدی منتهی شود. اگر دولت اوباما بار دیگر این مذاکرات را احیا کند، زمان آن پس از انتخابات ریاست جمهوری و به احتمال بسیار در مدت زمان بسیار کوتاهی پیش از عقب نشینی نیروهای آمریکایی در سال ٢٠١۴ خواهد بود.

شمیله چادهری، تحیلیگر امور آسیای جنوبی و مدیر «شورای امنیت ملی» در افغانستان و پاکستان می گوید «لحن کلی حاکم بر مذاکرات به نحوی تغییر کرده که موضع مذاکرات به رهبری ایالات متحده کمرنگ تر شده و بیشتر به سمت رویکرد نقش راهبردی افغانستان در بلندمدت متمایل شده است». او می گوید «آمریکا هنوز امیدوار است تا پشت صحنه نقش ایفا کند اما هنوز این نقش ومشخصات آن روشن نیست. این مسائل در آینده دور روشن خواهند شد».

اختلافات بین شاخه سیاسی طالبان و فرماندهان نظامی آن یکی از دیگر موانع پیش روی مذاکرات جدی است. سید محمد اکبر آقا، یکی از فرماندهان نظامی پیشین طالبان که در کابل اقامت دارد، زمانی که مسئله برقراری مذاکرات برای اولین بار علنی شد،
نقش مهمی در این امر بازی کرد».

شاخه نظامی طالبان به این دلیل که اولین بار اعلام علنی برقراری مذاکرات را از حامد کرزی، رئیس جمهوری افغانستان شنیده بودند، بسیار خشمگین شدند. طالبان سالیان متمادی است که کرزی را دست نشانده آمریکا می خواند و از گفتگو با دولت او سرباز زده بودند.

سید محمد اکبر آقا که در تلاش های دولت افغانستان برای برقراری مذاکرات علنی با طالبان نقش کلیدی ایفا کرده است، می گوید ناکامی آمریکا برای اعتمادسازی در زمینه تبادل زندانیان سبب شد که طرف دیگر مذاکره احساس کرد به آن ها خیانت شده است.

یک مقام ارشد ائتلاف (ناتو) می گوید شورشیانی که از مراحل برقراری مذاکرات در قطر پشتیبانی کردند «اقدامات موثری برای ترویج این ایده برای اعضای خود به راه نیانداختند». در نهایت مذاکرات صلح به شکست منتهی شد و دیگر صلح موضوع مورد بحث نبود.

اما مقامات قطر هنوز به میزبانی مذاکرات تمایل نشان می دهند و یکی از مذاکره کنندگان طالبان مستقر در قطر می گوید احتمال دارد اگر تبادل زندانیان انجام شود و شورشیان اجازه افتتاح دفتری در قطر را صادر کنند، می توان بار دیگر مذاکرات را از سر گرفت. آمریکا با تاسیس این دفتر موافقت کرده است.

سهیل شاهین، مذاکره کننده طالبان در مصاحبه ماه گذشته خود با تلویزیون ژاپن گفت «اگر این دو قدم برداشته شود و اقدامات عملی از جانب آمریکا انجام گیرد ، مانع دیگری بر سر راه مذاکرات نخواهد بود».

چشم انداز مذاکرات مستقیم با دولت افغانستان و طالبان حتی تیره و تارتر از مذاکره با آمریکا است.

مولوی غلام الدین، یکی از وزرای پیشین طالبان که هم اکنون عضو «شورای عالی صلح» دولت افغانستان است، این ایده که طالبان هرگز با دولت افغانستان مذاکره نخواهد کرد را رد می کند.

آقای غلام الدین که روزگاری وزیر امر به معروف و نهی از منکر بوده است، می گوید «آن ها کماکان این ادعا را حتی تا زمانی که پای میز مذاکره می نشینند، تکرار خواهند کرد.

با این وجود، آقای آقا می گوید «شورای عالی صلح» از او خواسته بود پیشنهاد مذاکره مستقیم را با طالبان مطرح کند، اما با مخالفت این گروه روبرو شد. وی می گوید «آن ها گفتند با این دولت فاسد آشتی کنیم؟ آشتی با این دولت؟ من پاسخی برای آن ها نداشتم».
XS
SM
MD
LG